Opłaty za parkingi i autostrady – ile VAT można odliczyć?

W przepisach ustawy o VAT (art. 86a ust. 2) zakres wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, od których podatnik może odliczyć tylko 50 proc. VAT, został określony bardzo szeroko. Obejmują one zarówno wydatki związane z nabyciem, importem czy wytworzeniem pojazdów oraz ich części składowych, jak i wydatki ponoszone z tytułu używania pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub podobnej umowy. Do tego katalogu należą również wszelkie inne wydatki eksploatacyjne, w tym wydatki dotyczące nabycia lub importu wszelkiego rodzaju paliw, usług naprawy lub konserwacji pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Jest broszura, ale wątpliwości pozostały

Od początku funkcjonowania nowych przepisów zakres tych wydatków, a w szczególności to, czy obejmują one również wydatki związane z korzystaniem z autostrad czy parkingów, budził istotne kontrowersje. Co prawda w broszurze zamieszczonej na stronie internetowej ministra finansów w związku z wejściem w życie nowych przepisów wyjaśniono, że w katalogu wydatków związanych z używaniem pojazdów samochodowych mieszczą się również opłaty za autostrady i parkingi. Jednak w praktyce stanowisko organów podatkowych często podlega negatywnej weryfikacji sądowej, stąd wyjaśnienie ministra finansów nie w pełni rozwiało wątpliwości podatników.

Za co są należne

Odpowiadając na pytanie, czy opłaty za autostrady i za parkowanie są wydatkami związanymi z używaniem pojazdów, nie można w mojej ocenie abstrahować od tego, za co są one należne. Nie są to opłaty eksploatacyjne ściśle związane z wykorzystaniem samochodu. W przypadku autostrad opłata jest bowiem należna z tytułu używania drogi jako takiej, a nie samego pojazdu. Opłaty parkingowe również dotyczą wykorzystania powierzchni czy parkingu, a nie pojazdu.

W koszty tylko na podstawie ewidencji

Niezależnie jednak od tego, jeśli przeanalizuje się orzecznictwo dotyczące art. 16 ust. 1 pkt 30 lit. a lub pkt 51 ustawy o CIT, to okaże się, że zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne (w tym również NSA) wypowiadają się jednoznacznie negatywnie w kwestii możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków na parkingi czy przejazd autostradami, jeśli pracownik bądź podatnik nie prowadzi ewidencji przebiegu pojazdu.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 30 lit. a ustawy o CIT nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów wydatków ponoszonych na rzecz pracowników z tytułu używania przez nich samochodów na potrzeby podatnika w celu odbycia podróży służbowej w wysokości przekraczającej kwotę ustaloną przy zastosowaniu stawek za jeden kilometr przebiegu pojazdu. Podobnie, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 51 tej ustawy, za koszty nie uważa się wydatków z tytułu kosztów używania dla potrzeb działalności gospodarczej samochodów osobowych niestanowiących składników majątku podatnika, w części przekraczającej limit kilometrówki.

Paliwo tak, czynsz najmu nie

W orzecznictwie uznaje się, że w zakresie pojęcia „koszty używania" znajdują się wszelkie wydatki niezbędne do wykorzystania tego samochodu dla potrzeb podatnika, a więc np. koszty paliwa, części zamiennych, ogumienia, ubezpieczenia OC i AC, ale także opłaty za przejazd płatną autostradą oraz opłaty parkingowe. Wyłączeniu z tego katalogu podlega natomiast czynsz najmu pojazdu, gdyż jest on wydatkiem związanym z prawem do korzystania z pojazdu, a nie wydatkiem eksploatacyjnym jako takim. Co więcej, nie jest on w ogóle związany z liczbą przejechanych kilometrów, stąd niezasadne byłoby stosowanie do niego kilometrówki.

Co na ten temat sądzi NSA

W kwestii wydatków na parkingi czy autostrady NSA jednoznacznie stoi na stanowisku, że podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów udokumentowane wydatki związane z użytkowaniem samochodu, poniesione w czasie podróży służbowej (w tym także opłaty za przejazd płatną autostradą i opłaty parkingowe) pod warunkiem prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, jednak wyłącznie w granicach limitu kilometrówki. Stanowisko takie wyrażone zostało przez NSA w wielu wyrokach, np. z 7 czerwca 2013 r. (II FSK 1945/11 i II FSK 1946/11) oraz z 20 sierpnia 2013 r. (II FSK 2447/11). Podobnie wypowiadają się wojewódzkie sądy administracyjne (wyrok WSA w Szczecinie z 22 stycznia 2014 r., I SA/Sz 1090/13, czy wyrok WSA w Gliwicach z 6 czerwca 2013 r., I SA/Gl 745/13). Wydaje się więc, że to jednoznaczne podejście sądów administracyjnych do charakteru wydatków na parkingi i autostrady było dla ministra finansów podstawą dla przyjęcia, że również dla potrzeb VAT należy je uznać za wydatki związane z używaniem pojazdów. Odnoszące się do podatków dochodowych orzecznictwo sądów powoduje również, że nawet na drodze sądowej podatnikom trudno będzie udowodnić tezę przeciwną na gruncie VAT. Niekorzystne dla firm orzecznictwo dotyczące podatku dochodowego wpłynęło zatem na podejście fiskusa i sądów do odliczenia VAT.

Bez związku z liczbą kilometrów

Z istniejącym orzecznictwem sądowym można się oczywiście nie zgadzać. O ile w przypadku opłat za przejazd autostradą należna płatność może być w jakiś sposób skorelowana z liczbą przejechanych kilometrów, o tyle nie można już tego powiedzieć o opłatach parkingowych. Tak jak czynsz najmu pojazdu, również opłaty parkingowe nie powinny być rozliczane kilometrówką, skoro ich poniesienie w ogóle nie zależy od przebytych kilometrów. Sądy nie uznają jednak tych argumentów. Dlatego też, mimo że istnieją argumenty za tym, aby uznać opłaty parkingowe czy opłaty za autostrady za niemające charakteru eksploatacyjnego w stosunku do samochodów, to w świetle istniejącego orzecznictwa przyjęcie takiego stanowiska przez podatnika byłoby obarczone istotnym ryzykiem podatkowym.

Dla gości i kontrahentów

Czy jednak zawsze VAT od płatności za miejsca parkingowe podlega ograniczonemu odliczeniu? Kluczowe jest w tym przypadku to, czy wydatki te są związane z używaniem określonych pojazdów przez podatnika. I nie mówimy w tym przypadku o wykorzystaniu samochodów wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika czy o ich specyficznej konstrukcji, pozwalającej na odliczenie 100 proc. podatku. Istnieją bowiem powszechnie sytuacje, w których choć podatnik ponosi wydatki związane z wynajmem miejsc parkingowych, to nie służą one wyłącznie parkowaniu samochodów służbowych podatnika. Często bowiem podatnik utrzymuje pewną pulę miejsc parkingowych po to, aby odwiedzający go klienci mogli zaparkować swoje samochody, ewentualnie aby parkowali tam pracownicy przyjeżdżający do pracy swoimi autami.

W obu tych przypadkach podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia naliczonego VAT, gdyż wydatek na wynajem miejsc parkingowych w ogóle nie jest w takim przypadku związany z używaniem pojazdów przez podatnika, lecz z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej. Potwierdzenia w tym zakresie, w odniesieniu do parkingów, które mogą być używane również przez klientów podatnika, dostarcza przykładowo interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 25 lipca 2014 r. (IPPP1/443-442/14-4/ISZ), zgodnie z którą wydatki ponoszone na wynajem nieruchomości biurowych wraz z przynależnymi do nich miejscami postojowymi stanowią koszty ogólne związane z prowadzoną przez podatnika działalnością, a VAT od nich podlega odliczeniu w całości. W tej samej interpretacji organ stwierdza jednak, że „Wydatki za przejazdy autostradami oraz postój w miejscach parkingowych w trakcie podróży służbowych, jako wynikające z użytkowania samochodów spółki, do których stosuje się ograniczone do 50 proc. prawo do odliczenia podatku naliczonego, objęte są dyspozycją przepisów art. 86a ust. 1 w zw. z art. 86a ust. 2 u.p.t.u.".

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.)