Aktualizacja: 07.11.2015 19:07 Publikacja: 07.11.2015 16:30
3 zdjęcia
ZobaczFoto: 123RF
Zarówno sędziowie, jak i oskarżyciele powinni rozumieć, że adwokat nigdy, w żadnych warunkach nie może być źródłem dowodowym - uważa Jerzy Naumann, adwokat.
Rz: Samorząd adwokacki często ostatnio występuje w obronie tajemnicy adwokackiej. Czy rzeczywiście jest zagrożona?
Jerzy Naumann: Patrząc z perspektywy ostatnich 30 lat, liczba wniosków o uchylenie tajemnicy adwokackiej lawinowo rośnie.
Czy może być to związane z większą liczbą spraw, które trafiają do sądów?
Nie dopatrywałbym się takiego związku. Daje się zaobserwować zupełną zmianę podejścia organów ścigania i sądów. Jeszcze na początku lat 90. nie było prób podważania tajemnicy adwokackiej.
Z czym wiąże pan tę zmianę praktyki?
W 1994 r. zostały wydane dwie uchwały Sądu Najwyższego – jedna dotyczyła tajemnicy adwokackiej, druga dziennikarskiej. SN zaprezentował w nich bardziej liberalne podejście. Kodeks postępowania karnego wprowadzony w 1998 r. przyjął rozwiązania wskazane w uchwałach SN. Od tego czasu zaczęto nie tylko w teorii, ale i w praktyce rozróżniać tajemnicę obrończą, która jest bezwzględnie chroniona, od tzw. zwykłej adwokackiej, od której sąd może zwolnić adwokata. Dla mnie jednak ten podział jest sztuczny. Tajemnica adwokacka zawsze powinna być bezwzględnie chroniona. Takie właśnie bezkompromisowe rozumienie adwokackiego sekretu prezentowali wszyscy najwybitniejsi adwokaci, a w okresie powojennym tacy jak Zdzisław Krzemiński, Władysław Pociej, Tadeusz de Virion i wielu innych. Nasze pokolenie po prostu je od nich przejęło.
Dziś tajemnicę można uchylić ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości, gdy okoliczności nie da się ustalić inaczej (nie dotyczy to tajemnicy obrończej). Czy łatwo wskazać w konkretnych sprawach takie okoliczności?
Te przesłanki są dyskusyjne. Są to pojęcia niedookreślone, pozostawiają zbyt duży margines swobody i uznaniowości sądów. Uniemożliwiają też przyjęcie jednolitej wykładni. Dla jednego sędziego uchylenie tajemnicy w danej sytuacji jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, dla innego niekoniecznie. Poza tym, wprowadzając do k.p.k. z 1997 r. tę zmianę, dokonano dyskusyjnej hierarchizacji. Bliżej nieokreślone dobro wymiaru sprawiedliwości zostało uznane za ważniejsze niż cały zespół wartości związanych z tajemnicą adwokacką. Wartości, których źródła można znaleźć także w konstytucji, a szerzej – w myśli państwowej i etyce ogólnej.
Trudno odmówić wagi takiej wartości jak „dobro wymiaru sprawiedliwości"...
To zależy, jak rzetelnie będziemy interpretowali to pojęcie. Jeśli poważnie podejdziemy do wykładni, to niewątpliwe bardzo ważna wartość. Jednak przepisy zawarte w k.p.k., które odnoszą się do niej jako przesłanki zwolnienia z tajemnicy adwokackiej, nie do końca pozwalają na traktowanie jej z taką powagą. Przez sądy ta przesłanka jest bowiem interpretowana różnie, m.in. jako dobro samego procesu rozumianego jako parcie za wszelką cenę i na wszelkie sposoby do udowodnienia winy i skazania. W uczciwym procesie na pierwszym miejscu stoi zawsze poszanowanie prawa, i to tak dalece, że może dojść do uniewinnienia złoczyńcy, byleby gwarancje procesowe pozostały nienaruszone. Bywa też, że sędzia chce zamanifestować swoją procesową przewagę nad adwokatami i interesami, które zawodowo reprezentują. W naszej polskiej rzeczywistości paradoksalnie sędziowie stanęli po drugiej stronie walki o poszanowanie tajemnicy. W Anglii są jej pierwszymi strażnikami.
Z czego wynika ta różnica?
Z niepełnego zrozumienia wartości, które niesie nienaruszalność tajemnicy adwokackiej zarówno dla wymiaru sprawiedliwości, jak i dla praw obywatelskich.
Sugeruje pan, że polscy sędziowie tego nie rozumieją?
Cechą każdej władzy, także sądowniczej, powinna być umiejętność samoograniczenia własnego imperium. Sędziowie, którzy mają władzę zwolnienia adwokata z tajemnicy, powinni mieć przede wszystkim na uwadze wartości, których ona chroni. O zwolnieniu z tajemnicy decyduje sąd, mogą jednak o to wnosić prokuratorzy. Widzimy tu zatem pewne naruszenie zasady kontradyktoryjności. Adwokaci nie mają bowiem analogicznego narzędzia. Zarówno sędziowie, jak i oskarżyciele powinni rozumieć, że adwokat nigdy, w żadnych warunkach nie może być źródłem dowodowym! Inny kierunek myślenia może doprowadzić do zamachu na tajemnicę pokoju sędziowskich narad, czy też wniosków o przesłuchanie prokuratorów na okoliczność prowadzonych postępowań, w tym choćby treści ustaleń z przełożonymi. Nietrudno zauważyć, że prowadziłoby to do upadku idei wymierzania sprawiedliwości.
Czy jednak tajemnica adwokacka zawsze powinna być bezwzględna? Co w sytuacji, gdy np. adwokat dowiaduje się, że jego klient planuje zbrodnię?
Nikt nigdy nie obiecywał, że zawód adwokata pozbawiony jest dylematów sumienia. Każdy adwokat, w konkretnej sytuacji, musi się sam z nim zmierzyć. Wzorzec postępowania jest taki, że tajemnica obrończa ma charakter bezwzględny. Między innymi oznacza to, że adwokat powierzone sekrety oraz adwokackie rozterki zabiera z sobą do grobu.
Jerzy Naumann jest warszawskim adwokatem, w latach 2007–2010 był prezesem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury
Być może właściwe byłoby doprecyzowanie przepisów przez wskazanie konkretnych przestępstw, które uzasadniają zwolnienie z tajemnicy - mówi Wiesław Kozielewicz, sędzia Sądu Najwyższego.
Rz: Czy tajemnica adwokacka jest święta?
Wiesław Kozielewicz: Tajemnica obrończa – tak. Ale inna tajemnica adwokacka nie jest nienaruszalna. Sąd może z niej zwolnić w ściśle określonych przez kodeks postępowania karnego sytuacjach.
Wielu adwokatów uważa, że te przesłanki są nieostre.
Nie zgadzam się z taką opinią. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego sąd może zwolnić z tajemnicy adwokackiej, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczności nie da się ustalić za pomocą innego dowodu. Są to wystarczające przesłanki prawne zwolnienia.
Właśnie owo „dobro wymiaru sprawiedliwości" jest wskazywane jako pojęcie zbyt ogólne.
Występuje ono nie tylko w tym przepisie kodeksu postępowania karnego. Ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości jest m.in. możliwość przeniesienia sprawy do innego sądu. Pojęcie jest więc dookreślane przez orzecznictwo. W mojej ocenie zwolnienie z tajemnicy adwokackiej jest możliwe w przypadku zbrodni i poważniejszych występków, np. o górnej granicy zagrożenia karą powyżej pięciu lat pozbawienia wolności. Przy innych występkach, w tym ściganych z oskarżenia prywatnego, zwolnienie nie powinno następować.
Takie ograniczenie nie jest w tej chwili wprost wskazane w k.p.k.
To moja interpretacja. Rzeczywiście być może właściwe byłoby doprecyzowanie tych przepisów poprzez wskazanie konkretnych przestępstw, które uzasadniałyby zwolnienie z tajemnicy. Teraz rozumienie tej przesłanki kształtuje orzecznictwo.
W odniesieniu do drugiej przesłanki, czyli tego, że okoliczności nie da się ustalić inaczej, pojawiają się z kolei zarzuty, że może być wykorzystywana przez prokuratorów chcących ułatwić sobie pracę.
To sąd decyduje o zwolnieniu z tajemnicy. Prokurator może tylko złożyć wniosek. Nie ma tu automatu – znam wiele spraw, w których sądy odmawiają zwolnienia. Niemożność ustalenia okoliczności za pomocą innego dowodu jest sprawdzana rygorystycznie. Prokurator musi wykazać, że próbował innych środków, ale np. informacje dotyczące gwałtu posiada tylko adwokat. Trzeba też pamiętać, że postanowienia sądu w sprawie zwolnienia z tajemnicy adwokackiej są zaskarżalne.
Jeszcze 20 lat temu nie było rozróżnienia na tajemnicę adwokacką i obrończą. Czy pana zdaniem jest możliwy powrót do takiego stanu prawnego?
Dziś to niemożliwe. Rzeczywiście, minęło już ponad 20 lat, od kiedy takie rozróżnienie zaczęło dominować w orzecznictwie. Zagadnieniem tym zajmował się SN, a także Trybunał Konstytucyjny. Wszystko to wpłynęło na ukształtowanie instytucji zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej, bo z tajemnicy obrończej go nie ma. Nie da się wrócić do takiej wykładni tajemnicy adwokackiej, która nie dopuszcza zwolnienia w postępowaniu karnym z obowiązku jej zachowania. Powrotu do stanu sprzed ponad 20 lat nie ma. I moim zdaniem nie powinno być. Dodać też należy, że procedura zwolnienia z tajemnicy adwokackiej istnieje także w porządkach prawnych innych państw.
Adwokaci przekonują jednak, że tajemnica adwokacka jest fundamentalną wartością i powinna być o wiele lepiej chroniona.
To naturalne, że przedstawiciele zawodów zaufania publicznego bronią określonych standardów swojej profesji. Nie dotyczy to tylko tajemnicy adwokackiej czy radcowskiej, ale także np. notarialnej, lekarskiej, statystycznej. Chodzi bowiem o zaufanie klientów danej grypy zawodowej. Oni muszą mieć przekonanie, że mogą w ramach np. korzystania z pomocy prawnej powiedzieć wszystko adwokatowi, a on tego nie ujawni. Także statystycy bronili tajemnicy statystycznej. Podkreślali, że musi ona być bezwzględnie chroniona – w innym wypadku bowiem respondenci będą się obawiali szczerze odpowiadać na zadawane pytania. Sprawą zajmował się Trybunał Konstytucyjny. Podkreślił, że tajemnice muszą być chronione, jednak prawo powinno też przewidywać możliwość ich uchylenia. Są to naprawdę wyjątkowe sytuacje i tak powinno pozostać.
Wiesław Kozielewicz jest przewodniczącym wydziału IV w Izbie Karnej Sądu najwyższego
— rozmawiała Katarzyna Borowska
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
Zarówno sędziowie, jak i oskarżyciele powinni rozumieć, że adwokat nigdy, w żadnych warunkach nie może być źródłem dowodowym - uważa Jerzy Naumann, adwokat.
Powinna pilnie nastąpić reforma procedur związanych z nadzorem zakładania podsłuchów. Sejmowy raport ministra Adama Bodnara jest do tego dobrym przyczynkiem.
W obrocie funkcjonują koty Schrödingera, czyli nieważne, ale skuteczne decyzje administracyjne. Przypominam o tym w związku z dyskusją o legalności pozbawienia stanowiska Dariusza Barskiego, do niedawna prokuratora krajowego.
Okazuje się, że Platforma Obywatelska całkiem serio straszyła „przywróceniem praworządności”. Teraz przywraca podsłuchy. Bo jak PiS podsłuchiwał polityków Platformy, to był zły uczynek. Jak Platforma będzie podsłuchiwała, to będzie dobry uczynek. Byłby, gdy podsłuchiwała polityków PiS. Ale chce podsłuchiwać wszystkich.
Na czele powołanych przez polityków komisji kodyfikacyjnych stanęli sędziowie w czynnej służbie. Budzi to istotne zastrzeżenia z punktu widzenia zapewnienia gwarancji bezstronności i niezawisłości sędziów od władzy politycznej. Skłania też do zastanowienia się nad kompatybilnością tego typu nominacji z konstytucyjną zasadą trójpodziału władzy.
Likwidacja Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA) jest kolejnym etapem realizacji obietnic wyborczych Donalda Tuska. To działanie ma na celu „sprzątanie” po państwie PiS.
Fundacja Wolne Sądy poinformowała, że działalność w jej zarządzie mec. Michała Wawrykiewicza zostaje zawieszona. Ma to związek z startem prawnika w wyborach do Parlamentu Europejskiego.
65-letni adwokat Waldemar G., rektor Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Warszawie został zatrzymany przez funkcjonariuszy CBA w śledztwie dotyczącym powoływania się na wpływy - poinformowała w środę Prokuratura Krajowa.
To mecenas Paweł Kozanecki w ostatniej chwili zajechał ofiarom wypadku drogę i nie dał im szans na uniknięcie tragedii - tak wynika z ujawnionej ekspertyzy. Sprawa od samego początku budzi kontrowersje, ponieważ adwokat dzień po wypadku przekonywał, że kobiety zginęły, ponieważ jechały „trumną na kółkach”.
Już we wtorek prawie 3300 kandydatów na radców prawnych i adwokatów przystąpi do egzaminów, które zadecydują o zdobyciu prawa do wykonywania zawodu. Przed nimi cztery dni pisania. Zgodnie z wieloletnim trendem, chętnych znów jest mniej niż w 2023 r.
Zmniejszenie roszczenia między e-sądem a zwykłym nie zmniejsza wysokości kosztów, a pośrednio wynagrodzenia prawnika.
Rzecznik dyscyplinarny jednej z izb adwokackich jednak będzie musiał zapłacić ponad 23 tys. zł kary za niewdrożenie "środków technicznych i organizacyjnych", co skutkowało naruszeniem ochrony danych wskutek zgubienia pendrive'a. Sąd administracyjny oddalił skargę rzecznika na decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w tej sprawie.
Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska odmówiła sędziom Trybunału Stanu zwołanie posiedzenia TS. - To próba zablokowania zmian, które likwidowałyby jednowładztwo w Trybunale Stanu - powiedział w RMF FM sędzia TS i szef Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysław Rosati.
Dziś rano odszedł od nas adw. Jakub Jacyna, sekretarz Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie - poinformowała w piątek Izba Adwokacka w Warszawie.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Wołodymyr Zełenski mówi, że ukraiński przemysł zbrojeniowy ma już większe możliwości produkcyjne od możliwości finansowych Ukrainy.
Lekarze są usatysfakcjonowani z postępów w leczeniu cierpiącego na chorobę nowotworową króla Wielkiej Brytanii Karola III, monarcha wróci do publicznych wystąpień.
Przedsiębiorcy w Polsce nie martwią się już o niestabilność polityczną - wynika z badania UCE Research. Zdaniem ekspertów, świadczy to o tym, że jesteśmy dojrzałą demokracją. Teraz sen z powiek spędzają biznesowi kwestie związane z finansami.
Konsumenci oraz przedsiębiorcy zyskają lepszą ochronę przed nieuczciwymi działaniami wielkich platform cyfrowych, które wykorzystują swoją pozycję dominującą na rynku e-commerce. Projekt odpowiednich przepisów trafił już do publicznych konsultacji.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) zachęca przedsiębiorców (i nie tylko) do studiowania informacji o aktualnych naborach do programów finansowanych z unijnych funduszy.
W dniach 1-11 maja 2024 roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie odbędzie się XII Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. Witolda Lutosławskiego. Weźmie w nim udział 44 młodych wiolonczelistów i wiolonczelistek pochodzących z 4 kontynentów: Europy, Azji i obu Ameryk.
Przebywający w Polsce mężczyźni z Ukrainy nie muszą obawiać się ewentualnych konsekwencji działań w związku z przepisami o mobilizacji na Ukrainie - pisze WP.
48 proc. firm z sektora MŚP postrzega wdrażanie standardów ESG przez pryzmat kosztów, jakie przyjdzie im ponieść - wynika z badania zleconego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) powołała niezależnego prokuratora, który zbada, czy głośna sprawa uniewinnienia przez tę organizację 23 chińskich pływaków od zarzutu stosowania dopingu, była podjęta zgodnie z prawem.
Ukraińcy mieli stracić już 5 z 31 dostarczonych im czołgów Abrams – podała amerykańska agencja Associated Press. – Nie ma czołgów niezwyciężonych – komentuje gen. Waldemar Skrzypczak, były dowódca Wojsk Lądowych.
Poseł Grzegorz Braun potwierdził, że w najbliższych wyborach do Parlamentu Europejskiego wystartuje z list Konfederacji.
W Sejmie podczas obrad na salę plenarną wszedł Robert Bąkiewicz. Prowadząca obrady wicemarszałek Monika Wielichowska poprosiła go o wyjście. Później Bąkiewicz przedstawiał obywatelski projekt ustawy dotyczący mienia bezdziedzicznego.
Mamy już dwucyfrową lukę VAT – alarmuje minister finansów Andrzej Domański. To wbrew narracji rządu PiS o skutecznej walce z mafiami wyłudzającymi kasę z budżetu państwa.
Stany Zjednoczone dostarczą Ukrainie dodatkowe rakiety Patriot do jej systemów obrony powietrznej, w ramach ogromnego pakietu pomocowego o wartości 6 miliardów dolarów — ogłosił w piątek Lloyd Austin, sekretarz obrony USA.
Sąd Okręgowy w Olsztynie uchylił wyrok i umorzył postępowanie wobec sędziego Waldemara M. (obecnie w stanie spoczynku), który był oskarżony o jazdę po pijanemu, spowodowanie kolizji i ucieczkę z miejsca zdarzenia.
Papież Franciszek w czerwcu weźmie udział w szczycie G7, aby omówić wyzwania, jakie stwarza sztuczna inteligencja (AI) - zapowiedziała w piątek premier Włoch Giorgia Meloni.
Prokurator generalny Adam Bodnar odznaczył prok. Krzysztofa Parchimowicza medalem „Zasłużonego dla Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej”.
Zapowiedzi rekonstrukcji rządu pokazują, że nieoficjalne deklaracje lidera PO z ubiegłego roku, że nowy gabinet będzie to rząd „zadaniowców” lub wręcz „zderzaków”, nie były obietnicami bez pokrycia. Teraz będzie tak samo.
Wulgarne wyzwiska, groźby oraz wzajemne wyciąganie sobie „brudów” w Prawie i Sprawiedliwości po zatwierdzeniu list kandydatów tego ugrupowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego. „W centrali partii zaczęły dziać się wręcz dantejskie sceny” - podaje Onet.
Po trzech spadkowych sesjach i poważnym ryzyku wyrysowania formacji podwójnego szczytu w średnim terminie popyt się wreszcie przełamał.
Amerykańska waluta zyskuje 2,5 gr w piątek po południu. Kurs głównej pary walutowej maleje.
Znakomity pierwszy set i bardzo dobry drugi. Hubert Hurkacz (9. WTA) obiecująco rozpoczął turniej ATP 1000 Mutua Madrid Open. W drugiej rundzie pokonał 6:1, 7:5 Brytyjczyka Jacka Drapera. W niedzielę spotka się z Niemcem Danielem Altmaierem (60. ATP).
2 maja jest w tym roku dniem pracującym. Firma może pójść natomiast na rękę pracownikom i przyznać im wolne w tym czasie.
Fiskus wyłapuje pomyłki w zeznaniach za 2023 r. I wzywa do korekty. Jeśli zdążymy zrobić ją do końca kwietnia, nic nam nie grozi, ani kary, ani odsetki. Później może być problem.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas