Od polis ubezpieczeniowych (gwarancyjnych) należy odróżnić gwarancje ubezpieczeniowe, których udzielanie stanowi – obok zawierania umów ubezpieczeniowych – jedną z czynności ubezpieczeniowych, związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych (art. 4 ust. 7 pkt 1 w zw. z ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej). Polegają one na zobowiązaniu się gwaranta (zakładu ubezpieczeń) do wypłaty na rzecz beneficjenta gwarancji (wierzyciela), na jego żądanie, określonej kwoty pieniężnej (do wysokości sumy gwarancyjnej), w przypadku niewywiązania się przez dłużnika (zleceniodawcy gwarancji) z zobowiązań względem tego beneficjenta. Gwarancje ubezpieczeniowe służą potwierdzeniu wiarygodności finansowej przedsiębiorcy (dłużnika-zleceniodawcy gwarancji) względem kontrahentów (wierzycieli-beneficjentów gwarancji).
Nie chodzi o wyrównanie szkody
W przeciwieństwie do ubezpieczenia, w przypadku którego ubezpieczyciel wyrównuje szkodę spowodowaną określonym zdarzeniem, w ramach gwarancji ubezpieczeniowej wypełnia on jedynie zobowiązanie polegające na wypłacie konkretnej sumy pieniężnej wobec braku spełnienia świadczenia przez dłużnika, zlecającego udzielenie tego typu zabezpieczenia. Gwarancje ubezpieczeniowe należą do umów nienazwanych. Są przyznawane na podstawie zasady swobody zawierania umów (art. 3531 k.c.). W praktyce, gwarancje ubezpieczeniowe (obok takich instrumentów, jak: gwarancja, akredytywa czy poręczenie bankowe) pełnią przede wszystkim rolę zabezpieczenia należytego wykonania przez strony postanowień kontraktowych, w zakresie realizacji przez wykonawców robót budowlanych oraz terminowej zapłaty przez inwestora umówionego na ich rzecz wynagrodzenia.
W ewidencji pozabilansowej
Otrzymaną gwarancję ubezpieczeniową dłużnik (zleceniodawca) powinien ująć w ewidencji pozabilansowej, zapisem:
Ma „Zobowiązania warunkowe" (w analityce: zobowiązanie wobec zakładu ubezpieczeń).
Ponadto, z tytułu udzielonych gwarancji, firmy ubezpieczeniowe pobierają opłaty, które dłużnik (zleceniodawca gwarancji) powinien zadekretować w księgach rachunkowych zapisem:
