Bez rejestracji firmy, ale z obowiązkami w VAT

Działalność nieewidencjonowana, nawet zwolniona z podatku od towarów i usług, nie jest w pełni neutralna w tym podatku, ponieważ osoba, która ją wykonuje, musi wystawiać faktury na żądanie klientów.

Publikacja: 21.01.2019 05:40

Bez rejestracji firmy, ale z obowiązkami w VAT

Foto: Adobe Stock

W poprzednich artykułach dotyczących działalności nieewidencjonowanej (DF z 31 grudnia, z 7 stycznia i z 14 stycznia) przedstawione zostały warunki oraz korzyści prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. Tym razem opisane zostaną obowiązki w podatku od towarów i sług.

Czytaj także: Działalność gospodarcza bez rejestracji - na czym można zaoszczędzić

Zwolnienie nie dla każdego

Według przepisów o VAT, prowadzący działalność nieewidencjonowaną są przedsiębiorcami, którzy podlegają zwolnieniu ze względu na niewielki obrót. Dzięki temu nie muszą:

- składać wniosku rejestracyjnego (VAT- R);

- naliczać podatku;

- wystawiać faktur;

- składać deklaracji.

Zwolnieniu nie podlegają osoby, które w ramach działalności nieewidencjonowanej świadczą usługi: doradcze; prawnicze i jubilerskie. Ponadto, ze zwolnienia nie mogą skorzystać podatnicy realizujący dostawy towarów akcyzowych oraz wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy VAT. Załącznik obejmuje: wyroby (złom) z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali; monety; wyroby z bursztynu; odpady zawierające metale szlachetne; dawną biżuterię artystyczną.

Działalność obejmująca ww. czynności wiąże się ze statusem podatnika czynnego VAT, co wymaga rejestracji i rozliczania podatku w pełnym zakresie.

Najpierw NIP

Osoby, które mimo zwolnienia chcą wnioskować o rejestrację VAT (korzyści z tym związane zostały opisane w artykule „Dlaczego warto działać bez rejestracji", DF z 14 stycznia 2019 r., str. >D5), powinny najpierw złożyć zgłoszenie identyfikacyjne w ewidencji podatników (CRP KEP). Identyfikacja jest nieobowiązkowa w przypadku działalności nieewidencjonowanej, która nie będzie rejestrowana na potrzeby VAT.

Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej posługują się dla celów podatkowych numerem PESEL. Do identyfikacji przedsiębiorców przeznaczony jest NIP, który do 2011 roku nadawany był wszystkim podatnikom. Rejestracja VAT osoby prowadzącej działalności nieewidencjonowaną wymaga ponownego zgłoszenia identyfikacyjnego, ponieważ stary numer przestał być aktywny. W praktyce złożenie zgłoszenia wiąże się z przywróceniem uzyskanego pierwotnie numeru.

Zgłoszenie identyfikacyjne składa się na formularzu NIP-7. W części A jako cel złożenia wniosku należy zaznaczyć: „osoba prowadząca działalność gospodarczą". Formularz nie przewiduje działalności nieewidencjonowanej, dlatego na marginesie warto dopisać: „działalność nieewidencjonowana - zgłoszenie na potrzeby rejestracji VAT". Wpis do ewidencji podatników wiąże się z koniecznością aktualizacji danych zawartych w zgłoszeniu (w terminie siedmiu dni od dnia, w którym wystąpiły zmiany). Procedura nie wymaga wniesienia opłaty.

Po uzyskaniu numeru identyfikacji podatkowej można złożyć zgłoszenie rejestracyjne na potrzeby podatku od towarów i usług, w tym celu należy skorzystać z formularza VAT-R.

Co zaznaczyć

Przy wypełnianiu najważniejsze jest zaznaczenie kwadratu nr 30 („podatnik będzie korzystał ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 lub 9"). Samo zgłoszenie nic nie kosztuje, opłacie skarbowej (170 zł) podlega zaświadczenie o rejestracji, o które nie trzeba wnioskować. Za pośrednictwem portalu podatkowego (https://ppuslugi.mf.gov.pl/?link=VAT&;) każdy może samodzielnie sprawdzić status podatnika, wskazując jego NIP. Z rejestracją działalności nieewidencjonowanej na potrzeby VAT nie wiążą się dodatkowe obowiązki, z wyjątkiem konieczności aktualizowania danych objętych zgłoszeniem.

Osoba składająca zgłoszenie rejestracyjne w VAT może również uzyskać numer VAT EU. Jest on potrzebny w działalności na rzecz firm z innych państw unijnych (C.3).

Dokument sprzedaży tylko na wniosek

Działalność nieewidencjonowana wymaga wystawienia faktur tylko na żądanie klienta zgłoszone w terminie trzech miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę.

Faktura wystawiona przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność nieewidencjonowaną powinna zawierać:

- datę wystawienia,

- numer kolejny,

- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,

- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,

- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,

- cenę jednostkową towaru lub usługi,

- kwotę należności ogółem.

W praktyce faktur żądają tylko klienci prowadzący działalność gospodarczą. Programy umożliwiające wygodne tworzenie faktur są dostępne bezpłatnie w internecie.

Zagraniczny kontrahent sam rozliczy podatek

Od miejsca świadczenia usługi zależy to, gdzie należy ją rozliczyć. Przy czym faktyczne miejsce wykonania usługi nie zawsze pokrywa się z formalnym.

Zasadniczo usługę świadczoną na rzecz:

- firmy z innego państwa – rozliczamy za granicą (formalnie miejsce świadczenia jest w kraju usługobiorcy);

- osoby prywatnej z zagranicy – rozliczamy w Polsce (formalnie miejsce świadczenia jest w kraju usługodawcy).

Przykład

Pani Justyna Borowska świadczy usługi tłumaczeniowe na rzecz czeskiej firmy, które wykonuje w swoim mieszkaniu. Mimo to, w świetle przepisów VAT, usługi wykonywane są na terytorium Czech, gdzie pani Borowska w życiu nie była.

Na szczęście pani Justyna nie musi kontaktować się z czeską skarbówką w celu rozliczenia podatku. Dzięki mechanizmowi „odwrotnego obciążenia" usługę rozliczy za nią kontrahent zagraniczny. Faktura na potrzeby rozliczeń tego rodzaju nie uwzględnia podatku. Zawiera za to adnotację o odwrotnym obciążeniu (reverse charge). Ogólnodostępne programy zawierają opcje wystawienia faktury zagranicznej.

Wykonanie usług z odwróconym obciążeniem na rzecz klienta z Unii dodatkowo wymaga składania informacji podsumowujących (VAT-EU), uwzględniających transakcje wewnątrzwspólnotowe z danego miesiąca.

Przykład

Pani Justyna wystawia faktury wewnątrzwspólnotowe korzystając z darmowego programu. W terminie do 25 dnia następnego miesiąca za pośrednictwem portalu podatkowego wypełni formularz informacji podsumowujących, w którym wykaże dane dotyczące usług świadczonych na rzecz Czechów.

Uwaga! W sieci łatwo można znaleźć informacje, w których krajach obowiązuje reguła odwrotnego obciążenia.

Czasem wystarczy rachunek

Klient zamiast faktury może żądać zwykłego rachunku, który powinien zawierać:

- datę wystawienia,

- numer,

- imiona i nazwiska lub nazwy przedsiębiorcy i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,

- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,

- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,

- cenę jednostkową towaru lub usługi,

- kwotę należności ogółem.

Jeżeli zażądano rachunku przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru, to rachunek wystawia się nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia wykonania usługi lub wydania towaru. W przypadku żądania wystawienia rachunku, zgłoszonego po wykonaniu usługi lub wydaniu towaru, rachunek powinien być wydany w terminie siedmiu dni od dnia zgłoszenia żądania. Nie ma obowiązku wystawienia rachunku, jeżeli żądanie zostało zgłoszone po upływie trzech miesięcy od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Ewidencja uproszczona

Podatnicy zwolnieni z VAT zobowiązani są do prowadzenia uproszczonej ewidencji służącej ustaleniu momentu osiągnięcia poziomu sprzedaży wykluczającego zwolnienie. W praktyce ewidencja tego rodzaju nie ma znaczenia dla osób prowadzących działalność nieewidencjonowaną. Przekroczenie pułapu 1 125 zł miesięcznego przychodu uniemożliwia prowadzenie firmy bez rejestracji, podczas gdy limit zwolnienia z VAT to 200 tys. zł rocznie. Formalny wymóg prowadzenia uproszczonej ewidencji VAT może spełniać ewidencja prowadzona również na potrzeby podatku dochodowego (szerzej na ten temat za tydzień).

Co trzeba zapamiętać

Działalność nieewidencjonowana nie wymaga rejestracji. Fakturę lub rachunek wystawia się tylko na żądanie klienta. Usługi wykonywane na rzecz obcokrajowców:

- osób prywatnych – zasadniczo rozliczamy w Polsce.

- przedsiębiorców – na ogół rozlicza kontrahent w swoim kraju.

* * *

W kolejnym odcinku mowa będzie o obowiązkach związanych z podatkiem dochodowym, w szczególności o ewidencji i rozliczeniu.

Autor jest głównym specjalistą w Urzędzie Miasta Szczecin

Bez kasy rejestrującej

Zasadniczo sprzedaż na rzecz przedsiębiorców dokumentowana jest fakturami. Sprzedaż na rzecz osób prywatnych ewidencjonowana jest za pomocą kas rejestrujących.

Osoby wykonujące działalność nieewidencjonowaną zwolnione są z obowiązku stosowania kas, z wyjątkiem podatników świadczących usługi:

- przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji,

- przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,

- naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),

- w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,

- w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,

- w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,

- prawnicze,

- przez stacjonarne placówki gastronomiczne,

- kateringu,

- fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne,

- w zakresie wstępu na przedstawienia cyrkowe,

- w zakresie wstępu do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na dyskoteki, sale taneczne.

Ponadto, ze zwolnienia dotyczącego kas rejestrujących nie mogą korzystać osoby dokonujące dostawy niektórych towarów. Jednak nie warto ich wymieniać w tym miejscu, ponieważ handel tego rodzaju praktycznie uniemożliwia prowadzenie działalności nieewidencjonowanej (trudno nie przekroczyć limitu 1 125 zł przychodu, sprzedając np. kontenery, silniki czy sprzęt telewizyjny). Pełen wykaz wyjątków można znaleźć w rozporządzeniu ministra rozwoju i finansów z 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (DzU z 2018 r. poz. 646 ze zm.)

W poprzednich artykułach dotyczących działalności nieewidencjonowanej (DF z 31 grudnia, z 7 stycznia i z 14 stycznia) przedstawione zostały warunki oraz korzyści prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. Tym razem opisane zostaną obowiązki w podatku od towarów i sług.

Czytaj także: Działalność gospodarcza bez rejestracji - na czym można zaoszczędzić

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego