W grudniu 2016 r. bank wystąpił o interpretację w zakresie CIT. Zapytał, czy może zaliczyć do kosztów specjalną składkę związaną z umową systemu ochrony.
Fiskus odpowiedział, że nie. W jego ocenie wydatki z tytułu składki na część składową funduszu pomocowego nie są dla banku kosztem uzyskania przychodu. Podkreślił, że niedopuszczalne jest przeprowadzenie takiej wykładni art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, która utożsamia racjonalność działań podatnika z celowością wydatku. Pomiędzy tymi kategoriami nie istnieje zbieżność znaczeń. Wykazanie, że mamy do czynienia z racjonalnym postępowaniem podatnika, samo w sobie nie determinuje uznania wydatku za celowy pod kątem osiągnięcia przychodu, zachowania czy zabezpieczenia źródła przychodów. Racjonalność postępowania podatnika jest tylko jednym z elementów oceny celowości wydatku. Fiskus uważał, że decyzja o przystąpieniu do systemu ochrony, do którego przynależność ma charakter dobrowolny, jest autonomiczna i nie ogranicza podmiotowości stron tego systemu. Jego zdaniem również ustawowe zobowiązanie banku do ponoszenia różnego rodzaju wydatków, w tym wydatków na fundusz pomocowy, nie spełnia przesłanek z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Bank zaskarżył interpretację i wygrał. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał, że wydatki z tytułu spornej składki stanowią dla banku koszt uzyskania przychodu. Skład orzekający nie miał wątpliwości, że wydatek ten jest uzasadniony, niezbędny dla funkcjonowania podmiotu, w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu. Wskazując na orzecznictwo WSA przypomniał, że przez koszty zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodów należy rozumieć te – inne niż bezpośrednio poniesione w celu uzyskania przychodów – wydatkowane w celu zagwarantowania ciągłości funkcjonowania źródła przychodów, tak aby przynosiło przychody w przyszłości. W tym także wydatki ponoszone na prawną organizację źródła przychodu. W spornej sprawie działające w Polsce banki spółdzielcze, niespełniające określonych warunków wskaźnika LCR na poziomie indywidualnym, są obowiązane do przynależności do systemu ochrony instytucjonalnej. Dobrowolność przynależności, na jaką wskazał wnioskodawca, sprowadza się do możliwości wyboru systemu działającego na rynku finansowym, a nie w ogóle do przynależności do systemu.
Jak podkreślił sąd, uznanie wydatku za koszt uzyskania przychodu nie jest preferencją podatkową, a elementem konstrukcji tego podatku. Kwalifikacja wydatku opiera się natomiast na obiektywnej ocenie, czy wydatek może przyczynić się do realizacji pożądanego celu. A jak wynika z opisu stanu faktycznego banki, które nie spełniają wymogu pokrycia płynności krótkoterminowej, są obowiązane do przystąpienia do systemu ochrony instytucjonalnej. Udział w systemie ochrony instytucjonalnej wiąże się z ponoszeniem wydatków na funkcjonowanie jednostki zarządzającej. W ocenie WSA, wydatek na pokrycie kosztów funkcjonowania jednostki zarządzającej jest racjonalnie uzasadniony, ponieważ jest niezbędny do prowadzenia przez wnioskodawcę w danych warunkach działalności bankowej.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 23 listopada 2017 r. (I SA/Po 723/17).
