W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się zarzuty, że Kościół (katolicki) nie podejmuje stosownych działań w odniesieniu do osób duchownych, co do których wszczęto postępowanie przygotowawcze w związku z podejrzeniem nadużyć seksualnych z udziałem małoletnich lub prawomocnie skazanych za tego rodzaju czyny, bądź też, że nie reaguje w takich przypadkach odpowiednio szybko. Warto się przyjrzeć, czy obowiązująca procedura karna nakłada na podmioty szeroko pojmowanego wymiaru sprawiedliwości obowiązek informacyjny w tym zakresie, a jeśli tak, to czy jest on realizowany wobec kościołów.
Czytaj także: Pedofilia w Kościele: nie odwracajmy się od problemu
Teza, że brak reakcji wspólnot religijnych na przestępstwa popełniane przez ich duchownych w każdym przypadku jest zawiniony, jest uproszczona. Problemy z prawem osób pełniących posługi w kościołach i związkach wyznaniowych nie zawsze jest faktem znanym powszechnie i nie zawsze takie sygnały docierają do przełożonych. Informacja od organów ścigania czy wymiaru sprawiedliwości może być jedynym źródłem wiedzy o sprawie, a tym samym jedyną realną szansą na podjęcie odpowiednich działań prewencyjnych, mających na celu ochronę małoletnich. Czy zatem przełożeni kościołów mają formalne prawo do informacji o działaniach procesowych podejmowanych wobec duchownych i czy mają prawo do poznania treści orzeczenia sądu, jakie wobec takiej osoby zapadło?
Prawo do bycia zawiadomionym...
W procedurze karnej obowiązek zawiadamiania przełożonych osób podejrzanych/oskarżonych o wszczęciu lub ukończeniu postępowania karnego jest regulacją dobrze znaną i często stosowaną w praktyce. Art. 21 § 1 k.p.k. stanowi, że o ukończeniu postępowania toczącego się z urzędu przeciw osobom zatrudnionym w instytucjach państwowych, samorządowych i społecznych, uczniom i słuchaczom szkół oraz żołnierzom należy bezzwłocznie zawiadomić przełożonych tych osób. Z kolei § 2 nakłada na prokuratorów obowiązek informowania przełożonych już o samym fakcie wszczęcia postępowania karnego, o ile wymaga tego ważny interes publiczny.
W przypadku nadużyć seksualnych wobec osób małoletnich trudno wyobrazić sobie, by „ważny interes publiczny" nie przemawiał za koniecznością poinformowania przełożonych o wszczęciu i zakończeniu postępowania karnego wobec osoby stojącej pod tak poważnym zarzutem. Wskazany obowiązek koreluje też z § 290 ust. 1 rozporządzenia z 23 grudnia 2015 r. regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych, który stanowi, że jeżeli przepisy przewidują obowiązek zawiadamiania organów administracji publicznej, urzędów lub instytucji o wszczęciu i ukończeniu postępowania, zawiadomienia takiego dokonuje sąd pierwszej instancji.
