Dziedzictwo Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej

28 maja Azerbejdżan obchodzi święto narodowe - Dzień Republiki. Tego dnia w 1918 r. powstała Azerbejdżańska Republika Demokratyczna (ADR), pierwsza świecka i parlamentarna demokracja w świecie muzułmańskim i tureckim, która zapewniała demokratyczne prawa, wolność i równość wszystkich obywateli, bez względu na pochodzenie etniczne, wyznanie, płeć i status społeczny.

Aktualizacja: 29.05.2021 08:12 Publikacja: 29.05.2021 07:59

Dziedzictwo Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej

Foto: materiały prasowe

Po raz pierwszy przyznano też prawa wyborcze kobietom w kraju zamieszkiwanym w większości przez muzułmanów - Azerbejdżan wyprzedził pod tym względem kilka krajów europejskich.

Nowa republika powstała w bardzo złożonym wewnętrznym i międzynarodowym środowisku politycznym, w czasie wciąż trwającej I wojny światowej. Chociaż od początku republika borykała się z poważnymi problemami, jej parlament i rząd wprowadziły szereg ważnych decyzji i dokonały fundamentalnych zmian we wszystkich sferach życia narodowego. Brak doświadczenia demokratycznej państwowości Azerbejdżanu nie był przeszkodą dla jego przywódców. Kierowały nimi demokratyczne aspiracje i postępowy duch, dzięki którym udało się im stworzyć dobrze funkcjonujące demokratyczne państwo i społeczeństwo.

Poczyniono również znaczne wysiłki w celu zapewnienia międzynarodowego uznania Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej. Delegacja azerbejdżańska pod przewodnictwem przewodniczącego parlamentu, Alimardanbeya Topczubaszova, wzięła udział w Paryskiej Konferencji pokojowej, na której udało jej się zdobyć uznanie dla młodego demokratycznego państwa Azerbejdżanu. Parlament Azerbejdżanu, Milli Medżlis, przyjął ustawę o utworzeniu placówek dyplomatycznych w Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Polsce, Niemczech i Rosji. W Azerbejdżanie rozpoczęły działalność przedstawicielstwa Wielkiej Brytanii, Grecji, Belgii, Gruzji, Danii, Włoch, Litwy, Polski, Iranu, USA, Ukrainy, Finlandii, Szwecji, Włoch i Szwajcarii.

Warto zauważyć, że w tym czasie polska inteligencja brała czynny udział w budowie nowego demokratycznego państwa w Azerbejdżanie. Nasi polscy obywatele wyróżniali się jako architekci i inżynierowie, zdobywając przywileje w sferze prawniczej, zajmowali różne stanowiska w administracji publicznej.

Postępowi przywódcy Azerbejdżanu i Polski aktywnie współpracowali w Narodowej Frakcji Dumy Państwowej carskiej Rosji i prowadzili walkę o autonomię. W prezydium słynnego wówczas Towarzystwa Federalistów zasiedli znany polski działacz polityczny A. Lednicki i A. Topczubaszov. Prawnik polskiego pochodzenia adwokat Stanisław Wąsowicz, członek parlamentu Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej w swoich przemówieniach zawsze bronił państwowości Azerbejdżanu.

Generał porucznik Maciej Sulkewicz, były szef Sztabu Generalnego armii Azerbejdżanu, Leon Kryczyński, dyrektor Kancelarii Rady Ministrów, publicysta i historyk, jego brat, Olgierd Kryczyński - wiceminister sprawiedliwości, sędzia śledczy Czesław Gutowski, zastępcy prokuratora Czesław Kłosowski, Kazimierz Dżepski, Komorowski, notariusz Zygmund Bieliński, sędziowie Zachowicz, Paczewicz, dyrektor kancelarii Ministerstwa Sprawiedliwości Kisielewski oraz inni wyróżniali się swoją działalnością.

W walce o niepodległość Azerbejdżanu Polacy wykazali się prawdziwym poświęceniem. Wśród polskich oficerów szczególnie wyróżniali się Zugeniusz Dunin-Marcinkiewicz, kapitan Jerzy Kłosowski, kapitan Czarnecki, kapitan Pawłowski i kpt. Tomisz.

Nasi polscy przyjaciele zawsze wspierali nasz kraj w promowaniu Azerbejdżańskiej Demokratycznej Republiki na międzynarodowej arenie. Delegacja azerbejdżańska na Konferencji Wersalskiej nawiązała bliskie kontakty z delegacją polską i często spotykała się z ministrem spraw zagranicznych Polskiej Republiki I.J Paderewskim i innymi przedstawicielami.

To nie przypadek, że jednym z 23 krajów, które uznały Azerbejdżańską Republikę Demokratyczną, była przyjazna Polska. Do Baku przybyła specjalna delegacja pod przewodnictwem Tytusa Filipowicza.

Z kolei podczas istnienia Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej nasi polscy przyjaciele i obywatele byli traktowani z troską i miłością. Te relacje i wzajemne zaufanie opierają się oczywiście na dawnych stosunkach historycznych, bogatym dziedzictwie kulturowym, korzystnych stosunkach gospodarczych i podobnych losach politycznych. Relacje polityczne nawiązane w XV wieku przez władcę Agkoyunlu Uzun Hasana i króla Polski Kazimierza IV zostały odnowione na początku XX wieku.

Wiele budynków wzniesionych na zlecenie azerbejdżańskich naftowców i przedstawicieli zagranicznych firm, jako piękne przykłady architektoniczne, zostały zbudowane według projektów polskich architektów J. Płoszko i J. Gosławskiego. Jako pierwszy w Azerbejdżanie wydobycia ropy naftowej z dna morza dokonał inżynier polskiego pochodzenia P. Potocki, który później został pierwszym dyrektorem Portu Handlowego Azerbejdżanu. Listę tę możemy wzbogacić o polskich pisarzy, których nazwiska są znane czytelnikom naszej prasy krajowej.

Niestety Demokratyczna Republika Azerbejdżanu istniała tylko 23 miesiące, czyli do kwietnia 1920 r., do czasu interwencji bolszewickiej. Niemniej jednak jej demokratyczne ideały nadal żyły w sercach i umysłach kolejnych pokoleń Azerów. A kiedy odzyskaliśmy niepodległość w 1991 roku, Republika Azerbejdżanu została ogłoszona następcą prawnym Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu, której ideały i wartości stały się przewodnimi zasadami na naszej drodze do demokracji. Trójkolorowa flaga Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej została ponownie podniesiona w Azerbejdżanie. W ten sposób Dzień Republiki symbolizuje nierozerwalny związek między naszą państwowością a dziedzictwem Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej.

Dzisiejszy Azerbejdżan, pod przywództwem prezydenta Ilhama Alijewa, jest nowoczesnym i niezależnym państwem, które jest dumne ze swojej historii i wielowiekowych tradycji wieloetnicznego i wielowyznaniowego społeczeństwa oraz spogląda w przyszłość z wielkimi aspiracjami. Azerbejdżan ze swoją największą gospodarką regionu Kaukazu Południowego, wytwarza 80 proc. PKB. Mój kraj nadal wnosi duży wkład w regionalną współpracę gospodarczą, energetyczną i transportową, a także w międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo oraz dialog międzykulturowy na całym świecie.

W tym ważnym dniu chciałabym również podkreślić doskonałe stosunki dwustronne we wszystkich sferach, jakie łączą nas z Polską. Od momentu nawiązania stosunków dyplomatycznych w 1992 r., udało nam się przenieść te relacje na poziom partnerstwa strategicznego, które opiera się na dzieleniu wspólnych wartości i poszanowaniu suwerenności i integralności terytorialnej innych.

Chociaż nie możemy wspólnie świętować tego ważnego dnia z powodu pandemii, głęboko wierzę, że ludzkość wkrótce przezwycięży tę chorobę i razem z państwem będziemy obchodzić kolejny Narodowy Dzień Republiki Azerbejdżanu.

Po raz pierwszy przyznano też prawa wyborcze kobietom w kraju zamieszkiwanym w większości przez muzułmanów - Azerbejdżan wyprzedził pod tym względem kilka krajów europejskich.

Nowa republika powstała w bardzo złożonym wewnętrznym i międzynarodowym środowisku politycznym, w czasie wciąż trwającej I wojny światowej. Chociaż od początku republika borykała się z poważnymi problemami, jej parlament i rząd wprowadziły szereg ważnych decyzji i dokonały fundamentalnych zmian we wszystkich sferach życia narodowego. Brak doświadczenia demokratycznej państwowości Azerbejdżanu nie był przeszkodą dla jego przywódców. Kierowały nimi demokratyczne aspiracje i postępowy duch, dzięki którym udało się im stworzyć dobrze funkcjonujące demokratyczne państwo i społeczeństwo.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Historia
Naruszony spokój faraonów. Jak plądrowano grobowce w Egipcie