Chodzi o sprawę utworzenia gminy Szczawa (woj. małopolskie) i gminy Grabówka (woj. podlaskie).
28 lipca 2015 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w tej sprawie (kompetencje rządu do przeprowadzania zmian ustroju gmin wynikają z ustawy o samorządzie gminnym). Miało ono wejść w życie z 1 stycznia 2016 r., ale dwa dni wcześniej opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów uchylające wcześniejsze rozporządzenie o utworzeniu tych gmin. Cofnięcie decyzji rząd motywował przede wszystkim wynikami referendów lokalnych przeprowadzonych w gminach, z których miano wydzielić nowe gminy Szczawa (referendum nieważne wobec zbyt niskiej frekwencji) i Grabówka (większość mieszkańców gminy Supraśl opowiedziała się przeciwko utworzeniu gminy Grabówka).
Rozporządzenie uchylające zostało zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego przez grupę posłów na Sejm, a Trybunał stwierdził niekonstytucyjność rozporządzenia RM uchylającego rozporządzenie o utworzeniu tych gmin.
TK stwierdził, że RM nie dochowała trybu wydania rozporządzenia uchylającego, ponieważ nie zostały przeprowadzone konsultacje z mieszkańcami jednostek samorządu terytorialnego, których to rozporządzenie to dotyczyło.
W uzasadnieniu TK podkreślił, że „możliwość wyrażenia opinii w sprawach lokalnych czy regionalnych o kształcie granic danej jednostki samorządowej przez jej mieszkańców jest jednym z podstawowych elementów zasady demokratycznego państwa prawnego”. Zwrócił również uwagę, że mieszkańcy gmin muszą mieć możliwość zajęcia stanowiska w sprawach ich dotyczących. A pominięcie prawa do wyrażenia takiej opinii narusza podstawy demokracji.
