Zbigniew Ziobro idzie za daleko. Sędziów nie można wyrzucać z zawodu za stosowanie prawa

Przed kilkoma dniami były szef resortu sprawiedliwości i były prokurator generalny zapowiedział, że niebawem część sędziów zostanie usunięta z zawodu. – Sędzia Henryk Komisarski, który uchylił wyrok dożywocia na mordercę dwójki dzieci i ich matki, bo postanowił nie uznawać innego sędziego, zrzekł się urzędu. On i wszyscy sędziowie, którzy w swoich wyrokach podważyli status innych sędziów, niedługo znajdą się poza zawodem. Bo zdradzili państwo polskie, któremu ślubowali wierność – napisał Zbigniew Ziobro na platformie X. Co więcej, zgodnie z jego zapowiedzią sędziowie mają stracić swoje stanowiska bez prawa do odpraw, stanu spoczynku i powrotu do jakiegokolwiek zawodu prawniczego.

Z powodu neosędziego uchylony został wyrok dożywotniego więzienia

Wypowiedź tę polityk PiS sformułował po decyzji Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, który w czwartek uchylił wyrok dożywotniego więzienia dla Serhija T., oskarżonego o brutalne zamordowanie żony i dwóch córek w wielkopolskim Puszczykowie. Powodem tego rozstrzygnięcia była obecność w składzie orzekającym sądu I instancji tzw. neosędziego, czyli sędziego powołanego po 2018 r. przy udziale kwestionowanej Krajowej Rady Sądownictwa.

Kiedy i w jakiej procedurze część sędziów miałaby zostać wyrzucona z zawodu? Tego Ziobro nie wyjaśnia. Oczywistym wydaje się jednak, że koncepcja ta miałaby być realizowana po powrocie PiS do władzy. Na jakiej podstawie? Były szef MS także jej nie podaje. Jednak na potencjalną odpowiedzialność dyscyplinarną wskazuje w tym kontekście inny polityk PiS Przemysław Czarnek, który także zapowiada rozprawienie się z sędziami uchylającymi wyroki z powodu orzekania przez tzw. neosędziego.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Koniec z ustawą kagańcową. Adam Bodnar planuje oddać sądy w ręce sędziów

Resort Adama Bodnara planuje duże zmiany w sądach. Samorząd sędziowski ma zostać wzmocniony, znik...

Kiedy sędzia może wylecieć z zawodu? Potrzebny wyrok karny lub dyscyplinarny

Co do zasady sędziowie są jednak nieusuwalni, co zostało wprost zapisane w art. 180 konstytucji. Nie oznacza to jednak, że są oni zupełnie nietykalni i w skrajnych przypadkach nie mogą być wydaleni z zawodu. Złożenie sędziego z urzędu wbrew jego woli jest dopuszczalne, ale tylko w określonych w ustawie przypadkach. O jakie sytuacje chodzi?

– Sędziego nie można usunąć tak po prostu i o tym właśnie mówi konstytucja. Natomiast złożenie z urzędu możliwe jest w sytuacji, kiedy orzeknie o tym prawomocnie sąd karny albo dyscyplinarny. Sąd karny może orzec o złożeniu sędziego z urzędu w przypadku, w którym sędzia ten dopuścił się przestępstwa. Wówczas jednym ze stosowanych środków karnych może być zakaz piastowania funkcji sędziego – tłumaczy sędzia Mariusz Ulman, były rzecznik dyscyplinarny sędziów sądów powszechnych. 

Podkreśla przy tym, że złożenie z urzędu możliwe jest też w ramach postępowania dyscyplinarnego. Jest to najsurowszy wymiar kary dyscyplinarnej przewidziany dla sędziów w prawie o ustroju sądów powszechnych. Oprócz tego w postępowaniu takim sędziemu wymierzone może zostać m.in. upomnienie, nagana, kara pieniężna, obniżenie wynagrodzenia oraz przeniesienie na inne miejsce służbowe.

Przepisy określają też, za jakie czyny sędziowie odpowiadają dyscyplinarnie. Zgodnie z art. 107 § 1 u.s.p. dyscyplinarki są wytaczane sędziom za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa, uchybienie godności sędziego, działalność publiczną nie dającą się pogodzić z niezawisłością sędziów oraz wreszcie „działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego, skuteczność powołania sędziego lub umocowanie konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej”. I to właśnie ta ostatnia przesłanka dotyczy sytuacji, w których wyroki uchylane są z uwagi na udział w składzie tzw. neosędziego.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Stracą sędziowskie togi i stan spoczynku. Plan PiS na sądownictwo po wyborach

Prawo i Sprawiedliwość ujawniło, co czeka sądownictwo, a także sędziów "wpisujących się w projekt...

Politycy PiS zapowiadają rozprawę z sędziami. „Polska może za to słono zapłacić”

– Podejrzewam, że zapowiedzi pana Ziobry i pana Czarnka miałyby być realizowane przy zastosowaniu właśnie tego przepisu. Uważam jednak, że jest on niezgodny z konstytucją i podejrzewam, że żaden sąd dyscyplinarny nie złożyłby z urzędu sędziego z uwagi na kwestionowanie powołania innych sędziów. Dlatego te groźby mogą ziścić się tylko wtedy, kiedy dojdzie do zmiany konstytucji i wykreślony z niej zostanie zapis o nieusuwalności sędziów. To oznaczałoby jednak koniec niezależnego sądownictwa w Polsce i wystąpienie naszego kraju z europejskiego porządku prawnego. Nie boję się tych gróźb. Żaden sędzia nie może bać się orzekać zgodnie z prawem i z własnym sumieniem. Jeśli którykolwiek z tych warunków zniknie, to sędzia powinien zrezygnować i zdjąć łańcuch sędziowski – mówi sędzia Ulman.