Koronawirus: Wpływ Covid-19 na sprawozdania finansowe jednostek za rok 2019

Na pewno nie wpłynął on na sytuację finansową i majątkową odzwierciedloną w liczbach zaprezentowanych w sprawozdaniach na dzień 31 grudnia 2019 roku, jednak biorąc pod uwagę to, że sprawozdania te nie zostały jeszcze sporządzone, zbadane i zatwierdzone, standardy rachunkowości (zarówno międzynarodowe jak i lokalne) mogą wpłynąć na konieczność dodatkowych ujawnień w tych sprawozdaniach.

Epidemia koronawirusa jest obecnie najbardziej gorącym tematem we wszystkich środowiskach i branżach na całym świecie. Istnieje niepewność dotycząca jej wpływu na gospodarkę, ale obserwując rosnącą liczbę chorych i obszarów, w których występują zachorowania, należy przypuszczać, że wpływ ten będzie bardzo rozległy.

Wiele firm ma powiązania biznesowe z Chinami i Włochami, krajami, gdzie odnotowano największą liczbę zarażonych. Wprowadzane są liczne restrykcje dotyczące przepływu ludności, wielu ludzi jest objętych kwarantanną, co z pewnością wpływa na wiele sektorów gospodarki, w szczególności na turystykę i  transport ale również produkcję i handel.

Czytaj także: Koronawirus: 10 podatkowych szczepionek przeciw COVID-19

Epidemia jako zdarzenie po dniu bilansowym

Koronawirus Covid-19 pojawił się wprawdzie pod koniec roku 2019, ale dopiero w roku 2020, czyli po dniu bilansowym, została ogłoszona epidemia i podjęto działania, w celu jego ograniczenia.

Biorąc pod uwagę regulacje zawarte w polskich standardach rachunkowości i Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) jest to zdarzenie, które nastąpiło po dniu bilansowym.

Ogólne zasady ujmowania zdarzeń po dniu bilansowym i ich prezentacji w sprawozdaniu finansowym określa art. 54 ustawy o rachunkowości. Szczegółowe regulacje dotyczące tej kwestii zawiera Krajowy Standard Rachunkowości nr 7 („Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym, ujęcie i prezentacja" (KSR nr 7). Zgodnie z krajowymi standardami do zdarzeń po dniu bilansowym zalicza się wszystkie dotyczące jednostki zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

Analogiczna definicja zdarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego została zawarta w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości 10 Zdarzenia następujące po zakończeniu okresu sprawozdawczego (MSR 10).

Zarówno KSR nr 7 jak i MSR 10 dzielą zdarzenia na:

- zdarzenia, które potwierdzają istnienie określonego stanu na dzień kończący okres sprawozdawczy. Wystąpienie takich zdarzeń wymaga wprowadzenia korekt do sprawozdania finansowego

- zdarzenia, które potwierdzają zaistnienie określonego stanu po zakończeniu okresu sprawozdawczego. Wystąpienie tych zdarzeń nie wymaga korekt do sprawozdania finansowego, ale może wymagać dodatkowego ujawnienia w sprawozdaniu finansowym.

UWAGA!

Epidemia koronawirusa jest zdarzeniem, które wskazuje na stan zaistniały po dniu bilansowym i z tego względu nie powoduje konieczności wprowadzenia korekt do sprawozdania finansowego sporządzanego na dzień 31 grudnia 2019 roku.

Zgodnie z MSR 10.21 jeśli zdarzenie nie wymaga korekty ale jest istotne (nieujęcie go w sprawozdaniu finansowym może wpływać na decyzję użytkowników tego sprawozdania dokonane na jego podstawie) należy w sprawozdaniu finansowym zamieścić ujawnienie dotyczące zdarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego nie wymagającego korekty.

Jednostka powinna ujawnić charakter zdarzenia oraz oszacować jego skutki finansowe, a gdy oszacowanie tych skutków nie jest możliwe ujawnić ten fakt.

Biorąc pod uwagę wpływ epidemii koronawirusa na ogólną sytuację gospodarczą i sytuację wybranych branż zdarzenie to w przypadku wielu podmiotów będzie zdarzeniem wymagającym ujawnienia w sprawozdaniu finansowym.

Utrata wartości aktywów

Jeśli uznamy wybuch epidemii koronawirusa za zdarzenie potwierdzające stan po zakończeniu roku 2019 przy sporządzaniu prognoz, projekcji i założeń do przeprowadzania testów na utratę wartości nie powinien być brany pod uwagę wpływ epidemii.

UWAGA!

Podstawą testów na utratę wartości aktywów finansowych i niefinansowych są prognozy zarządu oparte na racjonalnych założeniach stanowiące najlepsze oszacowanie przyszłych warunków ekonomicznych w pozostałych okresie użytkowania tych aktywów.

Założenia i oszacowania są sporządzane na 31 grudnia 2019 roku. W związku z tym nie powinny one uwzględniać skutków epidemii koronawirusa, która jest zdarzeniem po dniu bilansowym nie wymagającym korekty sprawozdania finansowego.

W przypadku jednostek, dla których wpływ rozprzestrzeniania się koronawirusa uznany zostanie za istotny będzie konieczne zawarcie w sprawozdaniu finansowym za rok 2019 odpowiednich ujawnień dotyczących przewidywanej utraty wartości aktywów finansowych i niefinansowych, potencjalnego niedotrzymania warunków umów kredytowych, potencjalnego spełnienia warunków, które powodują powstanie zobowiązania czy też konieczności wykupu instrumentów finansowych, zakłóceń w dostawach, przewidywanych rozwiązań umów sprzedaży lub zakupu dóbr i usług, które mogą rodzić obciążenia.

Biorąc pod uwagę niepewność związaną z rozwojem sytuacji epidemiologicznej z pewnością trudno będzie jednostkom oszacować skutki finansowe tego zdarzenia i skwantyfikować oczekiwaną utratę wartości aktywów.

Zagrożenie kontynuacji działalności

MSR 10 odrębnie reguluje kwestię założenia kontynuacji działalności do sporządzenia sprawozdania finansowego. W tym przypadku oba rodzaje zdarzeń po zakończeniu okresu sprawozdawczego wymagają rozważenia, również te, które potwierdzają zaistnienie określonego stanu po zakończeniu okresu sprawozdawczego.

UWAGA!

Zgodnie z MSR 10.15 pogorszenie wyników działalności operacyjnej oraz sytuacji finansowej po zakończeniu okresu sprawozdawczego może wskazywać na konieczność rozważenia, czy przyjęte założenie kontynuacji działalności jest nadal zasadne.

Jeśli założenie kontynuacji działalności przestaje być zasadne, konsekwencje tego faktu są tak doniosłe, że na mocy niniejszego standardu konieczna jest fundamentalna zmiana przyjętych zasad (polityki) rachunkowości a nie jedynie korekta kwot ujętych w oparciu o pierwotnie przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.

Biorąc pod uwagę te regulacje jednostki sporządzając sprawozdanie finansowe za rok 2019 powinny rozważyć, czy wybuch epidemii koronawirusa powoduje istotne pogorszenie sytuacji ekonomicznej spółki bądź istotną niepewność odnośnie tej sytuacji.

UWAGA!

Jeśli zarząd jednostki stwierdzi, że występuje istotna niepewność odnośnie do możliwości kontynuowania działalności z powodu epidemii Covid-19 informacja taka powinna być ujawniona w sprawozdaniu finansowym (MSR 10.16).

W ekstremalnych przypadkach może się okazać, że ze względu na epidemię założenie kontynuacji działalności przy sporządzeniu sprawozdania finansowego nie jest właściwe.

Jeśli jednak zarząd stwierdzi, że przez wpływ koronawirusa kontynuowanie działalności przez jednostkę przez co najmniej dwanaście miesięcy od dnia bilansowego nie będzie możliwe, zgodnie z MSR 1. Prezentacja sprawozdań finansowych musi ujawnić ten fakt, podać założenia, na których się oparła sporządzając sprawozdanie finansowe oraz powód, dla którego założenia o kontynuacji działalności przez jednostkę nie uznaje się za zasadne (MSR 1.25).

Biorąc pod uwagę dużą niepewność odnośnie do dalszego rozwoju epidemii w większości przypadków założenie kontynuacji działalności przy sporządzeniu sprawozdania finansowego będzie właściwe, jednak epidemia będzie powodowała istotną niepewność dotyczącą możliwości kontynuacji działalności. W tej sytuacji ocena, czy założenie kontynuacji działalności jest właściwe będzie istotnym osądem zarządu i będzie wymagała obszernego ujawnienia w sprawozdaniu finansowym.

Wnioski

Ze względu na to, że epidemia koronawirusa Covid-19 jest zdarzeniem roku 2020 w świetle standardów rachunkowości należy ją traktować jako zdarzenie, które potwierdza zaistnienie określonego stanu po zakończeniu okresu sprawozdawczego i nie wymaga korekt do sprawozdania finansowego sporządzanego na dzień 31 grudnia 2019 roku.

Dla wielu jednostek, ze względu na branże, w których funkcjonują (turystyka, transport, rozrywka) lub z uwagi na powiązania gospodarcze może być wymagane zawarcie w tym sprawozdaniu finansowym odpowiedniego ujawnienia dotyczącego epidemii koronawirusa. Ujawnienie to powinno być zawarte w sprawozdaniu finansowym w odrębnej sekcji.

UWAGA!

W przypadku, w którym wybuch epidemii koronawirusa powoduje istotną niepewność dotyczącą możliwości kontynuowania działalności przez spółkę zarząd powinien zawrzeć w sprawozdaniu finansowym szczegółowe wyjaśnienie, dlaczego sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuacji działalności.