Kiedy przedsiębiorca odpowiada za działania pośrednika handlowego

Jeśli pośrednik ma umocowanie do działania w imieniu i na rachunek producentów, to antykonkurencyjne jego zachowanie może zostać przypisane producentom, podobnie jak możliwe jest przypisanie pracodawcy niezgodnych z prawem czynności jego pracownika.

Publikacja: 26.08.2015 05:40

Kiedy przedsiębiorca odpowiada za działania pośrednika handlowego

Foto: www.sxc.hu

Przedsiębiorcy realizują swoje cele gospodarcze na rynku sprzedaży produktów poprzez wykorzystanie różnorodnych kanałów sprzedażowych. W celu zapewnienia efektywnej sprzedaży produktów dostawcy (producenci) podejmują współpracę handlową z przedsiębiorcami wyspecjalizowanymi w danym obszarze działalności, którzy na podstawie swojej wiedzy i doświadczenia umożliwiają dotarcie z produktem do klienta końcowego. Jedną z form prowadzenia tego rodzaju aktywności sprzedażowej jest pośrednictwo handlowe, które ułatwia dostawcom dotarcie do klienta końcowego za pośrednictwem wyspecjalizowanego przedsiębiorcy, przy jednoczesnym zapewnieniu dostawcy wpływu na działania pośrednika. Jak jednak wynika z wyroku Sądu Unii Europejskiej (dalej: Sąd) z 15 lipca 2015 r. fakt powierzenia przez dostawcę innemu przedsiębiorcy pośrednikowi określonych działań sprzedażowych nie zwalnia dostawcy z odpowiedzialności za naruszenie prawa konkurencji w związku z działaniami pośrednika.

Co oznacza pośrednictwo

Pośrednictwo handlowe stanowi formę sprzedaży produktów przez dany podmiot (np. producenta produktów), przy której zaangażowany zostaje przedsiębiorca (pośrednik) mający za zadanie realizować określone czynności faktyczne umożliwiające danemu podmiotowi (producentowi) sprzedaż oferowanych przez niego produktów docelowym kontrahentom. Poprzez oddziaływanie na kontrahentów i podejmowanie wobec nich określonych działań pośrednik ma doprowadzić do stworzenia warunków faktycznych i prawnych, dzięki którym dany podmiot sprzeda swoje produkty kontrahentowi. Co istotne, pośrednik nie jest stroną transakcji z kontrahentem, albowiem stroną tych transakcji jest zawsze podmiot oferujący produkty. Pośrednik jedynie wykonuje określone czynności na rzecz (na rachunek) tego podmiotu, działając na podstawie zawartej z nim umowy pośrednictwa handlowego.

Klasycznym przykładem takiego pośrednictwa jest umowa agencyjna uregulowana w art. 758 kodeksu cywilnego. Na mocy umowy agencyjnej agent zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

Naruszenie prawa konkurencji

Jak wynika z wyroku Sądu z 15 lipca 2015 r., działania podejmowane przez pośrednika handlowego w imieniu przedsiębiorcy mogą skutkować odpowiedzialnością tego przedsiębiorcy za naruszenie prawa konkurencji (wyrok Sądu Unii Europejskiej w sprawie T-418/10, voestalpine AG oraz voestalpine Wire Rod Austria GmbH przeciwko Komisji Europejskiej) >patrz ramka.

Sąd stwierdził, iż w świetle umowy zawartej pomiędzy producentami oraz pośrednikiem handlowym pośrednik handlowy powinien być traktowany jako „organ pomocniczy" zintegrowany z producentami w ramach jednej jednostki gospodarczej.

Podstawą takich ustaleń było uznanie przez Sąd, iż w kontekście relacji pomiędzy producentami i pośrednikiem całość ryzyka gospodarczego związanego ze sprzedażą produktów kontrahentom producentów lub z zawartymi umowami ponoszą producenci. W konsekwencji pośrednik, jako działający na rachunek i w imieniu producentów, nie mógł określać swobodnie swojej strategii handlowej; czynił to jedynie w ramach działalności zintegrowanej z działalnością producentów.

Co istotne, bez znaczenia dla ustalenia ewentualnego braku udziału producentów w nielegalnym porozumieniu był fakt, iż ten sam pośrednik reprezentował innych producentów w ramach prowadzonej działalności, jak również to, iż producenci mogli nie wiedzieć o działaniach podejmowanych przez pośrednika. Dopóki bowiem pośrednik posiadał umocowanie do działania w imieniu i na rachunek producentów, dopóty antykonkurencyjne zachowanie pośrednika może zostać przypisane producentom, podobnie jak możliwe jest przypisanie pracodawcy niezgodnych z prawem czynności jego pracownika.

Klubowe uzgodnienia

Badana przez sąd sprawa dotyczy porozumienia przedsiębiorców na rynku stali sprężającej. Na mocy decyzji Komisji Europejskiej z 30 czerwca 2010 r. 17 producentów stali zostało ukaranych karą w wysokości 458 milionów euro. Kara została nałożona w wyniku stwierdzenia przez Komisję, iż producenci uzgadniali pomiędzy sobą istotne parametry handlowe polityki na rynku stali sprężającej w zakresie m.in. obsługiwanych klientów i oferowanych cen. Uzgodnienia były dokonywane w ramach spotkań producentów, nazywanych „klubami". Jeden z „klubów", nazywany „klub Italia", miał na celu uzgodnienie cen produktów kierowanych na rynek włoski.

W odniesieniu do dwóch producentów ustalono, iż w spotkaniach „klubu Italia" uczestniczyła osoba fizyczna zarządzająca i reprezentująca przedsiębiorcę – pośrednika handlowego, któremu producenci powierzyli prowadzenie działalności w zakresie marketingu i sprzedaży swoich produktów we Włoszech na podstawie zawartej z nim umowy handlowej.

Niezależnie od tego, iż producenci nie brali bezpośredniego udziału w spotkaniach „klubu Italia", sam udział pośrednika handlowego był wystarczający do uznania, iż producenci naruszyli prawo konkurencji w zakresie uzgodnień dokonanych w ramach „klubu Italia".

Jarosław Fidala, associate, Kancelaria Prawna Schampera, Dubis, Zając

Z komentowanego wyroku sądu wynika, iż podstawowym kryterium ustalenia odpowiedzialności za działania pośrednika jest to, czy w świetle uzgodnień pomiędzy danym przedsiębiorcą i pośrednikiem można stwierdzić, że pośrednikowi zostały powierzone zadania zbliżone do zadań działającego na własny rachunek przedsiębiorstwa. O takim powierzeniu świadczyć będzie, na ile pośrednik ponosi ryzyko gospodarcze związane ze sprzedażą produktów lub wykonywaniem umów z kontrahentami. Jeżeli w danym kontekście zostanie ustalone, że całość czynności pośrednika wykonywana jest na rachunek przedsiębiorców, którzy powierzyli mu te czynności, bez przejęcia przez pośrednika ryzyka gospodarczego, pośrednik nie może być uznany za podmiot swobodnie kreujący swoją strategię na rynku. W konsekwencji w takim wypadku wszelkie działania pośrednika w zakresie naruszenia prawa konkurencji będą mogły zostać przypisane przedsiębiorcy, na rachunek którego działa pośrednik.

Komentowany wyrok może mieć istotne znaczenie w kontekście relacji pośrednictwa handlowego. W świetle ustaleń sądu sam fakt ustanowienia pośrednika handlowego (najczęściej agenta) nie będzie zwalniać zleceniodawcy z odpowiedzialności za naruszenia przez tego pośrednika prawa konkurencji, w zakresie, w jakim pośrednik wykonuje określone czynności w imieniu i na rachunek zleceniodawcy, bez ponoszenia ryzyka gospodarczego względem kontrahentów zleceniodawcy.

Przedsiębiorcy realizują swoje cele gospodarcze na rynku sprzedaży produktów poprzez wykorzystanie różnorodnych kanałów sprzedażowych. W celu zapewnienia efektywnej sprzedaży produktów dostawcy (producenci) podejmują współpracę handlową z przedsiębiorcami wyspecjalizowanymi w danym obszarze działalności, którzy na podstawie swojej wiedzy i doświadczenia umożliwiają dotarcie z produktem do klienta końcowego. Jedną z form prowadzenia tego rodzaju aktywności sprzedażowej jest pośrednictwo handlowe, które ułatwia dostawcom dotarcie do klienta końcowego za pośrednictwem wyspecjalizowanego przedsiębiorcy, przy jednoczesnym zapewnieniu dostawcy wpływu na działania pośrednika. Jak jednak wynika z wyroku Sądu Unii Europejskiej (dalej: Sąd) z 15 lipca 2015 r. fakt powierzenia przez dostawcę innemu przedsiębiorcy pośrednikowi określonych działań sprzedażowych nie zwalnia dostawcy z odpowiedzialności za naruszenie prawa konkurencji w związku z działaniami pośrednika.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego