Rozstrzygniecie kwestii, do kogo powinno trafić oświadczenie członka zarządu w sprawie jego rezygnacji, jest istotne z uwagi na interes spółki i osób trzecich, a także samego członka zarządu. Zarówno dla spółki, jak i współpracujących z nią osób trzecich, a także dla członka zarządu istotne jest bowiem, kto jest członkiem zarządu w danym momencie (jaki jest skład zarządu) i kto może zaciągać w imieniu spółki zobowiązania. Do chwili zaś wpłynięcia rezygnacji do właściwej osoby/organu należy uznać, iż rezygnacja członka zarządu nie ma skutków prawnych.
Uprawnienie do reprezentacji
W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz doktrynie reprezentowane są trzy główne poglądy w tej kwestii. Według poglądu pierwszego członek zarządu składa rezygnację podmiotowi ogólnie uprawnionemu do reprezentacji spółki, czyli innemu członkowi zarządu lub prokurentowi spółki zgodnie z art. 205 § 2 oraz art. 373 § 2 k.s.h. Pogląd taki wynika m.in. z wyroku Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2010 r. (UK 157/09), w którym SN stwierdził: „Oświadczenie woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu jest jednostronną czynnością prawną, która wywołuje skutek w niej wyrażony (art. 56 k.c.) i prowadzi do wygaśnięcia z mocy prawa korporacyjnego stosunku członkostwa w zarządzie spółki z chwilą zakomunikowania woli rezygnacji (art. 61 § 1 zdanie pierwsze k.c.) właściwemu organowi spółki lub jej reprezentantowi (w rozpoznawanej sprawie drugiemu z członków pełniącemu funkcję prezesa zarządu) w sposób umożliwiający zapoznanie się z treścią złożonej rezygnacji, która nie wymaga ich akceptacji".
Rada lub pełnomocnik
Według drugiego poglądu członek zarządu składa oświadczenie o rezygnacji radzie nadzorczej lub pełnomocnikowi powołanemu uchwałą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Pogląd ten zakłada, iż w tym wypadku ma zastosowanie szczególna zasada reprezentacji spółki, przewidziana dla umów i sporów między spółką a członkiem zarządu, wynikająca odpowiednio z art. 210 § 1 k.s.h. (w spółce z o.o.) i z art. 379 § 1 k.s.h. (w spółce akcyjnej). Należy wskazać, iż pogląd ten można uznać za dominujący w orzecznictwie. W posta- nowieniu z 19 sierpnia 2004 r. (V CK 600/03) Sąd Najwyższy uznał, że „oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu powinno być złożone na ręce rady nadzorczej, w związku z treścią art. 210 k.s.h., bowiem wygaśnięcie mandatu jest równoznaczne z wygaśnięciem stosunku organizacyjnego istniejącego między członkiem zarządu a spółką, natomiast zarząd nie może reprezentować spółki w czynnościach z członkiem zarządu. Z kolei w postanowieniu z 11 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. III CZP 36/14 Sąd Najwyższy stwierdził, że „gdyby w spółce z o.o. funkcjonowała rada nadzorcza lub został ustanowiony (lub przewidziany w umowie spółki) pełnomocnik powoływany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 k.s.h.), to można byłoby bronić wykładni, preferowanej w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego i dostrzegającej możliwość stosowania do oświadczeń woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki z o.o. art. 210 k.s.h. (...) Chodzi tu bowiem o szersze zagadnienie reprezentacji spółki w stosunkach między samą spółką (jako podmiotem prawa) a członkiem jej zarządu. Nie można podzielić stanowiska odrzucającego możliwość zastosowania w omawianym zakresie art. 210 § 1 k.s.h. m.in. dlatego, że przewidziany w tym przepisie sposób reprezentacji ograniczono rzekomo jedynie do „umów" i nie miałby on zastosowania do czynności prawnych jednostronnych, np. właśnie do oświadczenia o rezygnacji, składanego w ramach korporacyjnego (organizacyjnego) stosunku umownego łączącego członka zarządu ze spółką z o.o.
Powołanie zarządu
Według trzeciego poglądu oświadczenie o rezygnacji członek zarządu powinien złożyć organowi uprawnionemu do powoływania członków zarządu spółki (tak m.in. wyrok SN z 7 maja 2010 r., sygn. III CSK 176/09; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 27 sierpnia 2014 r., sygn. I ACa 895/13). Tym samym w zależności od tego, kto powołuje zarząd w danej spółce, jest on jednocześnie uprawniony do przyjęcia oświadczenia o rezygnacji członka zarządu. Należy wskazać, iż w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 201 § 4 k.s.h.), a w spółce akcyjnej członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej (art. 368 § 4 k.s.h.).
W oczekiwaniu na uchwałę
Z uwagi na powyższe rozbieżności w orzecznictwie i wagę problemu dla obrotu prawnego pierwszy prezes Sądu Najwyższego wnioskiem z 24 września 2015 r. wystąpił do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów dotyczącej kwestii reprezentacji spółki przy składaniu oświadczenia o rezygnacji przez członka zarządu. Sprawa jest rozpoznawana pod sygn. akt III CZP 89/15. Na razie uchwała w tym przedmiocie nie została podjęta.
