Zintegrowany System Kwalifikacji (ZSK), określony ustawą z 22 grudnia 2015 r., (DzU z 2016 r., poz. 64) przewiduje wprowadzenie pakietu rozwiązań systemowych, które – nie zmieniając nic w dotychczasowym sposobie określania i uznawania kwalifikacji – mają postawić w nowym świetle kwestię szeroko rozumianych kwalifikacji, jako zupełnie nowego etapu w rozwoju krajowego systemu kwalifikacji w Polsce.
Celem wprowadzenia Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji jest podniesienie poziomu kapitału ludzkiego w Polsce. Zakłada się, że przede wszystkim spowoduje wzrost liczby osób uczących się oraz zwiększy efektywność inwestycji w kapitał ludzki. Pozwoli również na lepsze dopasowanie popytu i podaży na rynku pracy, szczególnie w odniesieniu do kwalifikacji spoza systemów oświaty oraz szkolnictwa wyższego.
Uregulowana oświata i szkolnictwo wyższe
Obecnie w polskim porządku prawnym, w przepisach regulujących uzyskiwanie kwalifikacji, funkcjonują dwa autonomiczne, ale wewnętrznie spójne, systemy w obszarze szkolnictwa wyższego oraz oświaty. W obu zasady, dotyczące tworzenia i nadawania kwalifikacji, uregulowano w przepisach prawa w sposób zgodny ze standardami europejskimi. Natomiast poza szkolnictwem wyższym i oświatą nadawanie kwalifikacji w Polsce charakteryzuje ogromna rozmaitość rozwiązań regulacyjnych, tj. prawno-organizacyjnych, oraz różny stopień ingerencji norm prawnych w poszczególne dziedziny, w których funkcjonują kwalifikacje. Brakuje podstawowych powszechnie obowiązujących standardów, gwarantujących wiarygodność kwalifikacji uzyskiwanych w edukacji pozaformalnej – począwszy od ich definicji i nazewnictwa, poprzez zasady walidacji i certyfikacji, aż po procedury zapewniania jakości ich nadawania. Istotny jest też brak powiązań pomiędzy kwalifikacjami nadawanymi w różnych dziedzinach i systemach kwalifikacji.
Dlaczego nie chcemy podnosić kompetencji
Polska na tle innych krajów Unii Europejskiej charakteryzuje się niskim poziomem kompetencji osób dorosłych, a także stosunkowo niewielkim zaangażowaniem przedsiębiorstw oraz dorosłych Polaków w inwestowanie w kapitał ludzki. Wśród przyczyn nikłego zainteresowania podnoszeniem i uzupełnianiem kompetencji po zakończeniu edukacji formalnej, należy wymienić m.in. następujące ograniczenia:
- brak powszechnego systemu walidacji efektów uczenia się uzyskanych w ramach edukacji pozaformalnej i nieformalnego uczenia się (tj. uznawania i certyfikowania kompetencji zdobywanych przez pracowników np. w toku nabywania doświadczenia zawodowego w ramach wykonywania pracy), co wydłuża czas i podnosi koszty uzyskiwania kwalifikacji;