Rodziny zastępcze: finansowanie pobytu, kontrola, znaczenie samorzadów

- Zmiany w ustawie były potrzebne. Najważniejsze dla wszystkich jest bezpieczeństwo dziecka, które znalazło się w trudnej sytuacji życiowej. Wprowadzone zmiany pozwolą na szybką reakcję, jeśli tylko pojawią się wątpliwości co do odpowiedniej opieki nad podopiecznym – powiedział Władysław Kosiniak-Kamysz, minister pracy i polityki społecznej.

Najważniejsze zmiany w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:

Finansowanie pobytu dzieci

Do zakładów opiekuńczo-leczniczych kierowane są m.in. dzieci pozbawione opieki rodziców, które ze względu na stan zdrowia nie mogą przebywać w rodzinach zastępczych ani w placówkach opiekuńczych. Mogą w nich przebywać też dzieci, które mają rodziców, jednak wymagają specjalistycznej opieki.

Koszty pobytu dzieci objętych pieczą zastępczą pokryje powiat, miejsca urodzenia.

W tzw. ZOL-ach udzielane są stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne. Koszty udzielania tych świadczeń pokrywa Narodowy Fundusz Zdrowia, jednak nie finansuje on zakwaterowania i wyżywienia. Do tej pory koszty pobytu dzieci objętych pieczą zastępczą ponosił starosta lub - również finansowana przez powiat - placówka opiekuńczo-wychowawcza, w której przebywa dziecko.

Od teraz pobyt dziecka będzie finansował ten powiat, na terenie którego przyszło ono na świat. Jeżeli nie można ustalić powiatu właściwego ze względu na miejsce urodzenia dziecka, powinien to zrobić powiat, w którym siedzibę ma sąd orzekający o umieszczeniu dziecka w zakładzie opiekuńczo-leczniczym.

Obowiązek wysłuchania dziecka

Jeśli tylko wiek i stopień dojrzałości dziecka na to pozwalają. Instytucje, które orzekają o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej powinny wziąć pod uwagę zdanie i potrzeby dziecka.

18 miesięcy

– tyle będzie czasu na uregulowanie prawnej sytuacji dziecka przebywającego w pieczy zastępczej.

Sytuacja prawna dziecka

Nowelizacja przewiduje półtora roku na uregulowanie sytuacji prawnej dziecka przebywającego w pieczy zastępczej. Dzięki temu dzieci nie będą czekać latami na rozstrzygnięcia w tej kwestii, co często skazywało je na spędzenie całego dzieciństwa w placówkach lub rodzinach zastępczych i zmniejszało szanse na adopcję.

Zakaz rozdzielania z nieletnią matką

Nie powinno się rozdzielać dziecka od jego rodzica, nawet jeśli ten również jest jeszcze dzieckiem. Dotychczas dziecko najczęściej było odbierane nieletniej matce, a jeśli dyrektorzy placówek zezwalali na wspólny pobyt, narażali się na zarzut łamania prawa.

Zwiększenie kontroli asystenta rodziny

Nowelizacja zakłada zmniejszenie - z 20 do 15 - liczbę rodzin objętych w tym samym czasie opieką jednego asystenta rodziny oraz podopiecznych koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej - z 30 do 15.

Opinia psychologa co dwa lata

Nowelizacja ustawy wprowadziła konieczność odnawiania co dwa lata opinii psychologa o predyspozycjach i motywacji do podjęcia funkcji rodziny zastępczej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz tzw. rekwalifikacji.

Dochody dzieci

Uchylono przepisy, zgodnie z którymi dochody dzieci przebywających w pieczy zastępczej (m.in. renty rodzinne i alimenty) przeznaczane były na ich utrzymanie. Obecnie środki te będą wypłacane bez dokonywania potrąceń.

Łagodniejsze przepisy

Nowe przepisy dotyczące placówek wsparcia dziennego, których większość - wobec rygorystycznych przepisów lokalowych, sanitarnych i przeciwpożarowych - była zagrożona likwidacją. W ustawie złagodzono te wymogi.

Większa rola samorządów

Zmiany upoważniają organy kontroli do podejmowania pilnych interwencji. Samorządy będą miały możliwość wstępu np. do rodziny zastępczej lub placówki opiekuńczej w ciągu całej doby, również w nocy, jednak tylko w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia dziecka.

Ustawa, z wyjątkiem kilku zapisów, wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.