Sondaż: Koalicja rządząca chce znieść dwukadencyjność w samorządach wbrew własnym wyborcom

38,1 proc. – tyle ankietowanych uważa, że powinno się znieść dwukadencyjność, czyli ograniczenie sprawowania funkcji wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Za jej pozostawieniem jest nieco więcej, bo 46,6 proc. badanych – wynika z sondażu IBRiS przeprowadzonego dla „Rzeczpospolitej” w dniach od 24 do 25 października na próbie 1071 ankietowanych. Oznacza to, że Polacy raczej krytycznie oceniają propozycję promowaną przez niemal całą koalicję rządową.

Zasadę dwukadencyjności w samorządach wprowadziło w 2018 r. rządzące wówczas PiS

Cała dyskusja zaczęła się w 2018 r., gdy rządzące wówczas Prawo i Sprawiedliwość wprowadziło zasadę dwukadencyjności dla wójtów, burmistrzów i prezydentów, jednocześnie wydłużając kadencje samorządowe z czterech do pięciu lat. Twierdziło, że to sposób na walkę z patologiami, jakie łączą się z wieloletnim sprawowaniem władzy.

Foto: Paweł Krupecki

Przepisy zaczęły obowiązywać od pięcioipółletniej, wydłużonej o pół roku kadencji samorządowej z lat 2018–2024, co oznacza, że realny odsiew włodarzy lokalnych czeka nas dopiero w 2029 r. Jak duży? Z raportu Centrum Analiz i Badań Unii Metropolii Polskich wynika, że nie będą mogli ponownie kandydować wójtowie, burmistrzowie i prezydenci w 1519 ze wszystkich 2479 gmin w Polsce, czyli ok. 61 proc.

Zdaniem PSL byłoby to „samorządowe tsunami”, a wymiana doświadczonych włodarzy miałaby negatywny wpływ na funkcjonowanie samorządów. Dlatego na początku lipca ludowcy złożyli projekt ustawy likwidujący wprowadzoną przez PiS dwukadencyjność.

I to, co początkowo wydawało się jedynie autorskim pomysłem PSL, nieoczekiwanie wyrosło na sztandarową propozycję niemal całej koalicji. – Gorąco namawiam wszystkich bez wyjątku, ze wszystkich partii. Odwołajcie tę niemądrą decyzję PiS-u i pozwólcie ludziom wybierać swoich gospodarzy – powiedział w niedzielę premier Donald Tusk. W rozmowie z Polsat News poparcie swojej partii dla projektu zadeklarował też współprzewodniczący Nowej Lewicy Włodzimierz Czarzasty.

Okazuje się jednak, że koalicja działa wbrew oczekiwaniom własnych wyborców. Z sondażu IBRiS wynika, że w elektoracie KO, PSL, Polski 2050 i Lewicy aż 60 proc. ankietowanych opowiada się za zachowaniem dwukadencyjności, a za zniesieniem – 35 proc.

Czytaj więcej

Komentarze

Bogusław Chrabota: Hamlet po polsku – znieść dwukadencyjność czy nie?

To, że Władysław Kosiniak-Kamysz wrzucił na polityczną agendę kwestię zlikwidowania dwukadencyjno...

Poseł PSL Michał Pyrzyk, który jest przedstawicielem wnioskodawców projektu, mówi, że wyniki sondażu „Rzeczpospolitej” nie są porażką dla ludowców, bo wcześniejsze badania były jeszcze mniej korzystne dla jego partii. – Widać więc, że argumenty, które przedstawialiśmy w toku prac nad ustawą, trafiają do coraz większej grupy odbiorców. Wciąż jest duża przestrzeń na dotarcie do nieprzekonanych, bo jak wynika z danych IBRiS, zdania nie ma 15,2 proc. ankietowanych – zauważa.

Czytaj więcej

Projekt

Dwukadencyjność samorządów: Kilka dni na zgłoszenie się na wysłuchanie publiczne

Osoby oraz instytucje, w tym samorządy lokalne, mogą do 20 października wypełnić i wysłać wniosek...

Problem w tym, że to nie pierwszy raz, gdy badania opinii publicznej wylewają kubeł zimnej wody na głowy polityków PSL. Np. w konsultacjach społecznych projektu ustawy, prowadzonych na stronie internetowej Sejmu, wzięło udział prawie 2,8 tys. osób, z czego trzy czwarte opowiedziało się przeciw zmianom proponowanym przez PSL.

Dlaczego więc koalicja idzie w kierunku odejścia od zasady dwukadencyjności? Z naszych oficjalnych i nieoficjalnych rozmów wynika, że odpowiedź na to pytanie jest oczywista: chodzi o prostą kalkulację, kto może stracić, a kto zyskać na „tsunami w samorządach” planowanym na 2029 r.

Większość klubów, zajmując stanowisko w sprawie dwukadencyjności, kieruje się kalkulacją dotyczącą swoich szans w 2029 r.

Tego typu kalkulacją miało kierować się już PiS, wprowadzając dwukadencyjność. – Chodziło o to, żeby wyeliminować przede wszystkim tych prezydentów największych miast, którzy opowiadali się w tamtym czasie po stronie opozycji demokratycznej, jednak rozszerzono to na wszystkie samorządy, wylewając dziecko z kąpielą – ocenia poseł Pyrzyk.

Czytaj więcej

Wybory

Wybory samorządowe 2024: PiS wygrywa w kraju, ale traci władzę w województwach

Z badań exit poll wynika, że wybory samorządowe wygrywa Prawo i Sprawiedliwość przed Koalicją Oby...

Jego zdaniem PSL, chcąc zniesienia dwukadencyjności, nie kieruje się podobną kalkulacją. – Świadczą o tym liczby. W około 2,5 tys. gmin w Polsce bezpartyjnych samorządowców jest niemal 2 tys., przynależność do PiS deklaruje 190 samorządowców, do PSL – 180, PO – 120, Lewicy – 20, a Polski 2050 – 5. Jest też jeden rodzynek z Konfederacji – wylicza poseł.

Jednak nieoficjalnie się mówi, że PSL gra głównie o utrzymanie swoich stanowisk, szczególnie że chodzi nie tylko o funkcje włodarzy gmin, ale też tysiące powiązanych z tym posad dla działaczy partyjnych.

O co z kolei gra Tusk? Tu kalkulacja ma być podobna. Już w marcu portal Oko.press pisał, że włodarze miast związani z KO będą wspierać Rafała Trzaskowskiego w jego kampanii prezydenckiej, ale jednocześnie domagają się konkretnej zmiany: zniesienia dwukadencyjności w samorządach.

W tym gronie najmniej jasne intencje ma Lewica. Poparcie Włodzimierza Czarzastego dla projektu PSL może zaskakiwać, bo jeszcze w 2024 r. przewodnicząca klubu Lewicy Anna Maria Żukowska na antenie TVP Info mówiła, że „dwukadencyjność jest dobrą zmianą”. – Nie ma co betonować samorządów i blokować demokracji. Dwukadencyjność powinna zostać utrzymana, więc mamy tu diametralnie inne zdanie niż ludowcy – mówił też jeszcze kilka miesięcy temu rzecznik Lewicy Łukasz Michnik.

Skąd więc poparcie dla projektu? W mediach pojawiły się spekulacje, że politycy PSL i Lewicy dogadali się w sejmowych gabinetach. Pisała o tym m.in. Wirtualna Polska. W efekcie „dealu” Lewica miałaby poprzeć postulat o zniesieniu dwukadencyjności w zamian za opowiedzenie się przez PSL za projektem o statusie osoby najbliższej.

„Nie ma takiego dealu” – napisała w serwisie X minister w Kancelarii Premiera Katarzyna Kotula, zaś rzecznik Lewicy Łukasz Michnik mówi „Rzeczpospolitej”, że poparcie Lewicy dla projektu PSL nie jest przesądzone.

– W klubie podjęliśmy jedynie decyzję, że nie będziemy głosować za odrzuceniem projektu w pierwszym czytaniu, lecz za skierowaniem go do pracy w komisji – mówi nam Łukasz Michnik. Jego zdaniem w klubie toczy się realna debata na ten temat. – Niektórzy twierdzą, że doświadczonych samorządowców jest niewielu i zauważają, że w całkiem dużym odsetku gmin wybory na wójta odbywają się bez kontrkandydatów. Inni, w tym ja, uznają odejście od dwukadencyjności za szkodliwe betonowanie samorządów. Ta debata znajdzie swój finał na forum klubu parlamentarnego w głosowaniu, które jeszcze przed nami – dodaje.

Jedynym klubem koalicyjnym, który jasno opowiada się za utrzymaniem propozycji wprowadzonej przez PiS, jest Polska 2050. „Nie zmieniamy zdania. Tak dla utrzymania dwukadencyjności w samorządach. Nie dla układów" – napisała partia kilka dni temu w mediach społecznościowych. Z naszych nieoficjalnych rozmów wynika, że odnotowująca gwałtowny spadek poparcia Polska 2050 chce w ten sposób pozytywnie wyróżnić się na tle koalicji rządowej, szczególnie że nie ma wiele do stracenia w samorządach.