Mężczyzna został uznany przez sąd za ojca dziecka i obciążony m.in. alimentami. Sąd wydał orzeczenie opierając się wyłącznie na słowach matki.
Rzekomy ojciec nie brał udziału w procesie o ustalenie ojcostwa, bo sądowi rejonowemu nie udało się ustalić jego aktualnego adresu. Zgodnie zatem z przepisami ustanowił dla niego kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, który reprezentował pozwanego w tym postępowaniu. Kurator przyjął jednak w procesie bierną postawę, nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych, nie zadał matce dziecka ani jednego pytania i ostatecznie - uznając jej żądania za „niewygórowane" - poparł jej powództwo.
Sąd uznał, że pozwany jest ojcem dziecka, nadał dziecku jego nazwisko i zasądził alimenty. Matce przyznał zaś zwrot wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania w okresie porodu.
O wyroku zasądzającym alimenty mężczyzna dowiedział się dopiero od komornika sądowego, który przystąpił już do egzekucji alimentów. Nie miał więc realnej możliwości (bez swej winy), by przedstawić sądowi swoje stanowisko, a mianowicie, że nie jest ojcem dziecka.
W 2014 r. sąd - opierając się wyłącznie na twierdzeniach matki dziecka - uwzględnił wszystkie jej żądania. Ustalił, że pozwany jest ojcem dziecka (któremu nadał jego nazwisko), zasądził od niego alimenty, na rzecz dziecka, a na rzecz matki - zwrot wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania w okresie porodu.
Orzeczenie uprawomocniło się, bo nikt nie złożył apelacji. Wyrok nie może być uchylony lub zmieniony w trybie nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Po przeanalizowaniu akt sprawy, RPO skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną.
- Nie można mieć zastrzeżeń co do starań sądu rejonowego, by zapewnić pozwanemu udział w sprawie, lecz sąd niedostatecznie wyjaśnił kwestię jego ojcostwa i sytuacji majątkowej. Dlatego powinien sprawę zbadać ponownie - już z udziałem pozwanego. Ewentualne potwierdzenie ojcostwa usunęłoby zaś obecny stan niepewności - uważa RPO.
Jego zdaniem, zapadło rozstrzygnięcie, które narusza konstytucyjne prawa obywatela - decyzja sądu mocno ingeruje w życie prywatne i rodzinne zarówno pozwanego, jak i dziecka, ustalając, że łączy ich pochodzenie. Wątpliwości co do ojcostwa pozwanego nie zostały de facto usunięte. Orzeczenie zamknęło też drogę do poznania przez dziecko swego rzeczywistego pochodzenia.
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
RPO powołał się na orzeczenia Sądu Najwyższego, który wskazywał, że sprawy o ustalenie ojcostwa, z uwagi na ich doniosły walor społeczny, powinny być prowadzone szczególnie wnikliwie, dla uzyskania podstawy do rozstrzygnięcia zgodnego z prawdą obiektywną.
27 lipca 2021 r. SN na posiedzeniu uwzględnił tę skargę RPO.
