Czy spadek po rodzicach zawsze dzieli się po równo? Jak dziedziczy rodzeństwo?

W świetle prawa dziedziczenie ustawowe co do całości lub części spadku następuje w momencie, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy w testamencie lub gdy osoba/osoby, które powołał, nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. W praktyce w większości spraw spadkowych w Polsce obowiązuje dziedziczenie na podstawie ustawy.

Dziedziczenie po rodzicach. Kto ma prawo do spadku?

Testament pozwala na zmodyfikowanie kręgu spadkobierców. Spadkodawca może w praktyce powołać w nim do dziedziczenia nie tylko osoby z najbliższej rodziny, ale również znajomych oraz inne, dowolne podmioty. Na jego podstawie można więc dokonać zmian w ustawowej kolejności dziedziczenia. Należy dodać, że jeśli spadkodawca sporządził testament i jest on ważny, zawsze ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem na podstawie ustawy.

Jeśli jednak taki dokument nie został sporządzony, okazał się nieważny lub spadkobiercy nie chcieli przyjąć spadku, stosuje się dziedziczenie z ustawy, czyli na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Jaka jest w tym przypadku kolejność dziedziczenia? W polskim prawie obowiązuje dziedziczenie w linii prostej, co oznacza, że majątek jest przekazywany od rodziców do dzieci, następnie wnuków i dalszych potomków. Te osoby mają pierwszeństwo w dziedziczeniu. Jeśli okaże się, że spadkodawca nie miał żadnego spadkobiercy w linii prostej (nie miał żony i dzieci), majątek przypadnie spadkobiercom w linii bocznej – w pierwszej kolejności rodzicom, a następnie rodzeństwu spadkodawcy.

Czytaj więcej

Podatki

Kiedy spadkową nieruchomość można od razu sprzedać bez PIT? Ważny wyrok

Do 5-letniego terminu, po którym sprzedaż nieruchomości spadkowej jest bez PIT, można zaliczyć ic...

Podział majątku po rodzicach nierzadko jest przyczyną konfliktu między jego potomkami. Czego najczęściej dotyczą spory?

„Po pierwsze konflikty mogą powstać przy dziedziczeniu testamentowym, gdzie spadek nie jest podzielony równo między dzieci (tzn. dzieci nie są powołane do spadku w równych częściach). Często wiąże się to z wolą testatora wyeliminowania dziecka z dziedziczenia z uwagi na jego nałogi lub lekkomyślność. Taka osoba często dostaje coś ze spadku tytułem zapisu, ale nie jest to zwykle warte tyle, co udział w spadku. Oczywistym powodem do sporów jest też wydziedziczenie w testamencie” – wyjaśnia Maciej Celichowski, notariusz i rzecznik prasowy Izby Notarialnej w Poznaniu. 

„Z drugiej strony w przypadku powołania do spadku dzieci w równych częściach spory wynikają o to, kto się rodzicami za życia opiekował i ponosił z tym związane koszty. Relacje między rodzicami a dziećmi za życia tych pierwszych często ujawniają się przy dziedziczeniu. Są to sprawy, które nawet w rodzinie nie są do końca rozpoznane. Czasem w przypadku dziedziczenia w równych częściach część dzieci uważa, że ze względu na opiekę świadczoną przez nie za życia rodzicom należy się im wyższy udział w spadku, a z kolei dzieci, które opieki tej nie świadczyły, uważają, że niezależnie od tego, z uwagi na krzywdę, która ich spotkała ze strony rodziców, należy się im równa część" – dodaje.

Podział spadku między rodzeństwem. Jak wygląda w praktyce?

W przypadku dziedziczenia ustawowego do spadku powołane są w pierwszej kolejności dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek lub małżonka. Dziedziczą oni w częściach równych, ale z zastrzeżeniem, że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku.

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Jak zabezpieczyć majątek na wypadek rozpadu konkubinatu? Prawniczka podpowiada

Można uniknąć sytuacji, w której po latach wspólnego życia związek partnerski się rozpada, a jedn...

W praktyce oznacza to, że jeśli małżonkowie mieli jedno, dwoje lub troje dzieci, każdy otrzyma równą część (odpowiednio 1/2, 1/3 i 1/4 spadku). Przy większej liczbie dzieci, małżonek otrzymuje wspomniane minimum, czyli 1/4, a reszta jest dzielona równo między rodzeństwo. Równy podział między dziećmi obowiązuje również wtedy, gdy oboje rodzice nie żyją. Co jeśli jedna osoba z rodzeństwa zmarła przed rodzicem? W takim przypadku ustawowo przysługująca jej część majątku zostanie odziedziczona przez jej potomków (i rozdzielona po równo).