Zwolnienia obejmują także stare spadki

O tym, że fiskus stwarza problemy osobom, które w tym roku zaczęły porządkować rodzinny majątek, występując do sądu o stwierdzenie nabycia spadku, i w związku z tym chciałyby skorzystać z wprowadzonego od 1 stycznia 2007 r. zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, już pisaliśmy („Rz” z 22 października "Szansa na nową ulgę dla starego spadku", z 2 grudnia „Fiskus nie daje ulgi przy starych spadkach” i z 16 grudnia „Gdy chcesz ulgi od starego spadku, pilnuj formularza”). Z sygnałów, jakie napływały i wciąż napływają do naszej redakcji, wynika, że urzędnicy zmuszają podatników do składania zeznania podatkowego na druku SD-3, podczas gdy formularzem właściwym do zgłoszenia nabycia spadku, który korzysta ze zwolnienia podatkowego, jest SD-Z1. Pytanie tylko, czy słusznie.

Obowiązujące od początku 2007 r. zmienione przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn są niestety nieprecyzyjne. [b]Kłopot sprawia interpretacja art. 3 ustawy nowelizującej.[/b] Wynika z niego, że do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie tej noweli (tj. przed 1 stycznia 2007 r.), stosuje się przepisy w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem. W efekcie spora grupa ludzi, która nabyła spadek przed kilkoma laty, ale dopiero w tym roku otrzymała postanowienie sądu, nie wie, czy może skorzystać ze zwolnienia.

[srodtytul]Liczy się decyzja fiskusa[/srodtytul]

Razem z dyskusją, jaka rozgorzała po naszych publikacjach, pojawiły się też głosy, że argumentacji potwierdzającej prawo do zwolnienia od podatku przy starych spadkach można – i należy – szukać jeszcze gdzie indziej. Mianowicie, odwołując się do momentu wymiaru, czyli wydania przez urząd skarbowy decyzji ustalającej wysokość podatku z tytułu nabycia spadku, a nie powstania obowiązku podatkowego.

Tymczasem w podatku od spadków i darowizn, co potwierdza najnowszy komentarz do ustawy (K. Chustecka, I. Krawczyk, M, Kurasz, „Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz”, LexisNexis, Warszawa 2007), zasadą jest stosowanie przepisów, które obowiązują w dniu wymiaru zobowiązania podatkowego (a jest nim dzień wydania decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego), z wyjątkiem ustalania wysokości wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu oraz skal podatkowych. Takie stanowisko wynika z uchwały pełnego składu Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 27 maja 1993 r. (III AZP 36/92).

Dlatego, jak twierdzą eksperci, możliwa jest i taka interpretacja, zgodnie z którą [b]nawet w przypadku nabycia, które nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r., będą miały zastosowanie przepisy obowiązujące w dniu wymiaru podatku,[/b] bo taka zasada wynika z przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2007 r. „Przepis przejściowy nie wprowadza bowiem zasady, z której wynikałoby, że do nabycia, które nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy obowiązujące w dniu nabycia lub innej dacie wcześniejszej niż 1 stycznia 2007 r.” – czytamy w komentarzu do ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Oznacza to, że art. 4a przyznający zwolnienie od podatku będzie miał zastosowanie do nabytych w spadku rzeczy i praw majątkowych, gdy nabycie nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r.

[srodtytul]Pierwszy wyrok już jest[/srodtytul]

Jak pisaliśmy, jest już pierwszy w kraju korzystny wyrok w sprawie interpretacji prawa do zwolnienia od podatku na gruncie art. 4a w stosunku do starych spadków. Wydał go 3 grudnia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy (sygn. akt I SA/ Bd 658/07), uchylając decyzję oraz poprzedzające ją postanowienie, bo uznał, iż naruszają one prawo materialne.

Zdaniem organów podatkowych art. 4a znowelizowanej ustawy, który wszedł w życie 1 stycznia 2007 r., nie może mieć zastosowania do zdarzeń, które nastąpiły przed tym dniem. Sąd nie podzielił jednak tego stanowiska. W uzasadnieniu wyroku stwierdził m.in., że „choć zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 16 listopada 2006 r. do nabycia własności rzeczy i praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie tej ustawy, stosuje się przepisy ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r., to jednak stosowanie następuje z zastrzeżeniem ust. 2. Ten ostatni przepis ustanawia odstępstwo od reguły wynikającej z art. 3 ust. 1”.

Sędziowie w uzasadnieniu zwrócili też uwagę, iż art. 4 ust. 4 ustawy w nowym brzmieniu (a chodzi w nim o zwolnienie określone w art. 4a) dotyczy nie tylko obywateli państw członkowskich UE i EFTA, ale także osób, które w chwili nabycia spadku posiadały obywatelstwo polskie.

– [b]Jeżeli zatem skarżący spełniał warunki przewidziane w art. 4a ustawy, to mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego wskazanego w tym przepisie [/b]– uznał sąd.

[i][b]Pełna treść wyroku:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/79067.html]http://www.rp.pl/artykul/79067.html[/mail][/i]

[ramka]Opinia[b]

Ireneusz Krawczyk, radca prawny w kancelarii Ożóg i Wspólnicy[/b]

Wprowadzenie zwolnienia dla najbliższej rodziny (tzw. grupa zerowa), jak uzasadniał resort finansów, miało także zachęcać do porządkowania stanów prawnych związanych ze spadkami nie tylko niezgłoszonymi do opodatkowania, ale również nieujawnionymi w księgach wieczystych. Argumentacja projektodawców jest zatem zbieżna z interpretacją aktów prawnych, z których wynika, że organy podatkowe przy ustalaniu wysokości podatku powinny stosować przepisy obowiązujące w dniu wymiaru, a więc obowiązujące po 1 stycznia 2007 r. Zatem nie moment nabycia spadku decyduje o zwolnieniu wynikającym z art. 4a, lecz moment wymiaru zobowiązania podatkowego.