Nie ma wątpliwości, że spółki dla prowadzenia działalności gospodarczej zaciągają pożyczki i kredyty. Często pożyczki te udzielane są bezpośrednio przez wspólników, co pozwala na szybkie uzyskanie środków – bez formalności, których raczej nie da się uniknąć, idąc do banku. Udzielenie pożyczki przez wspólnika spółki osobowej wyłącza jednak możliwość rozliczenia podatkowego odsetek płaconych w związku ze spłatą długu. Może to również dotyczyć udzielania pożyczek pomiędzy spółkami osobowymi.
Niejasne zasady
Zgodnie z przepisami obu ustaw o podatkach dochodowych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 13 ustawy o CIT). Przepis ten nie wskazuje na konkretne przypadki, które są objęte jego zastosowaniem.
Najczęściej przyjmuje się, że znajduje on zastosowanie m.in. w przypadku udzielenia przez wspólnika spółki osobowej pożyczki tej spółce. Zawarcie umowy pożyczki pomiędzy wspólnikiem spółki osobowej a samą spółką osobową skutkuje bowiem tym, że wspólnik pożycza sam sobie w części, w jakiej ma udział w spółce. Dlatego odsetki od takiej pożyczki nie będą dla niego przychodem. Taki pogląd jest potwierdzany w orzecznictwie administracyjnym (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 lipca 2013 r., II FSK 2142/11, oraz z 8 kwietnia 2011 r., III FSK 2114/09). Analogiczne stanowisko zajmują organy podatkowe.
Organy podatkowe rozszerzają jednak zastosowanie tego przepisu również na sytuację, w której umowa zawarta jest pomiędzy spółkami osobowymi, które nie są podatnikami i które są ze sobą powiązane. W takiej sytuacji, zdaniem organów, uznaje się, że to nie spółki udzielają sobie pożyczki, ale w istocie robią to ich wspólnicy. Spółki osobowe, które nie są podatnikami, nie mają co do zasady podmiotowości podatkowej na gruncie ustaw o PIT i o CIT. Stąd przy analizowaniu omawianej sytuacji możliwe jest w istocie ich pominięcie i rozpoznanie skutków podatkowych wyłącznie na poziomie wspólników.
Do spółek osobowych niebędących podatnikami zaliczamy spółki jawne, partnerskie, komandytowe oraz niektóre spółki komandytowo-akcyjne, które zgodnie z przepisami przejściowymi nie stały się jeszcze podatnikami CIT.
