W przepisach ustawy o VAT (art. 86a ust. 2) zakres wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, od których podatnik może odliczyć tylko 50 proc. VAT, został określony bardzo szeroko. Obejmują one zarówno wydatki związane z nabyciem, importem czy wytworzeniem pojazdów oraz ich części składowych, jak i wydatki ponoszone z tytułu używania pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub podobnej umowy. Do tego katalogu należą również wszelkie inne wydatki eksploatacyjne, w tym wydatki dotyczące nabycia lub importu wszelkiego rodzaju paliw, usług naprawy lub konserwacji pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.
Jest broszura, ale wątpliwości pozostały
Od początku funkcjonowania nowych przepisów zakres tych wydatków, a w szczególności to, czy obejmują one również wydatki związane z korzystaniem z autostrad czy parkingów, budził istotne kontrowersje. Co prawda w broszurze zamieszczonej na stronie internetowej ministra finansów w związku z wejściem w życie nowych przepisów wyjaśniono, że w katalogu wydatków związanych z używaniem pojazdów samochodowych mieszczą się również opłaty za autostrady i parkingi. Jednak w praktyce stanowisko organów podatkowych często podlega negatywnej weryfikacji sądowej, stąd wyjaśnienie ministra finansów nie w pełni rozwiało wątpliwości podatników.
Za co są należne
Odpowiadając na pytanie, czy opłaty za autostrady i za parkowanie są wydatkami związanymi z używaniem pojazdów, nie można w mojej ocenie abstrahować od tego, za co są one należne. Nie są to opłaty eksploatacyjne ściśle związane z wykorzystaniem samochodu. W przypadku autostrad opłata jest bowiem należna z tytułu używania drogi jako takiej, a nie samego pojazdu. Opłaty parkingowe również dotyczą wykorzystania powierzchni czy parkingu, a nie pojazdu.
W koszty tylko na podstawie ewidencji
Niezależnie jednak od tego, jeśli przeanalizuje się orzecznictwo dotyczące art. 16 ust. 1 pkt 30 lit. a lub pkt 51 ustawy o CIT, to okaże się, że zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne (w tym również NSA) wypowiadają się jednoznacznie negatywnie w kwestii możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków na parkingi czy przejazd autostradami, jeśli pracownik bądź podatnik nie prowadzi ewidencji przebiegu pojazdu.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 30 lit. a ustawy o CIT nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów wydatków ponoszonych na rzecz pracowników z tytułu używania przez nich samochodów na potrzeby podatnika w celu odbycia podróży służbowej w wysokości przekraczającej kwotę ustaloną przy zastosowaniu stawek za jeden kilometr przebiegu pojazdu. Podobnie, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 51 tej ustawy, za koszty nie uważa się wydatków z tytułu kosztów używania dla potrzeb działalności gospodarczej samochodów osobowych niestanowiących składników majątku podatnika, w części przekraczającej limit kilometrówki.