Problemy z kontraktami i kosztami przez wojnę w Ukrainie

Firma, która z powodu wojny nie wykonała na czas umowy, może mieć kłopot z rozliczeniem odszkodowania dla klienta.

Publikacja: 13.04.2022 07:43

Problemy z kontraktami i kosztami przez wojnę w Ukrainie

Foto: Adobe Stock

Negatywne konsekwencje agresji Rosji na Ukrainę ponoszą także polscy przedsiębiorcy. Wielu ma problemy z terminowym wywiązaniem się ze swoich zobowiązań. Choćby dlatego, że znaczna część pracujących w Polsce Ukraińców wróciła do kraju (dotyczy to zwłaszcza branży transportowej i budowlanej, o ich kłopotach pisaliśmy m.in. w „Rzeczpospolitej” z 22 marca).

Za opóźnienia trzeba płacić odszkodowania i kary umowne. Czy mogą być podatkowym kosztem?

Zakaz w przepisach

Przypomnijmy, że przepisy (art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT) wyłączają z kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania z tytułu:

- wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,

- zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,

- zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Fiskus surowo

Generalnie jednak skarbówka nie zgadza się (jej podejście zaostrzyło się w ostatnich latach) na rozliczanie w podatkowych kosztach także innych kar. Chociażby za wykonanie kontraktu po terminie. Urzędnicy twierdzą, że opóźnienie stanowi wadę usługi. Kary/odszkodowania są więc wyłączone z kosztów.

Eksperci nie mają wątpliwości, że fiskus powinien złagodzić stanowisko.

– Mamy teraz nadzwyczajną, bezprecedensową sytuację. Skarbówki nie powinno dziwić, że wielu przedsiębiorców wykonuje kontrakty z opóźnieniem albo w ogóle z nich rezygnuje. Często po prostu nie mają innego wyjścia z powodu wyjazdu ukraińskich pracowników czy zerwania łańcucha dostaw – mówi doradca podatkowy Michał Zbutowicz.

– Urzędnicy muszą wziąć pod uwagę, że kontrakty są opóźniane z przyczyn niezawinionych przez przedsiębiorców. I od nich niezależnych. Nie mogli przewidzieć, że wybuchnie wojna i stracą część załogi – mówi Aleksandra Pietrasik, główna księgowa w kancelarii Lubasz i Wspólnicy.

Michał Zbutowicz przypomina, że gdy rozpoczęła się epidemia koronawirusa, Ministerstwo Finansów ogłosiło, iż urzędnicy będą wyrozumiale podchodzić do rozliczeń przedsiębiorców. Takie zalecenia przydałyby się także teraz, w związku z konfliktem w Ukrainie.

– Aby jednak ograniczyć uznaniowość skarbówki w sprawie kar umownych i odszkodowań, potrzebny jest przepis szczególny, uwzględniający obecne, nadzwyczajne okoliczności – podkreśla ekspert.

Czytaj więcej

Przedsiębiorca odliczy straty spowodowane wojną

Wzór w tarczy antykryzysowej

– Precedens już jest. Taką szczególną regulację wprowadziła na czas epidemii tarcza antykryzysowa. Wynika z niej, że przedsiębiorca ma prawo rozliczyć kary umowne i odszkodowania w podatkowych kosztach, jeśli nie mógł wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu epidemii koronawirusa – mówi Aleksandra Pietrasik.

Chodzi o art. 52zb ustawy o PIT oraz art. 38t ustawy o CIT. Zdaniem ekspertów analogiczne regulacje powinny być przyjęte na czas wojny w Ukrainie.

Ulgi w specustawie

Specustawa o pomocy Ukraińcom wprowadziła kilka podatkowych preferencji. Także dla przedsiębiorców. Mogą zaliczyć do kosztów PIT/CIT darowizny dla podmiotów pomagających ofiarom wojny. W specustawie nie ma jednak nic o karach umownych i odszkodowaniach dla kontrahentów. Podobnie jak w jej nowelizacji, która jest procedowana w parlamencie.

Co mówi prawo
Opóźnienie przez koronawirusa

Fiskus potwierdza, że firmy rozliczą w kosztach (na podstawie tarczy antykryzysowej) odszkodowania i kary, jeśli nie mogły wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu epidemii Covid-19. Tak było w sprawie przedsiębiorcy z branży budowlanej. Wygrał przetarg na remont zmechanizowanego odstojnika smoły. Nie udało mu się jednak dotrzymać terminu. We wniosku o interpretację podkreślał, że prace remontowe prowadził przy zachowaniu reżimu sanitarnego, dzieląc załogę na rotacyjne zespoły. Spowodowało to opóźnienie w robotach. W związku z tym kontrahent naliczył karę umowną. Skarbówka przyznała, że można ją rozliczyć w kosztach. Korzystna dla przedsiębiorców jest też interpretacja w sprawie firmy zajmującej się produkcją odzieży i akcesoriów dla służb mundurowych. Podpisała umowę na dostawę plecaków wojskowych. W wyniku trudności kadrowych, spowodowanych głównie przez epidemię koronawirusa (absencja chorobowa pracowników i obowiązkowe kwarantanny), nastąpiły opóźnienia w produkcji. W konsekwencji musiała zapłacić karę umowną. Może ją zaliczyć do kosztów.

Negatywne konsekwencje agresji Rosji na Ukrainę ponoszą także polscy przedsiębiorcy. Wielu ma problemy z terminowym wywiązaniem się ze swoich zobowiązań. Choćby dlatego, że znaczna część pracujących w Polsce Ukraińców wróciła do kraju (dotyczy to zwłaszcza branży transportowej i budowlanej, o ich kłopotach pisaliśmy m.in. w „Rzeczpospolitej” z 22 marca).

Za opóźnienia trzeba płacić odszkodowania i kary umowne. Czy mogą być podatkowym kosztem?

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Sędzia zwrócił się do władz Białorusi o azyl. To "bohater" afery hejterskiej w MS
Sądy i trybunały
"To jest dla mnie szokujące". Szefowa KRS o sprawie sędziego Szmydta
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Prawo dla Ciebie
"Nowy rozdział dla Polski". Komisja Europejska zamyka procedurę artykułu 7
Sądy i trybunały
Zwrot w sprawie zmian w KRS? Nieoficjalnie: Bodnar negocjuje z Dudą