Posiadanie certyfikatów w funduszu nie wyłącza przepisów o CFC

Jeżeli fundusz inwestycyjny ma udziały w zagranicznej spółce, to inwestor nabywający w nim jednostki uczestnictwa, pośrednio także je posiada. Może to dla niego oznaczać obowiązek raportowania i rozliczania się z polskim fiskusem.

Publikacja: 31.10.2016 15:30

Posiadanie certyfikatów w funduszu nie wyłącza przepisów o CFC

Foto: www.sxc.hu

Przepisy o opodatkowaniu w Polsce dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej (Controlled foreign company, w skrócie CFC) nakładają na polskich podatników dodatkowe obowiązki polegające na raportowaniu dochodów podmiotów zagranicznych spełniających kryteria definicji zagranicznej spółki kontrolowanej i rozliczenia się z polskim fiskusem z tego tytułu.

Jednym z kryteriów, jakie ustawodawca przewidział konstruując ustawową definicję pojęcia „zagraniczna spółka kontrolowana", jest posiadanie przez polskiego podatnika udziału w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych lub stanowiących lub inne prawo do uczestnictwa w zyskach spółki zagranicznej. Co istotne, liczy się posiadanie zarówno bezpośrednie, jak też za pośrednictwem innego podmiotu (innych podmiotów). W przypadku polskich podatników PIT ustawodawca przewidział, że dla celów obliczenia udziału posiadanego w CFC powinni oni uwzględnić również udziały posiadane przez swoich bliskich (małżonka oraz krewnych do drugiego stopnia).

Problematyczny schemat

Taka konstrukcja przepisów spowodowała powstanie licznych wątpliwości u inwestorów, którzy prowadzili swoje zagraniczne inwestycje (tj. posiadali udziały w zagranicznych spółkach) za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych. W ostatnich latach podatnicy coraz częściej, ze względu na zróżnicowane portfolio aktywów, powierzali zarządzanie tymi aktywami profesjonalnym podmiotom poprzez np. ustanowienie funduszu inwestycyjnego zamkniętego (dalej: FIZ). Z kolei, dosyć częstą praktyką było posiadanie przez FIZ udziałów w zagranicznych spółkach, które korzystają z preferencyjnego opodatkowania w kraju swojej siedziby. Dlatego schematy z udziałem FIZ należy analizować pod kątem przepisów o CFC.

Podatnik, ale zwolniony

Fundusz inwestycyjny z siedzibą w Polsce jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych od wszystkich osiąganych przez siebie dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Jest jednak jednocześnie zwolniony podmiotowo od podatku dochodowego na podstawie art. 6 ust. 10 ustawy o CIT. Należy zatem przyjąć, że zwolnienie to obejmuje każdy rodzaj przychodów osiąganych przez fundusz, w tym także dochody CFC.

Niezależnie od tego zwolnienia dochodów CFC z opodatkowania, na funduszu inwestycyjnym ciążą jednak obowiązki raportowe w postaci prowadzenia rejestru zagranicznych spółek oraz ewidencji zdarzeń gospodarczych CFC. Taka konkluzja płynie z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 października 2016 r. (III SA/Wa 2547/15).

Zdaniem sądu

Specyficzny status funduszy inwestycyjnych spowodował wątpliwości co do stosowania przepisów o CFC. Stąd liczne zapytania podatników do ministra finansów, w szczególności w zakresie ustalenia, czy spółki zagraniczne, w których udziały będzie posiadać FIZ będą dla polskiego inwestora (posiadającego certyfikaty inwestycyjne w takim FIZ) zagranicznymi spółkami kontrolowanymi.

W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 14 października 2015 r. (I SA/Bd 622/15). Sprawa dotyczyła skargi na interpretację indywidualną, w której organ podatkowy stwierdził, że posiadanie certyfikatów inwestycyjnych w FIZ, który z kolei posiada udziały spółki zagranicznej, jest równoznaczne z pośrednim posiadaniem udziałów przez inwestora w zagranicznej spółce kontrolowanej. Sąd potwierdził prawidłowość takiego podejścia i wskazał, że co prawda certyfikaty inwestycyjne nie są równoznaczne udziałom w kapitale, ale z ich posiadaniem wiąże się prawo głosu w organach kontrolnych, tj. prawo głosu w radzie inwestorów. To z kolei przesądza, zdaniem sądu, o możliwości uznania takich podmiotów za CFC.

W konsekwencji, prowadzenie inwestycji w akcje i udziały zagranicznych spółek za pośrednictwem funduszu inwestycyjnego nie zwalnia polskiego podatnika z obowiązków nałożonych przepisami o CFC.

Możliwość pomniejszenia

Pewnym remedium na taką sytuację mogą być przepisy pozwalające na pomniejszenie udziału podatnika w CFC o udziały posiadane przez jednostkę zależną w zagranicznej spółce kontrolowanej.

Chodzi o sytuacje, kiedy podatnik pośrednio posiada udziały w CFC, np. za pośrednictwem FIZ. Może wówczas, na potrzeby ustalenia własnego udziału w CFC, odjąć udziały, jakie posiada FIZ w CFC. Taką możliwość wielokrotnie potwierdzały organy podatkowe, np. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 17 maja 2016 r. (IPPB2/4511-191/16-4/MK) i w interpretacji z 2 czerwca 2016 r. (IPPB6/4510-161/16-2/AM).

W efekcie może się okazać, że na skutek takiego odliczenia udziałów jednostki zależnej podatnik nie wykaże wcale udziału pośredniego w CFC.

Przykład

Podatnik posiada 100 proc. certyfikatów inwestycyjnych w FIZ. Z kolei FIZ posiada 100 proc. udziałów w CFC. Stosując pomniejszenie udziałów o udziały posiadane przez FIZ w zagranicznej spółce kontrolowanej, podatnik wykaże zero udziałów w tej spółce i nie powstanie po jego stronie obowiązek podatkowy związany z opodatkowaniem dochodów CFC w Polsce.

Jednostka zależna

Trzeba jednak pamiętać o tym, że „jednostka zależna" to także termin zdefiniowany ustawowo. Jako jeden z elementów definicji został wskazany wymóg posiadania co najmniej 25 proc. udziału podatnika w jednostce zależnej. Zasady obliczania wysokości udziału w CFC niekoniecznie są identyczne jak w przypadku zasad obliczania udziału w jednostce zależnej. Okazuje się, że dla celów ustalenia udziału pośredniego w CFC osoby fizyczne mają obowiązek uwzględniać udziały posiadane przez bliskich, natomiast nie mają tej możliwości w przypadku ustalenia udziału w jednostce zależnej. W niektórych przypadkach może to doprowadzić do sytuacji, w której podatnik będzie np. wspólnie z małżonkiem posiadał ponad 25 proc. udziałów w zagranicznej spółce o statusie CFC za pośrednictwem FIZ, natomiast jego udział indywidualny w FIZ będzie mniejszy niż 25 proc., więc nie odliczy on udziałów posiadanych przez FIZ w CFC.

Inwestycje za pośrednictwem

Z różnych względów biznesowych w praktyce spotykane są także modele inwestowania przez polskich podatników w certyfikaty inwestycyjne FIZ za pośrednictwem spółek zagranicznych.

Przykład

Polski podatnik posiada udziały w spółce zagranicznej, która z kolei posiada certyfikaty w FIZ z siedzibą w Polsce.

W tego typu schematach warto zwrócić uwagę na polskie przepisy o CFC. Spółka zagraniczna może posiadać certyfikaty inwestycyjne w FIZ i spełniać kryteria do uznania jej za CFC przez polskiego podatnika (abstrahując od sytuacji opisanej powyżej, gdzie skupiliśmy się na statusie spółki, w której FIZ posiada udziały lub akcje). Oczywiście sam fakt posiadania certyfikatów inwestycyjnych nie będzie o tym automatycznie przesądzał. Gdyby jednak taka spółka zagraniczna uzyskała przychody z realizacji praw z certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych, w tym: przychody ze zbycia lokat funduszy inwestycyjnych, wypłaty dochodów tych funduszy, to mogłyby one zostać uznane przez polskie organy podatkowe, w myśl polskich przepisów o CFC (jedno z kryteriów weryfikacji statusu CFC), za tzw. przychody pasywne. Takie stanowisko potwierdziły sądy administracyjne, m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 26 listopada 2015 r. (I SA/KE 592/15).

—Paweł Komorowski jest doradcą podatkowym, starszym menedżerem w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

podstawa prawna: ustawa z 27 maja 2014 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 157 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 851 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Izabela Staszewska-Kula, radca prawny, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Analiza schematów pozwoli wyeliminować nieefektywne rozwiązania

Prowadzenie inwestycji za pośrednictwem FIZ (w różnych konfiguracjach) nie zwalnia podatników z obowiązków nałożonych przepisami o opodatkowaniu dochodów CFC. Przepisy te są stosunkowo nowe (obowiązują od 1 stycznia 2015 r., pierwsze rozliczenia z tego tytułu były dokonywane w Polsce we wrześniu 2016 r.), sama instytucja jest także nowością w polskim prawie podatkowym i wprowadza wiele specyficznych rozwiązań, do tej pory nieznanych polskim podatnikom. W tym kontekście warto pokusić się o analizę schematów prowadzenia zagranicznych inwestycji, m.in. po to, aby wyeliminować rozwiązania nieefektywne i nieprzystające do zmieniającego się otoczenia podatkowego w Polsce.

Status funduszu inwestycyjnego

Fundusz inwestycyjny jest specyficznym podmiotem działającym na podstawie ustawy z 27 maja 2014 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe (np. udziały i akcje spółek). Fundusz nie ma zatem kapitału zakładowego, więc nie można nabyć jego udziałów ani akcji. Inwestor nabywa natomiast jednostki uczestnictwa albo certyfikaty inwestycyjne wyemitowane przez fundusz. Może także – po spełnieniu określonych warunków – posiadać prawo głosu w ramach zgromadzenia inwestorów działającego w funduszu.

Przepisy o opodatkowaniu w Polsce dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej (Controlled foreign company, w skrócie CFC) nakładają na polskich podatników dodatkowe obowiązki polegające na raportowaniu dochodów podmiotów zagranicznych spełniających kryteria definicji zagranicznej spółki kontrolowanej i rozliczenia się z polskim fiskusem z tego tytułu.

Jednym z kryteriów, jakie ustawodawca przewidział konstruując ustawową definicję pojęcia „zagraniczna spółka kontrolowana", jest posiadanie przez polskiego podatnika udziału w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych lub stanowiących lub inne prawo do uczestnictwa w zyskach spółki zagranicznej. Co istotne, liczy się posiadanie zarówno bezpośrednie, jak też za pośrednictwem innego podmiotu (innych podmiotów). W przypadku polskich podatników PIT ustawodawca przewidział, że dla celów obliczenia udziału posiadanego w CFC powinni oni uwzględnić również udziały posiadane przez swoich bliskich (małżonka oraz krewnych do drugiego stopnia).

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
20 lat Polski Wschodniej w Unii Europejskiej