ZFŚS: decyzja o uwzględnianiu 500 plus należy do pracodawcy

W firmowym regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pracodawca może określić, że świadczenie wychowawcze wchodzi do dochodu rodziny osoby ubiegającej się o wsparcie.

Publikacja: 08.08.2019 06:50

ZFŚS: decyzja o uwzględnianiu 500 plus należy do pracodawcy

Foto: Adobe Stock

Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zfśs, tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1316 ze zm.). Ustawodawca nie wymaga zatem, aby prawo do świadczeń było zależne od osiąganego dochodu. Dochód może być jednym z kryteriów branym pod uwagę przy ustalaniu sytuacji materialnej pracownika, ale nie jedynym.

Czytaj także:

Program 500 plus może wpływać na pomoc z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Własne reguły

Przepisy nie wskazują wprost, jak ustalać sytuację socjalną osoby uprawnionej do korzystania z zfśs. Pracodawcy mogą swobodnie określać szczegółowe zasady wydatkowania środków funduszu oraz sposób ustalania sytuacji bytowej (kryteria socjalne) osób uprawnionych w regulacjach zakładowych. Wymaga to uzgodnień z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy takie w firmie nie działają – z pracownikiem wyłonionym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Dotyczy to również spornych kwestii dotyczących uwzględniania w dochodzie rodziny pracownika ubiegającego się o świadczenia z zfśs świadczenia wychowawczego, tzw. 500 plus, przy ustalaniu jego sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej.

Kilka wariantów

W regulaminie zfśs należy określić jasne kryteria, co jest wliczane do dochodu, a co nie. Można przy tym wziąć pod uwagę:

- tylko dochód opodatkowany – tj. wszystkie uzyskane dochody brutto, z wyjątkiem tych zwolnionych z podatku dochodowego, a więc i z wyjątkiem świadczenia wychowawczego,

- dochód brutto – tj. wszystkie uzyskane przychody w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zarówno podlegające opodatkowaniu, jak i zwolnione z tego podatku,

- dochód netto – tj. wszystkie uzyskane dochody, zarówno opodatkowane jak i nie, po odliczeniu zapłaconego podatku dochodowego od osób fizycznych.

Interpretacja zapisów regulaminowych w zakresie ustalenia kryterium badania sytuacji socjalnej osoby uprawnionej należy do stron uzgadniających treść tego regulaminu, tj. pracodawcy i związków zawodowych albo reprezentanta załogi.

Nie tylko średni dochód

Sąd Najwyższy w wyroku z 6 lutego 2008 r. (II PK 156/07) uznał, że: „możliwe jest przyjęcie średniego dochodu na członka rodziny jako usprawiedliwionego kryterium oceny sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby ubiegającej się o przyznanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokości dopłat z funduszu świadczeń socjalnych, bo jest to obiektywnie czytelny i miarodajny sposób oceny zasadności ubiegania się o świadczenia z tego funduszu". Jednak dochód przypadający na jednego członka rodziny jest tylko jednym z kryteriów branych pod uwagę w przypadku badania sytuacji życiowej, materialnej oraz rodzinnej osoby uprawnionej. Można zatem opierać się nie tyle na ocenie sytuacji materialnej, co na sytuacji życiowej. To kolejne kryterium socjalne, pozostające w związku sytuacją materialną uprawnionego.

Do innych celów

Świadczenia 500 plus nie wlicza się do dochodu, od którego uzależnione jest korzystanie z innych form wsparcia dla rodzin, w tym zasiłku rodzinnego czy świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Jednak wsparcie z zfśs do nich nie należy. Ma ono charakter uznaniowy. Pracodawca może więc w regulaminie zfśs określić, że 500 plus wpływa na ocenę sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, a odmowa udzielenia informacji na temat pobierania świadczenia wychowawczego uniemożliwi rzeczywiste zbadanie sytuacji bytowej.

Mając na uwadze socjalny charakter pomocy przyznawanej z zfśs oraz ustawowe przesłanki jej ustalania, regulacje zakładowe definiujące sytuację materialną osoby uprawnionej powinny umożliwić w miarę faktyczne jej ustalenie. Uwzględnienie świadczenia 500 plus bez wątpienia wpływa nie tylko na sytuację materialną uprawnionego, ale też na jego sytuację życiową i rodzinną. Sam fakt, że 500 plus nie jest opodatkowane i jako takie nie wlicza się do dochodu, nie oznacza, że nie wpływa na sytuację życiową pobierających je osób. Z samego założenia świadczenie to powstało w celu poprawy sytuacji materialnej i bytowej beneficjentów. Nie można więc przyjąć, że jest ono obojętne pod kątem kryteriów wpływających na prawo do świadczeń z zfśs. Tak też uznał resort pracy w wyjaśnieniach z listopada 2018 r. – patrz ramka.

Oczywiście pracodawca nie może zmusić pracowników do złożenia oświadczenia o pobieraniu świadczenia 500 plus pod rygorem rozwiązania umowy czy gorszego traktowania. Złożenie oświadczenia jest dobrowolne, tak samo jak korzystanie ze świadczeń z zfśs. Wolno jednak zastrzec w regulaminie funduszu, że niezłożenie oświadczenia określającego sytuację materialną, życiową i socjalną (w tym w zakresie pobierania 500 plus) skutkuje niemożnością korzystania ze świadczeń z zfśs, które uzależnia się właśnie od tych kryteriów.

Monika Bark prawnik, Grupa Prawna Togatus

Przyczyną wielu rozbieżności przy określeniu, czy uwzględniać świadczenie 500 plus przy ocenie sytuacji bytowej pracownika, są nieprecyzyjne i wzajemnie wykluczające się przepisy. Konsekwencją tego są negatywne skutki odczuwane zarówno przez pracowników, jak i pracodawców. Pracodawcy chcieliby postępować zgodnie z literą prawa, jednocześnie nie naruszając zasady równego traktowania w zakładzie pracy. Z kolei pomiędzy pracownikami kwestia uwzględniania świadczeń rodzinnych przy ocenie materialnej nadal pozostaje kością niezgody i dzieli członków załogi. Rozwiązaniem jest podejmowanie prób dojścia do porozumienia przy tworzeniu regulaminu zfśs. Ustawodawca pozostawił bowiem pracodawcom swobodę w zakresie kształtowania warunków, od których uzależnione jest przyznawanie świadczeń z funduszu socjalnego, o ile pozostają one w związku z sytuacją życiową, rodzinną oraz materialną osoby uprawnionej.

Wyjaśnienia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 4 listopada 2018 r. dotyczące wypłaty świadczeń z ZFŚS

W związku z pojawiającymi się wątpliwościami, czy świadczenie wychowawcze 500 plus ma być doliczane do dochodu przez pracodawcę przy wypłacie pieniędzy z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (zfśs), informujemy:

Przyznawanie oraz wysokość ulgowych usług i świadczeń, a także wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Ustawa nie określa sposobu ustalania sytuacji socjalnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

Pracodawca określa w regulaminie w uzgodnieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy one nie działają – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów, zasady i warunki korzystania z funduszu, uwzględniając kryteria socjalne oraz zasady przeznaczania funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej.

Ustalenie szczegółowych zasad wydatkowania funduszu, w tym sposób ustalania sytuacji socjalnej osoby uprawnionej w oparciu o ocenę jej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej, są przedmiotem regulacji zakładowych.

Dotyczy to także uwzględniania bądź nieuwzględniania świadczenia wychowawczego 500 plus w dochodzie rodziny pracownika ubiegającego się o świadczenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Uwzględniając charakter pomocy przyznawanej z funduszu oraz ustawowe przesłanki jej ustalania, regulacje zakładowe definiujące sytuację materialną osoby uprawnionej powinny umożliwić w miarę faktyczne jej ustalenie.

Interpretacji zapisów regulaminowych, także w części dotyczącej składników przyjmowanych do ustalenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej, dokonują strony uzgadniające treść regulaminu, tzn. pracodawca i związki zawodowe lub reprezentant załogi. (...)

Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zfśs, tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1316 ze zm.). Ustawodawca nie wymaga zatem, aby prawo do świadczeń było zależne od osiąganego dochodu. Dochód może być jednym z kryteriów branym pod uwagę przy ustalaniu sytuacji materialnej pracownika, ale nie jedynym.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Sądy i trybunały
Prokurator krajowy zdecydował: będzie śledztwo ws. sędziego Nawackiego