Prowadzenie działalności gospodarczej często wiąże się z ryzykiem występowania sytuacji, w których przedsiębiorcy nie otrzymują zapłaty od swoich kontrahentów za dostarczone towary lub świadczone usługi. W niektórych przypadkach wierzycielowi udaje się skutecznie wyegzekwować płatność od dłużnika, jednak niekiedy do zapłaty w ogóle nie dochodzi.
Co prawda ustawa o CIT przewiduje możliwość rozliczenia w kosztach podatkowych nieściągalnych wierzytelności, jednak podatnik musi spełnić wiele warunków ściśle określonych w tej ustawie. Sformalizowane reguły ujmowania w kosztach podatkowych nieściągalnych wierzytelności mogą powodować, że przedsiębiorca nie rozliczy trudnych do wyegzekwowania płatności, co ostatecznie może doprowadzić do ich przedawnienia.
Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione. W takim przypadku nie dość, że podatnik musiał wykazać przychód z tytułu przedmiotowej wierzytelności, to w dodatku nie może rozliczyć jej w swoich kosztach podatkowych, ponieważ uległa ona przedawnieniu.
Czasem lepiej sprzedać i stracić mniej
W celu zmniejszenia ekonomicznej straty powstałej w związku z takimi transakcjami, przedsiębiorcy często decydują się sprzedać przedawnione wierzytelności firmom, które profesjonalnie zajmują się egzekwowaniem należności. W związku z tym, że wierzytelności te, zgodnie z kodeksem cywilnym, są już przedawnione, a ryzyko braku możliwości ich skutecznego egzekwowania wzrasta, przedsiębiorcy sprzedają je po cenach niższych niż wartość nominalna wierzytelności. I w tym miejscu po stronie podatników często pojawia się pytanie: czy straty powstałe na sprzedaży przedawnionych wierzytelności mogą zostać rozpoznane w kosztach uzyskania przychodu?
Dwa przepisy
Istota problemu sprowadza się do analizy dwóch przepisów zawartych w ustawie o CIT. Z jednej strony, zgodnie z jej art. 16 ust. 1 pkt 39, kosztem podatkowym jest strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności pod warunkiem, że wierzytelność ta została uprzednio zarachowana jako przychód należny. Z drugiej strony mamy art. 16 ust. 1 pkt 20 omawianej ustawy, który wskazuje, że podatnik nie może rozliczać w kosztach podatkowych wierzytelności, które się przedawniły.
