Nowa szansa dla przedsiębiorców po ogłoszeniu upadłości

Nowelizacja prawa upadłościowego, która zaczęła obowiązywać 24 marca 2020 r., ujednolica ogólną dyrektywę prowadzenia postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych, niezależnie od tego, czy są to przedsiębiorcy, czy też konsumenci.

Publikacja: 27.03.2020 10:56

Nowa szansa dla przedsiębiorców po ogłoszeniu upadłości

Foto: Fotolia

Zgodnie, bowiem z art. 2 ust. 2 pr. up., postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych należy prowadzić również tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Możliwe jest także warunkowe umorzenie zobowiązań i ustalenie planu spłaty wierzycieli. W ten sposób dochodzi do oddłużenia upadłego co daje mu możliwość ponownego startu zarówno w sferze życia zawodowego, osobistego, rodzinnego, bez bagażu ciążących zobowiązań. Oprócz możliwości oddłużenia w toku postępowania upadłościowego, przedsiębiorca będący osobą fizyczną ma możliwość pozostawienia w swoim zarządzie dochodu osiąganego przez niego, również w wysokości przekraczającej kwotę wolną od egzekucji (art. 63 ust. 1a – 1d).Istnieje także możliwość przekazania upadłemu środków pieniężnych dla zapewnienia potrzeb mieszkaniowych jemu i osobom pozostających na jego utrzymaniu (art. 342 a pr. up.). Wymienione wyżej instytucje stwarzają upadłemu i jego bliskim „nową szansę" godziwej egzystencji i umożliwiają przejście sytuacji kryzysowej bez nadmiernych strat.

Czytaj także: Biznes apeluje o zawieszenie upadłości na czas epidemii

W dalszej części artykułu poddam analizie poszczególne instytucje „ nowej szansy". Pierwsza z nich dotyczy możliwości pozostawienia upadłemu przedsiębiorcy do jego dyspozycji określonej części dochodu osiąganego przez niego w trakcie postępowania upadłościowego. Art. 63 ust. 1a–1d pr. up., pozwala na kompletne ujęcie problematyki związanej z ustaleniem części dochodu upadłego, która nie wchodzi do masy upadłości. Obecna regulacja ma na celu zagwarantowanie pozostawienia osobom, wobec których ogłoszono upadłość, takich środków finansowych, które umożliwiają osobie samotnie gospodarującej lub rodzinie samodzielne utrzymanie się, bez konieczności korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej. Wysokość kwoty wyłączonej z masy upadłości osoby fizycznej, nie może być niższa od:

1) 150% kwoty, która na podstawie art. 9 ust. 8 ustawy z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.) uprawnia do uzyskania świadczeń z pomocy społecznej w przypadku osoby samotnie gospodarującej ( kwota ta wynosi 701 zł);

2) iloczynu liczby osób pozostających na utrzymaniu upadłego wraz z upadłym oraz 150% kwoty, która na podstawie art. 9 ust. 8 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku osoby, na której utrzymaniu pozostają inne osoby ( kwota ta wynosi 528 zł; zob. rozporządzenie Rady Ministrów z 11.07.2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, Dz.U. poz. 1358). Kwotę tę można obliczyć według wzoru: (528 zł) x 150% = (792 zł) × (X) (gdzie X to iloczyn osób pozostających na utrzymaniu upadłego wraz z upadłym).

Niezależnie od wskazanego wyżej rozwiązania, wprowadzono kompetencję dla sędziego komisarza do indywidualnego określenia zakresu wyłączenia z masy upadłości części dochodu upadłego, ponad kwoty wskazane w ust. 1 a i 1 b art. 63 pr. up.. Sędzia – komisarz na podstawie wniosku upadłego lub syndyka uwzględniając szczególne potrzeby upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu (np. stan zdrowia, potrzeby mieszkaniowe, potrzebę edukacyjne - szczególnie dotyczące dzieci, lub inne wyjątkowe i nie przewidziane wydatki związane podstawowymi potrzebami upadłego lub osób pozostających na jego utrzymaniu.). Jak wynika z powyższego w postępowaniu upadłościowym toczącym się wobec przedsiębiorców będących osobami fizycznymi można pozostawić poza masą upadłości znacznie większe kwoty, niż w przypadku postępowania egzekucyjnego. Kwoty uzyskiwane przez upadłego po ogłoszeniu upadłości mogą być w jego dyspozycji w wartościach przekraczających kwoty wolne od egzekucji na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jest to bez wątpienia jeden z przejawów założenia, że postępowanie upadłościowe osoby fizycznej powinno przyczynić się także do umożliwienia jej nowego startu.

Kolejną instytucją „nowej szansy" jest regulacja umożliwiająca uzyskanie środków pieniężnych na zapewnienie potrzeb mieszkaniowych upadłego i jego bliskich pozostających na jego utrzymaniu. Art. 342a pr. up., wprowadza jednolitą ochronę dotyczącą zapewnienia potrzeb mieszkaniowych upadłemu będącemu osobą fizyczną niezależnie o tego, czy postępowanie upadłościowe dotyczy przedsiębiorcy, czy też konsumenta. Zatem ochrona prawa do mieszkania dla upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu nie jest uzależniona od tego czy upadły prowadzi czy też nie prowadzi działalności gospodarczej. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 2 ust. 2 pr up., postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych należy prowadzić również tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Zasada ta jest trwale związana z funkcją społeczną, jaką charakteryzuje się postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych. Zapewnienie miejsca do zamieszkania odbywa się poprzez wydzielenie z sumy uzyskanej ze sprzedaży lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w którym zamieszkuje upadły, kwoty odpowiadającej przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 do 24 miesięcy. Kwotę przeznaczoną dla upadłego określa sędzia-komisarz na wniosek upadłego, biorąc pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, zdolności zarobkowe upadłego, sumę uzyskaną ze sprzedaży lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego oraz opinię syndyka. W rzeczywistości należy dążyć do takiego określenia powyższej kwoty, aby pokrywała ona czynsz najmu nieruchomości, która zapewniałaby upadłemu i jego bliskim co najmniej minimum egzystencji. Nowo wynajmowana nieruchomość nie musi odpowiadać warunkom dotychczas posiadanego lokum, a także w żadnym stopniu nie może być to kwota, za którą można wynająć nieruchomość bardziej atrakcyjną. Informacji na temat dotychczasowych warunków życia upadłego oraz przeciętnych czynszów sędzia-komisarz może zaczerpnąć z opinii syndyka, który powinien się ustosunkować do wniosku upadłego. Z powodu braku jasnego uregulowania co do pokrewieństwa osób, które pozostają na utrzymaniu upadłego, należy przyjąć, że chodzi tu również o osoby niespokrewnione z upadłym. Decydujące znaczenie ma pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym, czyli populacji bliskich sobie osób wspólnie gospodarujących środkami utrzymania. Kwotę wydzieloną upadłemu ze sprzedaży mieszkania lub domu jednorodzinnego wypłaca się upadłemu do rąk własnych lub na wskazany rachunek bankowy przed innymi wierzycielami biorącymi udział w postępowaniu upadłościowym, również tymi, których wierzytelności były zabezpieczone rzeczowo poprzez wpisy hipoteczne. Upadły przedsiębiorca może także ubiegać się o wypłatę zaliczki na poczet kwoty przeznaczonej na potrzeby mieszkaniowe jeżeli w masie upadłości znajdują się odpowiednie środki finansowe i może to mieć miejsce tylko w sytuacji, jeżeli mieszkanie lub dom wchodzący w skład masy upadłości został przez upadłego opuszczony i opróżniony.

Najdalej idącą instytucją umożliwiającą upadłemu skorzystanie z „nowej szansy" jest możliwość oddłużenia upadłego poprzez ustalenie planu spłaty, warunkowe umorzenie zobowiązań lub umorzenie zobowiązań. Ustawodawca nowelizacją prawa upadłościowego wprowadził trzy możliwe formy oddłużenia upadłego. Po pierwsze poprzez ustalenie planu spłaty na wniosek upadłego (art. 369 ust. 1 pr. up), przy czym w sytuacji gdy zostanie ustalone, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa plan spłat wierzycieli nie może być ustalony na czas krótszy od 36 miesięcy i dłuższy od 84 miesięcy (art. 370a ust. 1a pr. up). Po drugie w drodze umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli (art. 369 ust. 1a pr. up). Po trzecie poprzez warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego (art. 369 ust. 2 pr. up).

Postępowanie o oddłużenie można wszcząć wyłącznie na wniosek upadłego złożony w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego. Upadły przedsiębiorca będący osobą fizyczną może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. W tym terminie upadły będący osobą fizyczną może również złożyć wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Trzeba zaznaczyć, że po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty i umorzeniu zobowiązań upadłego ( art. 370f ust. 2 pr. up.) Ustawodawca wprowadził nową instytucję polegającą na warunkowym umorzenia zobowiązań upadłego. W sytuacji gdy niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na skutek którego sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli.

Należy zauważyć, że nowelizacja prawa upadłościowego z dnia 30 sierpnia 2019 r. wprowadza nowe lub udoskonala istniejące już rozwiązania umożliwiające oddłużenie upadłego będącego osobą fizyczną. Prawo upadłościowe niemalże zrównuje rozwiązania w tym zakresie w odniesieniu do osób fizycznych których upadłość prowadzona jest w trybie upadłości przedsiębiorcy z osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej, których upadłość toczy się w trybie tzw. upadłości konsumenckiej. Ale i wobec nich stosujemy instytucje „nowej szansy" umożliwiające oddłużenie poprzez ustalenie planu spłaty, warunkowe umorzenie zobowiązań lub umorzenie zobowiązań. Również w postępowaniu upadłościowym tych podmiotów znajdą zastosowanie względy słuszności i humanitaryzmu. Możliwe jest zapewnienie w toku postępowania upadłościowego środków na utrzymanie upadłego i pozostających pod jego opieką bliskich jak również przeznaczenie funduszy na zapewnienie potrzeb mieszkaniowych tych osób.

- dr Paweł Janda Sędzia Sądu Rejonowego w Rzeszowie Uniwersytet Rzeszowski Instytut Allerhanda w Krakowie

Zgodnie, bowiem z art. 2 ust. 2 pr. up., postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych należy prowadzić również tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Możliwe jest także warunkowe umorzenie zobowiązań i ustalenie planu spłaty wierzycieli. W ten sposób dochodzi do oddłużenia upadłego co daje mu możliwość ponownego startu zarówno w sferze życia zawodowego, osobistego, rodzinnego, bez bagażu ciążących zobowiązań. Oprócz możliwości oddłużenia w toku postępowania upadłościowego, przedsiębiorca będący osobą fizyczną ma możliwość pozostawienia w swoim zarządzie dochodu osiąganego przez niego, również w wysokości przekraczającej kwotę wolną od egzekucji (art. 63 ust. 1a – 1d).Istnieje także możliwość przekazania upadłemu środków pieniężnych dla zapewnienia potrzeb mieszkaniowych jemu i osobom pozostających na jego utrzymaniu (art. 342 a pr. up.). Wymienione wyżej instytucje stwarzają upadłemu i jego bliskim „nową szansę" godziwej egzystencji i umożliwiają przejście sytuacji kryzysowej bez nadmiernych strat.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami