W maju i czerwcu 2014 roku gmina otrzymała dwa odszkodowania od Zarządu Dróg Wojewódzkich na podstawie decyzji wojewody o wywłaszczeniu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości gminnych (kilkanaście niezabudowanych działek) przejętych pod realizację projektów publicznych. Obecnie dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej zwrócił się do gminy z żądaniem przekazania dokumentów potwierdzających rozliczenie podatku od towarów i usług z tytułu otrzymanych odszkodowań. Ale gmina nie posiada takich dokumentów, gdyż podatek VAT od ww. odszkodowań nie został rozliczony i odprowadzony do urzędu skarbowego. Czy w chwili obecnej powinna rozliczyć podatek VAT poprzez skorygowanie deklaracji VAT-7 za maj i czerwiec 2014 roku? Czy kwota otrzymanego odszkodowania jest kwotą brutto i należy z niej wyliczyć podatek VAT 23 proc. i odprowadzić go do urzędu skarbowego?
Przeniesienie prawa własności nieruchomości gminnych na rzecz Skarbu Państwa z nakazu wojewody w zamian za odszkodowanie, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jako odpłatna dostawa towarów. Wartość odszkodowania należna podmiotowi wywłaszczonemu, wskazana w decyzji go ustalającej, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 23 proc.
Podstawą prawną opodatkowania VAT otrzymanego odszkodowania w zamian za wywłaszczenie jest art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, tj. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie. Ponieważ wartość odszkodowania wywłaszczeniowego, którą otrzymała wywłaszczona gmina, jest jedynym wynagrodzeniem za działki przejęte z nakazu wojewody (organu władzy publicznej), dlatego w celu wyliczenia VAT pomniejsza się go o kwotę należnego podatku od towarów i usług. Podatek ten powinien być obliczony metodą „w stu".
Wartość ustalonego odszkodowania stanowi zatem kwotę brutto, zawierającą już w sobie należny podatek od towarów i usług. Podstawą opodatkowania za czynność opodatkowaną, tj. podstawą do wyliczenia VAT - zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT - jest wszystko co stanowi zapłatę. Zapłata obejmuje zatem całość świadczenia należnego od nabywcy. W świetle przepisu art. 29a ust. 1 oraz art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, całkowita należność (zapłata) stanowi kwotę brutto, czyli zawiera już w sobie podatek należny i stanowi podstawę opodatkowania dopiero po pomniejszeniu jej o należny podatek od towarów i usług według właściwej stawki VAT (w tym wypadku 23 proc.). Działki niezabudowane przeznaczone pod realizację projektów publicznych, są bowiem terenami budowlanymi w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 2 pkt 33 ustawy o VAT, od których dostawy obowiązuje stawka VAT w wysokości podstawowej, tj. 23 proc.
Podstawę opodatkowania stanowi zatem wartość odszkodowania ustalona w decyzji wojewody jako kwota brutto, po pomniejszeniu jej o należny podatek VAT w stawce 23 proc. Natomiast obowiązek podatkowy (moment deklarowania VAT) powstaje w dniu wpływu odszkodowania na rachunek bankowy wywłaszczonego podmiotu (gminy). Tak bowiem stanowi art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT. Oznacza to, iż w chwili obecnej należy rozliczyć podatek VAT poprzez skorygowanie deklaracji VAT-7 zarówno za maj, jak i czerwiec 2014 roku.
