Nie każda wypłata podlega obciążeniom w ZUS

Niektóre świadczenia, choć wymienione w przepisach podatkowych jako przychód ze stosunku pracy, są zwolnione ze składek. Ulgowe zasady mają odpowiednie zastosowanie do chałupników i zleceniobiorców

Publikacja: 30.11.2012 02:00

Niektóre przychody zostały zwolnione ze składek. Zgodnie z ustawą o sus w podstawie wymiaru wpłat na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników, nakładców i członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych nie uwzględnia się:

- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków (art. 18 ust. 2 ustawy o sus w związku z art. 92 kodeksu pracy),

- zasiłków z ubezpieczenia społecznego,

- przychodów, które wymienia w § 2 ust. 1 rozporządzenie składkowe.

Pensja za czas choroby

Pracownik niezdolny do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną zachowuje prawo do wynagrodzenia ze środków pracodawcy łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym. Gdy zatrudniony ukończy 50 lat, od następnego roku wypłata ta przysługuje mu nie więcej niż za 14 dni w roku kalendarzowym (art. 92 § 1 pkt 1 kodeksu pracy).

Limit tych 33 dni (odpowiednio 14 dni) niezdolności do pracy ustala się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeżeli między nimi występują przerwy i jeżeli pracownik w danym roku był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.

To świadczenie, zagwarantowane przez k.p. w wysokości 80 proc. przysługującego pracownikowi wynagrodzenia, nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Trzeba jednak od niego opłacać składkę zdrowotną. Przy ustalaniu podstawy wymiaru tej opłaty nie stosuje się:

- wyłączenia wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną ani

- ograniczenia do 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia.

Przykład

Pani Janina, pracownica, która ma 42 lata, chorowała od 1 do 31 października 2012 r. Była to jej pierwsza choroba w tym roku, dlatego za 31 dni L-4 otrzymała wynagrodzenie chorobowe w wysokości 3450 zł. Od kwoty tego świadczenia pracodawca nie naliczył składek na ubezpieczenia społeczne, ale odprowadził składkę zdrowotną.

Wyłączenie należności za  pierwsze 33/14 dni absencji zdrowotnej w roku nie przysługuje zleceniobiorcom. Osoby te nie mają bowiem prawa do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy. Instytucję tego świadczenia reguluje k.p. i jest ona nierozerwalnie związana ze stosunkiem pracy.

Zleceniobiorcy od pierwszego dnia choroby uzyskują prawo do zasiłku chorobowego (pod warunkiem, że są objęci ubezpieczeniem chorobowym i posiadają tzw. okres wyczekiwania).

Zasiłki poza listą

Ze składek zwolnione są wszelkie zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Chodzi zarówno o zasiłek chorobowy, jak i opiekuńczy, macierzyński i świadczenie rehabilitacyjne.

Od wypłacanego pracownikowi czy zleceniobiorcy zasiłku nie należy również odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to z wyłączenia zasiłków z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i braku odmiennych postanowień w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Przykład

Pani Anna, pracownica, otrzymała zasiłek za czas opieki nad chorym dzieckiem w okresie od 26 października do 2 listopada 2012 r. Kwota wypłaconego świadczenia nie stanowi podstawy wymiaru składek ani społecznych, ani zdrowotnej.

Zgodnie z rozporządzeniem składkowym z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są również wypłacane przez pracodawców dodatki uzupełniające 80-procentowy zasiłek chorobowy. Zwolnienie obowiązuje do kwoty nieprzekraczającej – łącznie z zasiłkiem chorobowym – 100 proc. przychodu pracownika, stanowiącego podstawę wymiaru składek. Taki dodatek jest też zwolniony ze składki zdrowotnej.

Ponieważ dodatki uzupełniające 80-procentowy zasiłek chorobowy może wprowadzić wyłącznie pracodawca, prawo do niego powinno wynikać z układu zbiorowego pracy lub z przepisów o wynagradzaniu. Przy czym wyłączenie ze składek może objąć dodatek uzupełniający zasiłek chorobowy do kwoty odpowiadającej 100 proc. przychodu, który stanowiłby podstawę wymiaru składek, gdyby pracownik nie zachorował.

Przykład

Zakład pracy w układzie zbiorowym pracy przyznał pracownikom, którzy ukończyli 50 lat, dodatek uzupełniający do zasiłku chorobowego przysługujący za czas absencji od 15 do 33 dnia zwolnienia lekarskiego w danym roku kalendarzowym (kiedy to młodsze osoby mają jeszcze prawo do wynagrodzenia chorobowego).

Dodatek ten ma uzupełnić zasiłek do wysokości 100 proc. wynagrodzenia i opłaca go pracodawca z własnych środków. Świadczenie to nie stanowi podstawy wymiaru składek.

Katalog zwolnień

Pozostałe wyłączenia z podstawy wymiaru składek określa rozporządzenie składkowe. Jego przepisy stosuje się do pracowników oraz – odpowiednio – przy ustalaniu podstawy wymiaru składek za osoby wykonujące pracę nakładczą, funkcjonariuszy Służby Celnej oraz osoby wykonujące odpłatnie pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania na  podstawie skierowania do pracy.

Począwszy od 1 sierpnia 2010 r. przepisy dotyczące wyłączeń z podstawy wymiaru składek mają też odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców, dla których podstawę wymiaru składek stanowi przychód z tytułu wykonywania umowy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (§ 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego).

Chodzi więc o osoby, które w umowie mają określone wynagrodzenie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Wyłączenia te można stosować do zleceniobiorców nie wcześniej niż przy ustalaniu podstawy wymiaru za sierpień 2010 r., tj. w stosunku do przychodów wypłaconych lub postawionych do dyspozycji tych osób w sierpniu 2010 r.

Hojność szefa bez obciążeń

Jeżeli pracodawca wypłaca wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy w wysokości wyższej niż przewiduje k.p., nie stanowi ono podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, pod warunkiem, że nie przekracza 100 proc. przychodu pracownika. Oczywiście trzeba od niego naliczyć składkę zdrowotną, bo tu żadne ulgi nie przysługują.

Interpretacja na korzyść

Przepis § 2 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia składkowego ustanawia wyłączenie ze składek jedynie dodatku uzupełniającego 80-procentowy zasiłek chorobowy.

Dlatego w kwestii zwolnienia ze składek dodatku uzupełniającego zasiłek należny w wysokości 70 proc. (za czas pobytu pracownika w szpitalu) konieczna była interpretacja przepisu przez ZUS.

W piśmie z 17 kwietnia 2002 r. (FUn 077-6/02) ZUS wyjaśnił, że w przypadku wypłaty dodatku uzupełniającego 70-procentowy zasiłek za okres pobytu w szpitalu, dodatek ten, do wysokości nieprzekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym 100 proc. przychodu pracownika stanowiącego podstawę wymiaru składek – nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.

Niektóre przychody zostały zwolnione ze składek. Zgodnie z ustawą o sus w podstawie wymiaru wpłat na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników, nakładców i członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych nie uwzględnia się:

- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków (art. 18 ust. 2 ustawy o sus w związku z art. 92 kodeksu pracy),

Pozostało 93% artykułu
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP