Nieletni ma mieć adwokata od pierwszego przesłuchania. Wyrok TSUE

Wyrok zapadł w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Słupsku, który rozpatrywał sprawę trzech nieletnich oskarżonych o włamanie i zdemolowanie nieczynnego ośrodka wypoczynkowego. W trakcie procesu wyszło na jaw, że zostali oni przesłuchani przez policję pod nieobecność adwokata. Co więcej, przed pierwszym przesłuchaniem ani oni, ani ich rodzice, nie zostali poinformowani o przysługujących im prawach. Z tego powodu, adwokaci wyznaczeni przez sąd z urzędu wnosili o wyłączenie z akt dowodów zebranych podczas przesłuchania wykonanego pod nieobecność obrońców.

Przesłuchanie nieletniego tylko w obecności adwokata

Rozpoznający sprawę Sąd Rejonowy w Słupsku powziął wątpliwość co do zgodności przepisów procedury karnej z dyrektywą nr 2016/800 w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym.

W wydanym w czwartek orzeczeniu TSUE stwierdził, że przepisy dyrektywy stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które:

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Krystyna Warylewska-Kamuś: Dzieci niewystarczająco chronione w procesie karnym

Nie powinniśmy dłużej lekceważyć swoich międzynarodowych i unijnych zobowiązań do ochrony praw os...

Jak podkreślił Trybunał w przeciwieństwie do przepisów dotyczących podejrzanych lub oskarżonych niebędących dziećmi, w odniesieniu do dzieci dyrektywa 2016/800 nie przewiduje możliwości zrzeczenia się przez nie przysługującego im prawa do korzystania z pomocy adwokata.

Co więcej, odpowiadając na kolejne pytania słupskiego sądu TSUE uznał za niezgodne z dyrektywą przepisy, które przewidują, że prawo do pomocy adwokata wyznaczonego z urzędu ustaje automatycznie w odniesieniu do osób, które w momencie objęcia postępowaniem karnym były dziećmi, ale następnie ukończyły 18 lat.

W ocenie Trybunału prawa te powinny nadal przysługiwać, gdy jest to właściwe w świetle wszelkich okoliczności danej sprawy, w tym ze względu na stopień dojrzałości oraz konieczność szczególnego traktowania młodych osób.

Trybunał podkreślił, że małoletnich należy poinformować o przysługujących im prawach procesowych możliwie najszybciej, najpóźniej przed ich pierwszym przesłuchaniem. Informacje te powinny być przekazywane w prosty i przystępny sposób, dostosowany do ich szczególnych potrzeb. Standardowy dokument, przeznaczony dla dorosłych, nie spełnia tych wymogów.

Sąd zdecyduje o uznaniu dowodów za legalne

Co ciekawe, choć TSUE jednoznacznie stwierdził, że nieletnim przysługuje prawo do obrońcy najpóźniej od momentu pierwszego przesłuchania, to jednocześnie nie uznał, że dowody zdobyte z pogwałceniem tego wywodu automatycznie należy uznać za niedopuszczalne.

Czytaj więcej

Prawo karne

SN: rodzic może reprezentować dziecko w postępowaniu o niealimentację

Prawa małoletniego w postępowaniu o niealimentację nie musi wykonywać kurator.