Naruszenie zasad wyznaczania sędziego: wyrok – ważny czy nie? Odpowie SN

O rozstrzygnięcie tej kwestii zwrócił się do Sądu Najwyższego gdański Sąd Apelacyjny. A wiemy, jak dużą wagę przywiązuje się teraz do przejrzystego i nieuznaniowego wyznaczania sędziego do sprawy, najlepiej w losowaniu, choć są od tego wyjątki.

Raport z losowania

Sąd rozpatrywał apelację powódki Anny L. przeciwko wspólnocie mieszkaniowej od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy w sprawie o ustalenie nieistnienia uchwały tej wspólnoty.

Zgodnie z sądowym raportem z losowania przydziału sprawy jej referentem (w tym wypadku całym składem) został sędzia Rafał S. Oddalił on powództwo, ale następnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił zaskarżony wyrok i nakazał SO ponowne rozpoznanie sprawy.

Po zwrocie akt do SO przewodniczący wydziału cywilnego z pominięciem wymagań art. 386 § 5 kodeksu postępowania cywilnego przydzielenie tej sprawy poddał pod losowanie z wyłączeniem sędziego S. Ale nazwisko nowej sędzi Jolanty W. nie zostało wygenerowane przez system ani wydrukowane, tylko odręcznie dopisane.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd okręgowy oddalił powództwo i w kolejnej apelacji powódka zarzuciła, że nowa sędzia bezpodstawnie wydała wyrok, gdyż przy jej wyznaczaniu pominięto art. 386 § 5 k.p.c. Przepis ten stanowi, że w przypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sąd rozpoznaje ją w tym samym składzie, chyba że nie jest to możliwe lub powodowałoby nadmierną zwłokę w postępowaniu.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Aneta Łazarska: System przydziału spraw premiuje absencje sędziów

System losowego przydziału spraw miał ważyć sprawy i przydzielać je równomiernie. Wystarczy jedna...

Dwie różne normy

Sąd apelacyjny powziął wątpliwości co do zastosowanego wyboru oraz wchodzących w rachubę przepisów, które zawarł w dwóch pytaniach prawnych do Sądu Najwyższego.

Po pierwsze, czy po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania naruszenie zasady niezmienności składu sądu wyznaczonego do rozpoznania sprawy na podstawie art. 386 § 5 k.p.c., przez zarządzenie przewodniczącego wydziału o wyłonieniu nowego składu w drodze losowania z pominięciem sędziego wyznaczonego do rozpoznania sprawy może powodować sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 k.p.c.)? I po drugie, czy art. 55 § 4 prawa o ustroju sądów powszechnych wyłącza możliwość badania sprzeczności składu orzekającego z prawem w takiej sytuacji.

Artykuł 55 jest jednoznaczny i nie było podstaw do zmiany sędziego i zarządzenia ponownego losowania. Sędzia S. orzekał nadal w tym sądzie, nie przebywał na zwolnieniu lekarskim, ani nie orzekał w delegacji do innego sądu – wskazuje w uzasadnieniu pytania prawnego sędzia sądu apelacyjnego Wiesław Łukaszewski.

W ocenie sądu apelacyjnego doszło do naruszenia zasad wyznaczania sędziego, co skutkuje nieważnością postępowania przed sądem okręgowym. SA miał jednak wątpliwości, czy z tymi zasadami nie stoi w sprzeczności art. 55 § 4 zdanie drugie prawa o ustroju sądów powszechnych. Mówi on, że sędzia może orzekać we wszystkich sprawach w swoim miejscu służbowym, a w innych sądach w przypadkach określonych w ustawie.

Mówi też jednak, że przepisy o przydziale spraw oraz wyznaczaniu i zmianie składu sądu nie ograniczają kompetencji sędziego i nie mogą być podstawą stwierdzenia sprzeczności składu sądu z przepisami prawa, nienależytego obsadzenia sądu lub udziału osoby nieuprawnionej lub niezdolnej do orzekania w wydaniu orzeczenia. Dlatego sąd apelacyjny prosi Sąd Najwyższy o wyjaśnienie tej sprzeczności.