Czy koniec z tysiącami zeznań?

W Prokuraturze Generalnej wpadli na pomysł, jak przyspieszyć postępowanie i sprawić, że będzie ono dużo tańsze. Gdyby bowiem nie trzeba było przesłuchiwać wszystkich pokrzywdzonych, sprawy mogłyby trwać dużo krócej. Pomysł ma wielu zwolenników.

Sztuka dla sztuki

W ciągu ostatnich pięciu lat tylko przez parabanki zostało pokrzywdzonych 133 tys. osób – wynika z raportu prokuratora generalnego. Wszyscy latami czekają na sprawiedliwość, a prokuratura cierpliwie przesłuchuje kolejnych świadków-pokrzywdzonych, ustalając te same okoliczności.

Kolejny przykład: 48 tys. potencjalnych pokrzywdzonych na łączną kwotę około 115 mln zł. Na takie straty mogła narazić klientów Polska Korporacja Finansowa Skarbiec, znana jako Pomocna Pożyczka. Tysiące pokrzywdzonych ma na swoim koncie działalność Amber Gold. Kolejne tysiące to pokrzywdzeni przez firmy zlecające rzekome prace chałupnicze. Takich postępowań też są tysiące.

– Było i jest ich dużo – potwierdza prokurator Ryszard Tłuczkiewicz z Prokuratury Generalnej. Wymienia przestępstwa przeciwko mieniu: przywłaszczenia, oszustwa, oszustwa komputerowe.

Co proponuje prokuratura?

Przede wszystkim racjonalne ograniczenie czynności procesowych. Zamierza zrezygnować z przeprowadzania przesłuchań pokrzywdzonych, gdy czynności te nie są konieczne do dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie.

– Krótko mówiąc, tam, gdzie sprawca działa według tego samego schematu kilka tysięcy czy kilkaset razy, można by ograniczyć liczbę przesłuchiwanych świadków – wyjaśnia prokurator Tłuczkiewicz.

Po zmianach prokurator przesłuchiwałby dopóty, dopóki nie miałby pewności, jak sprawcy działali. Potem mógłby zawiesić przesłuchania. Gdyby jednak pokrzywdzony zażądał przesłuchania, prokurator wykonałby czynności niezależnie od tego, czy – w jego ocenie – przesłuchanie byłoby zasadne, czy też nie.

– Sprawy zwykle budzą zainteresowanie społeczne. Przedłużające się w nich postępowanie oddala moment prawomocnego rozstrzygnięcia o odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa i rodzi negatywne odczucia. W społeczeństwie kształtuje się pogląd o nieefektywności systemu wymiaru sprawiedliwości – uzasadniają autorzy projektu zmian.

Rezygnacja z przeprowadzania przesłuchań pokrzywdzonych w wypadkach, w których czynności te nie są konieczne do dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie, może ograniczyć negatywne konsekwencje, a także koszty postępowania.

Autorzy projektu twierdzą, że zmiana przepisów jest konieczna. Nie wystarczy bowiem sama zmiana praktyki za sprawą wytycznych ze strony Prokuratury Generalnej.

Sporo racji

– Jest w tej propozycji pewna racjonalność – ocenia adwokat Mariusz Paplaczyk. Jego zdaniem w nowej procedurze karnej (wejdzie w życie w lipcu 2015), gdy prokurator będzie gospodarzem oskarżenia, a na sali rozpraw nie będzie się już przeprowadzało śledztw, takie zapisy mogłyby rzeczywiście przyspieszyć postępowanie. Można by nawet pokusić się o przyjęcie, że prokurator będzie wysyłał dwa akty oskarżenia (podzielone), a sąd potem na pewnym etapie je połączy.