Darowizna na wypadek śmierci: dopuszczalna czy nie - rozstrzygnie Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy rozstrzygnie, czy polskie przepisy dopuszczają obdarowanie kogoś, ale po śmierci.

Publikacja: 18.09.2013 09:48

Darowizna na wypadek śmierci: dopuszczalna czy nie - rozstrzygnie Sąd Najwyższy

Foto: www.sxc.hu

Z pytaniem, niezmiernie istotnym dla prawa spadkowego, zwrócił się do SN Sąd Apelacyjny w Warszawie. Rozpatruje on sprawę Macieja N., jedynego spadkobiercy zmarłego przyrodniego brata Piotra N.

Maciej N. zażądał zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, jakiej udzielił Piotr N. Umowa pożyczki zawierała jednak postanowienie, że „w przypadku śmierci Piotra N. pożyczka zostaje umorzona w całości". Pozwani twierdzą, że z chwilą śmierci pożyczkodawcy zostali zwolnieni z długu bądź wprost obdarowani niespłaconą częścią pożyczki. W efekcie ten majątek został im darowany.

Sąd Okręgowy uznał, że umowa darowizny na wypadek śmierci jest nieważna, ponieważ narusza art. 941 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.

Sąd Okręgowy nie zasądził jednak żądanych 700 tys. zł z odsetkami. Uznał, że byłoby to nadużycie prawa po stronie powoda. Zmarłego z pozwanymi łączyły bowiem szczególne bliskie relacje. Pieniądze miały być zaś przeznaczone na przedsięwzięcie o kulturowym znaczeniu dla regionu, na którym zmarłemu zależało. Maciej N. (spadkobierca) poza wysyłaniem kart świątecznych nie interesował się natomiast zmarłym.

Rozpatrując apelację powoda, warszawski Sąd Apelacyjny powziął wątpliwości, czy rzeczywiście obowiązuje w Polsce bezwzględny zakaz dokonywania darowizn na wypadek śmierci. O rozstrzygnięcie tej kwestii zwrócił się do Sądu Najwyższego. Spytał, czy umowa darowizny, w której strony uzgodniły, że jej skutek w postaci bezpłatnego przysporzenia majątkowego po stronie obdarowanego nastąpi z chwilą śmierci darczyńcy (darowizna na wypadek śmierci), należy do umów o spadek po osobie żyjącej wskazanych w art. 1047 k.c.

W razie odpowiedzi przeczącej SA chce wiedzieć, czy taka umowa jest również dopuszczalna, jeśli jej przedmiot wyczerpuje cały lub prawie cały majątek darczyńcy. W pytaniu SA wskazał wyjątki od zasady zawarte w art. 941 k.c., np. dyspozycje na wypadek śmierci środkami na koncie bankowym czy środkami w otwartym funduszu emerytalnym. SA wskazuje, że choć dopuszczalność darowizny na wypadek śmierci jest też sporna w nauce prawa, to w wielu krajach europejskich się ją uznaje. Zdaniem notariusza Leszka Zabielskiego darowizna na wypadek śmierci jest niezmiernie potrzebna, gdyż jest korzystna zwłaszcza dla darczyńców. Teraz osoba starsza może odwołać zwykłą darowiznę tylko z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego i musi mu wytoczyć czasochłonny proces. W przypadku darowizny na wypadek śmierci wystarczy, że złoży odpowiednie oświadczenie o odwołaniu darowizny. ?

Nie tylko notariusze zwracają od lat uwagę na potrzebę wprowadzenia w Polsce takiej możliwości. W parlamencie procedowano już dwa projekty w tej sprawie. Jeden, autorstwa notariuszy, został odrzucony. Uchwalono jedynie zapis windykacyjny, ale on znacznie różni się od darowizny na wypadek śmierci. Część prawników uważa jednak, że już teraz można dokonać takiej darowizny, poza nieruchomościami, co pozwala zmniejszyć uciążliwość postępowania spadkowego.

sygn. akt III CZP 79/13

Z pytaniem, niezmiernie istotnym dla prawa spadkowego, zwrócił się do SN Sąd Apelacyjny w Warszawie. Rozpatruje on sprawę Macieja N., jedynego spadkobiercy zmarłego przyrodniego brata Piotra N.

Maciej N. zażądał zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, jakiej udzielił Piotr N. Umowa pożyczki zawierała jednak postanowienie, że „w przypadku śmierci Piotra N. pożyczka zostaje umorzona w całości". Pozwani twierdzą, że z chwilą śmierci pożyczkodawcy zostali zwolnieni z długu bądź wprost obdarowani niespłaconą częścią pożyczki. W efekcie ten majątek został im darowany.

Pozostało jeszcze 81% artykułu
Sądy i trybunały
Ważna opinia z TSUE ws. neosędziów. Nie spodoba się wielu polskim prawnikom
Sądy i trybunały
Będzie nowa ustawa o Sądzie Najwyższym. Ujawniamy plany reformy
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
ZUS
Kolejny pomysł zespołu Brzoski: ZUS rozliczy składki za przedsiębiorców
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Prawo w Polsce
Od 1 maja rusza nowy program bezpłatnych badań. Jak z niego skorzystać?
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne