Jednym z elementów dodatkowych umowy darowizny, który może, ale nie musi się w niej znaleźć, jest polecenie, które darczyńca może nałożyć na obdarowanego. Polecenie polegać może na obowiązku określonego działania lub zaniechania przez obdarowanego, który nie stanowi jednak źródła wierzytelności oraz nie musi mieć nawet związku z przedmiotem darowizny. Obowiązek wynikający z polecenia może przynosić korzyść (majątkową lub niemajątkową) darczyńcy, osobie trzeciej lub samemu obdarowanemu. W szczególności polecenie polegać może na zobowiązaniu obdarowanego do zapłaty określonej sumy pieniędzy na rzecz konkretnego podmiotu, zadbania o konkretną nieruchomość lub rzecz ruchomą, sprawowania opieki nad konkretną osobą, powstrzymania się od spożywania alkoholu lub podjęcia studiów na wyższej uczelni. Niemal każde polecenie będzie więc stanowić pewne obciążenie dla obdarowanego (niezależnie od korzyści, które może przynieść również jemu samemu), przy czym polecenie nie stanowi wynagrodzenia ani żadnego innego ekwiwalentu za przedmiot darowizny i nie wpływa na niezmiennie nieodpłatny charakter umowy darowizny.
Czytaj więcej
Konieczne jest złożenie przez strony umowy darowizny zgodnych oświadczeń woli.
Jaki obowiązek może nałożyć darczyńca?
Chociaż faktyczny katalog obowiązków możliwych do nałożenia przez darczyńcę na obdarowanego wraz z uczynioną darowizną jest bardzo szeroki, to darczyńca nie ma pełnej swobody w ich nakładaniu. Przede wszystkim obowiązek nałożony w ramach polecenia musi być zgodny z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego, czyli niedookreślonym zbiorem norm i wartości o charakterze moralnym, etycznym i obyczajowym powszechnie akceptowanych w społeczeństwie. W przypadku sprzeczności polecenia z przepisami lub wspomnianymi zasadami zagrożona nieważnością jest cała czynność prawna darowizny albo jedynie samo nałożenie polecenia, w zależności od tego, czy z okoliczności wynika, że bez polecenia darczyńca w ogóle nie dokonałby danej darowizny. Ponadto obowiązek działania lub zaniechania nałożony w ramach polecenia nie może niwelować przysparzającego charakteru umowy darowizny, tj. zakres polecenia nie powinien równać się ani przenosić korzyści płynącej dla obdarowanego z przedmiotu darowizny, bo to mogłoby czynić całą umowę darowizny pozorną, a więc również nieważną.
Kto i kiedy może żądać wykonania?
Mimo że nałożenie polecenia na obdarowanego nie czyni go dłużnikiem, a beneficjent polecenia nie staje się z tego tytułu wierzycielem, przepisy kodeksu cywilnego przewidują mechanizmy zapewniające możliwość doprowadzenia do realizacji omawianego obowiązku, nałożonego w umowie darowizny. Przede wszystkim jednak, żądanie wykonania polecenia możliwe jest dopiero w przypadku, gdy spełnione zostało przez darczyńcę całe świadczenie będące przedmiotem darowizny. Nie można natomiast żądać wypełnienia polecenia, które ma na celu wyłącznie korzyść obdarowanego, ale już możliwe będzie żądanie wykonania polecenia, które przynosi częściową korzyść obdarowanemu, a w pozostałej części jest korzystne dla darczyńcy lub osoby trzeciej. Osobą uprawnioną do żądania wypełnienia polecenia jest darczyńca, niezależnie od tego, kto jest beneficjentem danego polecenia, z zastrzeżeniem oczywiście niemożliwości żądania wykonania polecenia przynoszącego korzyść jedynie obdarowanemu. Natomiast w przypadku, gdy darczyńca nie żyje, wykonania polecenia przez obdarowanego mogą żądać spadkobiercy darczyńcy, dziedziczący po nim na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu, przy czym uprawnienie to przysługuje każdemu z nich osobno. Dodatkowo po śmierci darczyńcy oprócz spadkobierców wypełnienia polecenia może żądać również właściwy organ państwowy, jeśli polecenie ma na względzie interes społeczny (np. Muzeum Narodowe w Warszawie uprawnione będzie do żądania wykonania polecenia polegającego na przekazaniu zabytkowych obrazów do zbiorów muzealnych). Warto zwrócić uwagę, że osoba trzecia, która odniosłaby korzyść z wypełnienia polecenia, nie jest jednak uprawniona do żądania jego wykonania.
Czytaj więcej
Powodów wsparcia kogoś w rodzinie może być wiele. Może to być konieczność życiowa związana np. z czyjąś chorobą lub kłopotami finansowymi. Przekazanie komuś darowizny może wynikać również po prostu z chęci podzielenia się swoim majątkiem z najbliższymi. Niezależnie od powodów, jakie stoją za darowizną, trzeba pamiętać o obowiązujących przepisach kodeksu cywilnego oraz ustawy od spadków i darowizn.
