-- odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców ustawowych (względnie także odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców ustawowych, jeżeli osoby te zmieniły nazwisko na skutek zawarcia małżeństwa),
-- odpis skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (jeżeli spadkodawca miał małżonka),
-- testament spadkodawcy (jeżeli spadkodawca pozostawił testament),
-- pełnomocnictwo do odbioru korespondencji adresowanej do uczestników postępowania zamieszkałych za granicą (jeżeli któryś z uczestników postępowania zamieszkuje za granicą),
-- odpisy aktualne z ksiąg wieczystych dotyczące nieruchomości należących do spadku,
-- pozostałe dokumenty lub inne dowody, o których przeprowadzenie wnioskuje wnioskodawca,
-- pełnomocnictwo udzielone przez wnioskodawcę (jeżeli ustanowił pełnomocnika) oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, a także
-- odpisy wniosku wraz z odpisami wszystkich załączników – w liczbie egzemplarzy odpowiadającej liczbie uczestników.
Odpowiedź na wniosek
Każdy z uczestników może następnie złożyć do sądu odpowiedź na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, w której może przedstawić odmienne stanowisko co do grona spadkobierców (np. wskazując na podstawy nieważności testamentu, jeżeli takie zachodzą) oraz udziałów, w jakich dziedziczą, albo przychylić się do stanowiska wnioskodawcy. Odpowiedź powinna czynić zadość ww. wymogom przewidzianym w przepisach dla pisma procesowego, przy czym odpowiedź powinna zawierać dodatkowo nadaną przez sąd sygnaturę akt sprawy. Poza tym nie ma potrzeby składania do akt sprawy załączników, które zostały już złożone przez wnioskodawcę.
Postanowienie…
Po przeprowadzeniu odpowiednich czynności sądowych i całego postępowania, w szczególności po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wezwany zostanie wnioskodawca oraz wszystkie osoby mogące należeć do grona spadkobierców ustawowych i testamentowych po spadkodawcy, sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub stwierdzeniu nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego. W treści postanowienia sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców (ustalonych w toku postępowania), którym przypadł spadek i wskazuje wysokość ich udziałów w spadku. W treści postanowienia sąd stwierdza także nabycie danego przedmiotu zapisu windykacyjnego przez konkretną osobę, na rzecz której spadkodawca uczynił zapis windykacyjny.
…które można zaskarżyć
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku można następnie zaskarżyć. Wymaga to w pierwszej kolejności złożenia do sądu opłaconego (aktualnie opłata wynosi 100 zł) wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia postanowienia. Należy go złożyć w terminie siedmiu dni od daty ogłoszenia postanowienia. Osoba, której doręczono uzasadnienie postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku, ma następnie możliwość złożenia apelacji od tego postanowienia w terminie 14 dni od daty doręczenia jej uzasadnienia. Przy braku wystąpienia przez któregokolwiek z uczestników o uzasadnienie postanowienia lub przy braku złożenia apelacji lub po zakończeniu postępowania przed sądem drugiej instancji (rozpoznaniu apelacji), postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku staje się prawomocne. Podlega wtedy wpisowi do Rejestru Spadkowego, co sąd czyni z urzędu, a z treści postanowienia wynika domniemanie, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobiercą.
2. Notarialne poświadczenie dziedziczenia
Alternatywnym sposobem potwierdzenia statusu spadkobiercy jest sporządzenie przez notariusza notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego w ramach procedury uregulowanej w ustawie – prawo o notariacie. Akt poświadczenia dziedziczenia może dotyczyć zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego, z wyłączeniem jednak opisanych wcześniej testamentów szczególnych.
Również notarialne poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Sama procedura notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest zaś zdecydowanie krótsza od postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku. Czynności notarialne powinny bowiem zostać przeprowadzone podczas jednego spotkania w kancelarii notarialnej.
Uczestnicy
W celu sporządzenia omawianego aktu przed notariuszem muszą stawić się wszystkie osoby zainteresowane, czyli osoby, które mogą należeć do grona spadkobierców ustawowych i testamentowych spadkodawcy, a także osoby, na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Nie dotyczy to jednak osób, które wcześniej odrzuciły spadek lub zapis windykacyjny albo zostały uznane za niegodne dziedziczenia.
Przy udziale wszystkich ww. osób notariusz spisuje protokół dziedziczenia. W odróżnieniu od opisanego już sądowego stwierdzenia nabycia spadku, w ramach notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, złożone do protokołu oświadczenia wszystkich ww. osób muszą być zgodne, co uniemożliwia skorzystanie z omawianej procedury, gdy między spadkobiercami istnieje spór o spadek.
Wymagane dokumenty
Notariuszowi należy przekazać następujące dokumenty:
- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy,
- odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców ustawowych (względnie także odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców ustawowych, jeżeli osoby te zmieniły nazwisko na skutek zawarcia małżeństwa),
- odpis skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (jeżeli spadkodawca miał małżonka),
- inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku, w tym testament spadkodawcy (jeżeli spadkodawca pozostawił testament), jako że notariusz dokonuje wtedy otwarcia i ogłoszenia testamentu.
Sporządzenie i zarejestrowanie aktu
Jeżeli opisane czynności zostały prawidłowo wykonane oraz nie zachodzą szczególne przeszkody wymienione w ustawie, to notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który następnie wpisuje do Rejestru Spadkowego, a adnotację o dokonaniu wpisu zamieszcza na akcie ze wskazaniem jego numeru. Akt poświadczenia dziedziczenia, który został zarejestrowany w Rejestrze Spadkowym, wywołuje skutki prawne przewidziane dla prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Każda osoba, która wykaże istnienie interesu prawnego, w szczególności spadkobiercy lub zapisobiercy, może uzyskać od notariusza wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.
Ile zapłacimy u notariusza
Koszt sporządzenia protokołu dziedziczenia wynosi 100 zł, a aktu poświadczenia dziedziczenia 50 zł, przy czym, jeżeli poświadczenie dziedziczenia dotyczy zapisu windykacyjnego, to koszt aktu wyniesie 100 zł. Jeżeli w trakcie czynności następuje otwarcie i ogłoszenie testamentu, to należy zapłacić notariuszowi dodatkowo 50 zł za sporządzenie protokołu z tej czynności. Dodatkowymi kosztami objęte są również wypisy zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.
