Chaos po wyroku TK. Bez publikacji orzeczenia ustawy jednak niezagrożone

Trybunał pod przewodnictwem Krystyny Pawłowicz orzekł w środę, że ustawa uchwalona w styczniu przez Sejm bez udziału Wąsika i Kamińskiego jest niezgodna z konstytucją. Powodem tego jest – według Trybunału – niedopuszczenie do głosowania dwóch posłów.

Chodzi w tym przypadku o nowelizację ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, która jest jedną z ustaw przyjętych po wygaszeniu mandatów poselskich byłych szefów MSWiA.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Trybunał: ustawa przyjęta bez Kamińskiego i Wąsika jest niezgodna z konstytucją

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ustawa uchwalona przez Sejm bez obecności Mariusza Kamińskiego...

Kamiński, Wąsik i Trybunał Konstytucyjny. Spór o mandaty dwóch posłów

Przypomnijmy, że utrata tych mandatów wiązała się prawomocnym skazaniem ich na dwa lata więzienia za nadużycie władzy w tzw. aferze gruntowej. W konsekwencji marszałek Sejmu wydał postanowienia o wygaszeniu ich mandatów, co skutkowało niedopuszczaniem ich do udziału w pracach Sejmu i głosowania. Decyzje te były i są kwestionowane do dziś.

Spór przeniósł się do Trybunału. Od końca stycznia bowiem prezydent Andrzej Duda skierował tam już 14 wniosków w trybie kontroli następczej o zbadanie konstytucyjności ustaw. We wnioskach kwestionuje tryb ich uchwalenia, wskazując, że nastąpiło to bez dopuszczenia do głosowania dwóch posłów: Wąsika i Kamińskiego. W środę z wątpliwościami prezydenta zgodził się TK i orzekł o niekonstytucyjności ustawy.

Orzeczenie może być szczególnie istotne z uwagi na to, że w kolejce na rozpatrzenie w Trybunale czeka jeszcze 13 wniosków prezydenta związanych z mandatami Kamińskiego i Wąsika. Wśród nich jest tegoroczna ustawa budżetowa. Jeśli TK w tych sprawach będzie kierował się wytyczonym w środę kierunkiem to może uznać wszystkie te ustawy za niekonstytucyjne. Mogłoby się to bowiem wiązać z koniecznością wyrzucenia do kosza większości tegorocznego dorobku legislacyjnego Sejmu.

Trybunał Konstytucyjny ws. ustaw przyjmowanych bez Kamińskiego i Wąsika

O konsekwencje precedensowego orzeczenia TK Rzeczpospolita zapytała prof. Krzysztofa Grajewskiego z Uniwersytetu Gdańskiego.

— Ten wyrok jest kuriozalny. Panowie Wąsik i Kamiński w rezultacie prawomocnego wyroku sądu utracili w zeszłym roku mandaty poselskie i przestali być posłami. W związku z tym, ci którzy wydali wczorajszy wyrok nie uznają i zaprzeczają rzeczywistości — mówi konstytucjonalista.

Jego zdaniem wyrok TK jest kolejnym krokiem zbliżającym nasz kraj do całkowitego chaosu prawnego.

— Zasadniczym problemem jest nielegalność działań tego Trybunału związana nieprawidłową obsadą całego jego składu oraz utratą konstytucyjnej charakterystyki sądu konstytucyjnego. A skoro orzeka nielegalny Trybunał, to jego orzeczenia też są nielegalne. Innym słowy nie rodzą one skutków prawnych. Tak jest w przypadku tego wyroku jak i w kolejnych. Oznacza to, że zaskarżone przez prezydent ustawy nie mogą być skutecznie podważone przez ten Trybunał — twierdzi prof. Grajewski.

Według Wojciecha Hermelińskiego, sędziego TK w stanie spoczynku kluczową kwestią, od której zależeć będą ewentualne skutki wyroku Trybunału jest jego publikacja w Dzienniku Ustaw, za którą odpowiada Rządowe Centrum Legislacji. Zgodnie bowiem z art. 190 konstytucji orzeczenie TK wchodzi w życie z dniem jego ogłoszenia.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Bezsilność Trybunału rośnie. Uchwała naprawcza Sejmu ponad wyrokiem TK

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie unieważnia skutków uchwały Sejmu w sprawie sędziów dublerów —...

Bez publikacji uchwała TK nie ma skutków prawnych

— Uważam, że wyrok ten nie powinien być publikowany i są ku temu uzasadnione podstawy. Trybunał już dawno utracił cechy legalnego sądu konstytucyjnego i przestał być Trybunałem Konstytucyjnym w rozumieniu ustawy zasadniczej. Poza tym mamy uchwałę Sejmu z marca w sprawie działalności TK, która też może być podstawą do niepublikowania tego i kolejnych wyroków — mówi Hermeliński.

Mowa o uchwale Sejmu będącej częścią rządowego planu gruntownych zmian w TK. Posłowie stwierdzili w niej, że Julia Przyłębska nie ma uprawnień do kierowania Trybunałem, a trzech tzw. sędziów dublerów nie jest sędziami TK. Po podjęciu tej uchwały, żadne z ośmiu wydanych tym czasie orzeczeń TK nie zostało opublikowanych.

Zdaniem Hermelińskiego sama podstawa wniosków prezydenta do TK dotycząca obsady Sejmu jest wadliwa.

— Maciej Wąsik i Mariusz Kamiński zostali prawomocnie skazani przez sąd i utracili mandaty. Ten wyrok to nie tylko kompromitacja osób zasiadających w Trybunale, ale także kompromitacja prezydenta. Jest on doktorem prawa, a nie uznaje prawomocnego wyroku sądu okręgowego, który skazał obu panów. Nie mieści mi się to w głowie — twierdzi sędzia.

Wojciech Hermeliński nie widzi też realnego zagrożenia dla losu kilkunastu ustaw uchwalonych w tym roku przez Sejm, które zaskarżył prezydent.