Czytaj też:
3 miesiące na sporządzenie rocznego sprawozdania
Zamknięcie roku: jak stosować wartości szacunkowe
Na początek klasyfikacja
Znaczna część jednostek gospodarczych wykazuje w swoim bilansie taką kategorię aktywów jak środki trwałe. Przystępując do sporządzenia sprawozdania finansowego każda z nich powinna zbadać, czy zostały prawidłowo ujęte w ewidencji księgowej oraz wycenione na dzień bilansowy z zachowaniem zasady ostrożności. Jest to szczególnie istotne, jeśli jednostka nie dokonywała tego typu analizy na bieżąco, w ciągu roku obrotowego. W praktyce chodzi o to, aby ustalić, czy dany składnik aktywów zapewni jednostce wpływ korzyści ekonomicznych oraz czy będą one takiej wysokości, jak zakładano w momencie wprowadzania go do ksiąg rachunkowych. Ustawa o rachunkowości podaje dwustopniową definicję środków trwałych. Pierwsza część, zawarta w art. 3 ust. 1 pkt 12 uor, jest ogólna i mówi o aktywach, które definiowane są jako kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Druga część (art. 3 ust. 1 pkt 15 uor) mówi o środkach trwałych jako rzeczowych aktywach trwałych i zrównanych z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletnych, zdatnych do użytku i przeznaczonych na potrzeby jednostki. Dodatkowych informacji, które nawiązują do definicji zawartych w uor, dostarcza Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 „Środki trwałe" (dalej: KSR 11). Istotne są kryteria wymienione i opisane w tabeli obok.
Jeśli jednostka, przeprowadzając uzgodnienia związane ze sprawozdaniem finansowym jest pewna, że dany składnik aktywów spełnia wymienione powyżej kryteria i prawidłowo został wykazany jako środek trwały, powinna w kolejnym kroku określić, czy jego wartość użytkowa nie uległa obniżeniu. Jeżeli jednostka ma pewność, że korzyści ekonomiczne nie zostaną w całości lub części wygenerowane przez środek trwały, to powinno to znaleźć odzwierciedlenie w księgach rachunkowych.
Historyczny koszt tak, ale...
Zgodnie z art. 28 uor środki trwałe wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartość. Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku – do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. Odpis aktualizujący wartość środka trwałego ujmuje się w pozostałych kosztach operacyjnych. Wynika to z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. f uor, który mówi, że przez pozostałe koszty i przychody operacyjne rozumie się koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane między innymi z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe.
