SN o rozliczeniu po rozwodzie: co można dzielić nierówno

To sedno najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego, które wyjaśnia jedną z ważnych kwestii rozliczania się byłych małżonków.

Rozstanie i proces

Przy samym rozwodzie sądy wyjątkowo dokonują podziału majątku małżeńskiego, choć ustaje wtedy najczęściej małżeńska wspólność majątkowa, chyba że małżonkowie znieśli ją wcześniej. Sam podział majątku dorobkowego następuje zwykle w odrębnym procesie wiele miesięcy później, a nawet lat.

Przy podziale powstaje nierzadko kwestia, czy są podstawy do ustalenia innego podziału udziałów niż po połowie. Zasadą jest (art. 43 kodeksu rodzinnego), że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednak z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, żeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy czym uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Nie trzeba tłumaczyć, że wyższy udział znaczy (podobnie jak przy spadku) uzyskanie większego majątku, nie licząc różnych rozliczeń z tytułu nakładów z majątku osobistego małżonków na wspólny majątek.

Czytaj więcej

Prawo rodzinne

Sąd Najwyższy: po rozwodzie długi mieszkaniowe na pół

Po rozwodzie byli małżonkowie długi mieszkaniowe dzielą na pół.

Jakie udziały?

W tej sprawie kością niezgody okazały się rozliczenia majątkowe za czas po rozwodzie. Sąd Okręgowy w Katowicach uznał, że kobieta nie wykazała zasadności swojego żądania ustalenia wyższych dla niej udziałów w majątku wspólnym, akcentując, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, by którekolwiek z małżonków, w szczególności były mąż, rażąco lub uporczywie nie przyczyniał się do powstania majątku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych.

Skarżąca i jej pełnomocnik wyeksponowali w skardze kasacyjnej wniosek o rozstrzygnięcie przez SN, czy w świetle art. 43 kodeksu rodzinnego ważne powody uzasadniające ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym mogą mieć miejsce już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Sąd Najwyższy w osobie sędziego Krzysztofa Wesołowski nie uwzględnił skargi, potwierdzając, że zastosowanie tego przepisu (czyli odstąpienie od równych udziałów w majątku małżeńskim) jest możliwe wyjątkowo wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, rażąco lub uporczywie nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Ocena ważnych powodów ustalenia nierównych udziałów powinna być kompleksowa, wobec czego należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej (małżeństwa).

Czytaj więcej

Prawo rodzinne

Majątek wspólny małżonków idzie do podziału

W sprawach o podział majątku wspólnego małżonków po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej przed...

– I nie chodzi o sytuacje zaistniałe już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (w tej sprawie po rozwodzie), gdyż w tym czasie nie można już mówić o nieprzyczynianiu się do powstania dorobku – dodał sędzia Wesołowski.

Dodajmy, że całkiem niedawno SN podjął uchwałę, że za powstałe po rozwodzie długi mieszkaniowe byli małżonkowie odpowiadają po połowie, a chodziło o zaległe opłaty wobec wspólnoty mieszkaniowej za utrzymanie nieruchomości wspólnej (szerzej: „Długi małżonków po rozwodzie”, „Rz” z 25 października 2022 r., III CZP 111/22).