SN o rozliczeniu po rozwodzie: co można dzielić nierówno

Ważne powody, które uzasadniają ustalenie przez sąd nierównego podziału majątku małżeńskiego, mogą zajść tylko w okresie trwania związku.

Publikacja: 07.11.2022 20:55

SN o rozliczeniu po rozwodzie: co można dzielić nierówno

Foto: Adobe Stock

Marek Domagalski

To sedno najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego, które wyjaśnia jedną z ważnych kwestii rozliczania się byłych małżonków.

Rozstanie i proces

Przy samym rozwodzie sądy wyjątkowo dokonują podziału majątku małżeńskiego, choć ustaje wtedy najczęściej małżeńska wspólność majątkowa, chyba że małżonkowie znieśli ją wcześniej. Sam podział majątku dorobkowego następuje zwykle w odrębnym procesie wiele miesięcy później, a nawet lat.

Przy podziale powstaje nierzadko kwestia, czy są podstawy do ustalenia innego podziału udziałów niż po połowie. Zasadą jest (art. 43 kodeksu rodzinnego), że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednak z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, żeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy czym uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Nie trzeba tłumaczyć, że wyższy udział znaczy (podobnie jak przy spadku) uzyskanie większego majątku, nie licząc różnych rozliczeń z tytułu nakładów z majątku osobistego małżonków na wspólny majątek.

Czytaj więcej

Prawo rodzinne

Sąd Najwyższy: po rozwodzie długi mieszkaniowe na pół

Po rozwodzie byli małżonkowie długi mieszkaniowe dzielą na pół.

Jakie udziały?

W tej sprawie kością niezgody okazały się rozliczenia majątkowe za czas po rozwodzie. Sąd Okręgowy w Katowicach uznał, że kobieta nie wykazała zasadności swojego żądania ustalenia wyższych dla niej udziałów w majątku wspólnym, akcentując, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, by którekolwiek z małżonków, w szczególności były mąż, rażąco lub uporczywie nie przyczyniał się do powstania majątku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych.

Skarżąca i jej pełnomocnik wyeksponowali w skardze kasacyjnej wniosek o rozstrzygnięcie przez SN, czy w świetle art. 43 kodeksu rodzinnego ważne powody uzasadniające ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym mogą mieć miejsce już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Sąd Najwyższy w osobie sędziego Krzysztofa Wesołowski nie uwzględnił skargi, potwierdzając, że zastosowanie tego przepisu (czyli odstąpienie od równych udziałów w majątku małżeńskim) jest możliwe wyjątkowo wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, rażąco lub uporczywie nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Ocena ważnych powodów ustalenia nierównych udziałów powinna być kompleksowa, wobec czego należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej (małżeństwa).

Czytaj więcej

Prawo rodzinne

Majątek wspólny małżonków idzie do podziału

W sprawach o podział majątku wspólnego małżonków po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej przedmiotem podziału są tylko aktywa, a wśród nich m.in. prawo własności (współwłasności) rzeczy, użytkowanie wieczyste i prawa rzeczowe ograniczone, jak również wierzytelności.

– I nie chodzi o sytuacje zaistniałe już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (w tej sprawie po rozwodzie), gdyż w tym czasie nie można już mówić o nieprzyczynianiu się do powstania dorobku – dodał sędzia Wesołowski.

Dodajmy, że całkiem niedawno SN podjął uchwałę, że za powstałe po rozwodzie długi mieszkaniowe byli małżonkowie odpowiadają po połowie, a chodziło o zaległe opłaty wobec wspólnoty mieszkaniowej za utrzymanie nieruchomości wspólnej (szerzej: „Długi małżonków po rozwodzie”, „Rz” z 25 października 2022 r., III CZP 111/22).

Sygnatura akt: I CSK 2517/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Roman Nowosielski, adwokat

Trzeba rozdzielić czas trwania małżeńskiej wspólności majątkowej i czas po jej ustaniu, zwykle po rozwodzie. Po jej ustaniu mamy do czynienia z normalną wpółwłasnością i rozliczeniami niemal arytmetycznymi według kodeksu cywilnego, jak w biznesie. A kodeks rodzinny nie ma już wtedy zastosowania do nowych wypadków, nakładów np. na mieszkanie, na jego remont. Nie wpłyną one na ustanowienie innych udziałów. Dlatego większą wagę były małżonek powinien przykładać do wydatków na wspólny majątek po rozwodzie, starając się zabezpieczyć swoje nakłady. Na mieszkanie, nieruchomości poprzez ustanowienie np. hipoteki, a na cenniejsze auta poprzez zastaw.

Sądy i Trybunały Sąd Najwyższy Prawo Cywilne Małżeństwo Rozwody

Konsumenci

Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie

Sąd Okręgowy w Gdańsku udzielił zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu grupowym o ustalenie nieważności umów o kredyt konsumencki na zakup pomp ciepła. Bank wypłacił pieniądze sprzedawcom pomp ciepła, choć urządzenia te nie trafiły do ich klientów.

Materiał Promocyjny

Nowe pełne energii BMW serii 1. Stworzone z myślą o Tobie. Zapytaj o ofertę

Sądy i trybunały

Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie

Ostatnie osiem lat to najgorszy okres w historii Trybunału Konstytucyjnego, który został doprowadzony na skraj organizacyjnej i etycznej zapaści. Gorzej zapewne nie będzie, bo to byłoby trudne – twierdzi dr Tomasz Zalasiński, konstytucjonalista.

Konsumenci

TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku

TSUE orzekł, że rozpoznanie skarg frankowiczów ma nastąpić w rozsądnym terminie i uwzględniać indywidualne zarzuty.

Nieruchomości

Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy

Z końcem 2024 r. wygasa obowiązek gmin zapewnienia lokali zamiennych lokatorom mieszkającym w budynkach wymagających rozbiórki lub remontu. Jeżeli nie będzie zmiany przepisów, obowiązek ten spocznie wyłącznie na właścicielach budynków, którzy ani nie mają na to pieniędzy, ani nie dysponują zasobem lokali zamiennych - alarmuje rzecznik praw obywatelskich.

Materiał Promocyjny

Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite

Bank wspiera rozwój pasji, dlatego miał już w swojej ofercie konto gamingowe, atrakcyjne wizerunki kart płatniczych oraz skórek w aplikacji nawiązujących do gier. Teraz, chcąc dotrzeć do młodych, stworzył w ramach trybu kreatywnego swoją mapę symulacyjną w Fortnite, łącząc innowacyjną rozgrywkę z edukacją finansową i udostępniając graczom możliwość stworzenia w wirtualnym świecie własnego banku.

Prawo rodzinne

Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów

Mąż przez kilkanaście lat utrzymywał stado krów, które dostał od rodziców. Przy rozwodzie i podziale majątku dorobkowego okazuje się, że stado należy już do wspólnego majątku i trzeba się nim podzielić.

Materiał Promocyjny

Jaecoo J7 w leasingu od 1670 zł/mies.

Praca, Emerytury i renty

Nawet 15 tygodni dodatkowego urlopu dla rodziców. Prezydent podpisał ustawę

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu pracy, wprowadzającą nową instytucję - uzupełniający urlop macierzyński. Skorzystają z niej rodzice i opiekunowie wcześniaków.

Sądy i trybunały

Sędzia nie przychodzi do pracy w nowej izbie SN. Sprawie przyjrzy się prezes Manowska

Sędzia Sądu Najwyższego odmawia orzekania w nowej Izbie Odpowiedzialności Zawodowej. Sprawa trafiła do I prezes SN Małgorzaty Manowskiej, która oceni czy jego zachowanie może naruszać dyscyplinę pracy.

W sądzie i w urzędzie

Koniec z prawnym ubezwłasnowolnianiem osób. Jest projekt

Sądowe ubezwłasnowolnienie mają zastąpić instrumenty wspieranego podejmowania decyzji przez osoby wymagające pomocy przy czynnościach prawnych.

Podatki

Fiskus przegrał ważną batalię. Chodzi o stawkę ryczałtu

To, że handlowiec zleca wyprodukowanie czegoś według własnego wzoru i potem sprzedaje to dobro w nieprzetworzonej formie, nie przekreśla prawa do niższego, 3-proc. ryczałtu dla działalności usługowej w zakresie handlu.

Bogdan Święczkowski – nowy prezes Trybunału Konstytucyjnego

Sądy i trybunały

Bogdan Święczkowski: Adam Bodnar nie jest decyzyjny ws. Trybunału Konstytucyjnego

Próbuję zawsze wyciągać pierwszy dłoń do zgody. Staram się też myśleć jak szachista i mam przygotowane inne rozwiązania w przypadku braku kompromisu – mówi w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Bogdan Święczkowski, nowy prezes Trybunału Konstytucyjnego.

Warszawa 1982. Stan wojenny. Rozprawa przed sądem wojskowym przeciwko podziemnym wydawcom.

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja

Dla wielu obywateli skrzywdzonych w czasach PRL, wejście sędziów stanu wojennego do sądów w III RP było nieakceptowalne. Niemoc ludzi Solidarności, aby to wejście zablokować, odebrała szacunek Temidzie na dekady.

Adam Niedzielski, minister zdrowia w rządzie PiS w latach 2020-2023.

Prawo karne

Adam Niedzielski z wyrokiem. Były minister zdrowia przekroczył uprawnienia

W związku ze sprawą ujawnienia danych pacjenta, były minister zdrowia w rządzie Prawa i Sprawiedliwości Adam Niedzielski stanął przed warszawskim sądem.

Biznes

Co z leasingiem pojazdu po przejęciu spółki?

W praktyce gospodarczej nierzadko dochodzi do łączenia się spółek przez przejęcie. W takiej sytuacji spółka przejmowana zostaje rozwiązana, a jej majątek przenoszony jest na spółkę przejmującą. Czy umowa leasingu zawarta przez spółkę przejmowaną zachowuje ciągłość?