Połączenie zawodów radców i adwokatów

Jeśli wejdzie w życie projekt Ministerstwa Sprawiedliwości, by dać radcom prawo do występowania jako obrona w sprawach karnych, będą   mieli w sądach takie same uprawnienia jak adwokaci. Taki przepis jest w projekcie nowelizacji kodeksu postępowania karnego, nad którym pracuje resort, założenia do niego przyjął już w maju rząd.

Jeżeli  przejdzie, te dwa zawody prawnicze różnić się będą  tylko  urzędowym strojem. Adwokaci mają zielony żabot przy todze, radcowie zaś niebieski.

Czy jednak połączenie  profesji jest w ogóle możliwe?

W tej chwili adwokaci próbują przekonać opinię publiczną, że danie radcom uprawnień do bronienia w sprawach karnych to poważny błąd. Argumentują m.in., że  ta obrona  powinna należeć do prawników niezależnych, czyli przede wszystkim niezatrudnionych na etacie (adwokaci nie mogą pracować na podstawie umowy o pracę, a radcowie tak).  Walka jest zażarta, a rynek prawny coraz trudniejszy. Do wejścia do zawodu adwokata przygotowuje się  6 tys. aplikantów (wszystkich adwokatów jest  12 tys.). Na aplikacji radcowskiej jest  11 tys. osób (wszystkich radców jest dziś 30 tys.).

Dyskusja  przedstawicieli władz obu samorządów  bywa kwiecista i nie jest wolna od  emocji. Andrzej Zwara, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, pisał m.in. na łamach „Rz", że skoro już dziś radcowie i adwokaci często pracują razem, w jednej kancelarii, to oba samorządy powinny być jak udane małżeństwo. „Powszechnie wiadomo, że lepiej dopasowane są małżeństwa, które się uzupełniają, niż te  identyczne w każdym calu" – pisze Zwara. Z kolei adwokat Krzysztof Stępiński przekonywał, że nie ma możliwości połączenia zawodów, przywołując obraz Pietera Bruegla o walce postu z karnawałem.

Wojna o herby

Radca prawny Albert Stawiszyński, przewodniczący Komisji Komunikacji Społecznej i Informacji Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, mówi z kolei, że z adwokatami i radcami jest trochę jak z parą młodych ludzi.

– Jest panna z dobrego domu, z herbami i rodzinną tradycją. I jest kawaler, który nie pochodzi z takiej rodziny, ma jednak dużo pieniędzy, jeździ dobrym samochodem. Czy jest  możliwe małżeństwo? Musi być chemia. A tu tej chemii nie ma, co potwierdza też wielu radców i adwokatów – dodaje .

Czym są te herby? Jeśli ustawodawca da radcom uprawnienia do obrony w sprawach karnych, będzie to już tylko tytuł adwokata. Jest kojarzony właśnie ze sprawami sądowymi, w powszechnym przekonaniu to właśnie do niego należy się zwracać z problemami prawnymi. Kodeks etyki radców prawnych zawiera nawet zapis nakazujący radcy, który jest jednocześnie adwokatem, używanie tytułu adwokata (jest możliwe, by prawnik był jednocześnie wpisany na listę  obu zawodów, choć w takiej sytuacji wykonywanie jednego z nich powinien zawiesić).

Jak przekonywał „Rz" jeszcze w czerwcu Zenon Klatka, były prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, a obecnie szef komisji ds. etyki przy tej Radzie,  nastąpiło dowartościowanie zawodu „i nie ma już problemu radców, którzy chcą się podpierać także tytułem adwokata".

Zawód radcy przeszedł poważną ewolucję. Początki to obsługa przedsiębiorstw. W 1982 r. radcy uzyskali prawo do występowania w sądzie cywilnym jako pełnomocnicy nie tylko przedsiębiorstw, ale i osób fizycznych. Od 2005 r. mogą występować także w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, a także w ograniczonym zakresie w procesie karnym (nie jako obrońcy oskarżonych, ale np. reprezentanci pokrzywdzonych).

– W sądach karnych pojawiają się jednak rzadko – mówi adwokat Rafał Dębowski, członek Naczelnej rady Adwokackiej.

– Proces karny rządzi się innymi prawami, ich rola jest czasem krytycznie oceniana przez sędziów i prokuratorów.

Samorząd radcowski broni się przed tymi zarzutami:

– Nie można generalizować.  Zdarzają się też adwokaci nie do końca profesjonalni – mówi Albert Stawiszyński.

Przedstawiciele samorządu podkreślają także, że np. w sprawach karnych związanych z działalnością gospodarczą  to oni są bardziej kompetentni, tymczasem przy dzisiejszym stanie prawnym muszą prosić o pomoc kolegów adwokatów, by ci stanęli za nich przed sądem, gdy oskarżony został ich klient.

Po co ta różnorodność

Niektórzy stosują skomplikowane operacje, aby mimo prowadzenia kancelarii radcowskiej móc bronić w sprawach karnych.

– Czasem  odwieszam  zawód adwokacki, gdy muszę np. wystąpić w sprawie karnej mojego klienta – mówi warszawski radca prawny.