Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 15 kwietnia 2015 r. (I SA/Gl 939/14).
Stan faktyczny
W lutym 2014 r. podatnik wystąpił o wykładnię przepisów ustawy o PIT w zakresie momentu uzyskania przychodu z tytułu marży od pożyczek. Wyjaśnił, że prowadzi jednoosobowo działalność gospodarczą polegającą na udzielaniu pożyczek. Z wniosku wynikało, że zajmuje się w szczególności udzielaniem pożyczek krótkoterminowych, które nie są oprocentowane. Od klienta pobierana jest stała prowizja za udzielenie pożyczki. Prowizja ta jest zwracana wraz z kwotą pożyczki. Podatek od kwoty prowizji uiszczany jest w chwili udzielenia pożyczki.
Podatnik ma jednak zamiar zmodyfikować umowę w taki sposób, aby do kwoty pożyczki nie była doliczana stała kwota prowizji. Wysokość marży miałaby być uzależniona od momentu, w którym pożyczka jest zwracana. Wnioskodawca pobierze wynagrodzenie za udzielenie pożyczki w momencie jej faktycznej spłaty. Podkreślił, że nie jest możliwe, aby z góry określić wysokość marży podlegającej opodatkowaniu. Jej wysokość będzie bowiem uzależniona od czasu, który upłynie od momentu udzielenia pożyczki. Podatnik zapytał, w którym momencie powstanie obowiązek podatkowy od kwoty marży. Sam stwierdził, że powstanie on w momencie faktycznej spłaty pożyczki.
Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Zauważył, że zgodnie z art. 14 ust. 1 i 1c ustawy o PIT przychód podatkowy w przypadku działalności usługowej, jaką jest udzielanie pożyczek poza systemem bankowym, powstaje co do zasady w dniu wykonania tej usługi. Podkreślił przy tym, że art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o PIT nie znajdzie zastosowania w sprawie. Dotyczy bowiem wyłącznie odsetek od pożyczek udzielonych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nie odnosi się natomiast do innych rodzajów przychodów uzyskanych z tego tytułu (tj. prowizji, marży czy innych opłat związanych z udzieleniem pożyczki). Dlatego, w ocenie urzędników, do marży związanej z udzieleniem pożyczki w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej mają zastosowanie ogólne zasady określania momentu powstania przychodu. Moment uzyskania przychodów z tytułu marży dotyczącej udzielonej pożyczki należy określić na podstawie art. 14 ust. 1c ustawy. W konsekwencji przychód z tytułu opłat (marży) za udzielanie pożyczki powstanie u wnioskodawcy w dacie tego zdarzenia, które wystąpi najwcześniej, tj. wykonania usługi, wystawienia faktury albo uregulowania należności. Oznacza to, że w sytuacji opisanej we wniosku przychód należny z tytułu opłat (marży) za udzielanie pożyczki powstanie w dacie zawarcia umowy pożyczki (wykonanie usługi).
Zdaniem urzędników nie ma znaczenia, że w momencie zawierania umowy pożyczki przedsiębiorca nie jest w stanie określić, kiedy zostanie ona spłacona i tym samym, w jakiej wysokości wystąpi marża. W świetle regulaminu umowy kwota naliczanej marży będzie bowiem zawsze znana (stała) i należna wnioskodawcy. Ponadto co do zasady w umowie pożyczki powinien być określony termin jej spłaty, więc wnioskodawca może wyliczyć należną mu marżę. Jeśli wystąpią różnice pomiędzy wysokością przychodu ustalonego w momencie zawarcia umowy pożyczki i określonego na podstawie faktycznie otrzymanej marży w momencie spłaty pożyczki, to podatnik będzie zobowiązany do skorygowania wysokości wykazanego uprzednio przychodu i wpłaconej zaliczki w okresie sprawozdawczym, w którym przychód ten powstał.
