Bank rozliczy w kosztach straty na udzielonych gwarancjach

Straty poniesione z tytułu udzielonych gwarancji bankowych odpisanych jako nieściągalne wierzytelności mogą zostać rozpoznane jako koszty uzyskania przychodów. Uprawnienie to dotyczy nie tylko gwarancji udzielonych celem zabezpieczenia spłaty kredytu lub pożyczki.

Publikacja: 22.05.2017 05:00

Bank rozliczy w kosztach straty na udzielonych gwarancjach

Foto: Fotorzepa, Andrzej Bogacz

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 11 kwietnia 2017 r. (III SA/Wa 952/16).

Bank (dalej także jako: wnioskodawca) świadczy na rzecz swoich klientów usługi polegające na udzielaniu różnego rodzaju gwarancji bankowych. W przypadku braku wykonania zobowiązania, którego wykonanie zostało zabezpieczone gwarancją, bank jest zobowiązany do wypłaty kwoty gwarancji, tj. spełnienia świadczenia pieniężnego. Następnie bank dochodzi od klienta zwrotu wypłaconego świadczenia. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których po wypłacie kwoty gwarancji na rzecz klienta, bank nie uzyskuje jej spłaty. Wówczas, jeśli pomimo podejmowanych działań zmierzających do uzyskania spłat należnych kwot gwarancji, w tym w ramach postępowania windykacyjnego, należne wierzytelności nie zostają spłacone, dochodzi do spełnienia przesłanek umożliwiających odpisanie tych wierzytelności jako nieściągalnych. W związku z tym bank zwrócił się do organu podatkowego o ustalenie czy w przypadku braku spłaty kwot wypłaconych gwarancji, będzie uprawniony do zaliczenia poniesionych z tego tytułu strat do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. c ustawy o CIT, jeżeli udokumentuje ich nieściągalność zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o CIT. Zdaniem wnioskodawcy, w przypadku poniesienia strat na skutek braku spłaty wierzytelności z tytułu wskazanych gwarancji, bank będzie uprawniony do zaliczenia poniesionych w ten sposób strat do kosztów uzyskania przychodów.

Organ w interpretacji o sygnaturze IPPB3/ 4510-710/15-2/JBB nie podzielił stanowiska banku. Jego zdaniem z literalnego brzmienia art. 16 ust.1 pkt 25 lit. c ustawy o CIT wynika, że wymienione przez bank rodzaje gwarancji nie są objęte regulacją tego przepisu. W związku z tym organ uznał, że bank może jedynie zaliczyć do kosztów podatkowych straty z tytułu udzielonych gwarancji spłaty kredytów i pożyczek odpisanych jako nieściągalne, pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania ich nieściągalności.

Rozpatrując skargę banku WSA uznał, że wykładnia literalna art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. c ustawy o CIT prowadzi do wniosku, iż wierzytelności odpisane jako nieściągalne z tytułu udzielanych gwarancji bankowych mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Zastosowanie wykładni literalnej zwalnia jednocześnie sąd z obowiązku dalszego badania intencji ustawodawcy, które przyświecały mu przy wprowadzaniu danego przepisu.

—Aleksandra Napiórkowska, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Mateusz Kołosowski, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Istotą sporu we wskazanej sprawie jest ustalenie czy bank będzie uprawniony do rozpoznania straty z tytułu wszystkich rodzajów udzielonych przez siebie gwarancji, pod warunkiem uznania ich za nieściągalne wierzytelności, czy tylko tych udzielonych celem zabezpieczenia spłaty kredytu lub pożyczki.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. c ustawy o CIT, za koszty uzyskania przychodów nie uznaje się wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem strat poniesionych przez bank z tytułu udzielonych po 1 stycznia 1997 r. gwarancji albo poręczeń spłaty kredytów i pożyczek, obliczonych zgodnie z pkt 25 lit. b tego przepisu. Zdaniem wnioskodawcy, będzie on miał możliwość rozpoznania wydatków poniesionych z tytułu wszystkich udzielonych przez siebie gwarancji (niezależnie od ich przeznaczenia ekonomicznego) jako kosztów uzyskania przychodów pod warunkiem uprawdopodobnienia ich nieściągalności.

Motywując przedstawione przez siebie stanowisko, bank posłużył się wynikiem wykładni literalnej ze szczególnym uwzględnieniem reguł syntaktycznych obowiązujących w języku polskim. Jak wskazał bank, ustawodawca redagując treść spornego przepisu posłużył się spójnikiem „albo". Spójnik ten, zgodnie z zasadami obowiązującymi w języku polskim oraz logice prawniczej, wprowadza tzw. alternatywę rozłączną. Zdaniem wnioskodawcy, należało uznać, że fragment powołanego przepisu odnoszący się do „spłaty kredytów i pożyczek" znajduje zastosowanie wyłącznie do wyrazu bezpośrednio poprzedzającego wskazane sformułowanie, tj. do poręczeń.

Z takim wnioskiem nie zgodził się organ uznając, że kosztami uzyskania przychodów mogą być tylko te spośród nieściągalnych wierzytelności w postaci gwarancji bankowych, które odnoszą się do udzielonych kredytów lub pożyczek. Na uwagę zasługuje również wynik przedstawionej przez organ pogłębionej wykładni językowej. Zdaniem organu: „rozważaniom (...) nie powinna być poddana natura spójnika «albo», lecz aspekt niepowtórzonej przydawki dopełniaczowej «spłaty kredytów i pożyczek»." Jak wskazał organ, inne brzmienie analizowanego sformułowania, np. „gwarancji spłaty kredytów i pożyczek albo poręczeń spłaty kredytów i pożyczek" prowadziłoby do zastosowania przez ustawodawcę konstrukcji błędnej na gruncie stylistyki lub kompozycji składniowej.

W komentowanym orzeczeniu sąd nie tylko zaaprobował wynik wykładni językowej zaprezentowanej przez wnioskodawcę, ale uznał również – podobnie jak inne sądy administracyjne w sprawach przedmiotowo zbliżonych – „(...) iż organ akceptując potrzebę dokonania wykładni literalnej w istocie od niej odstępuje, gdyż powołane przepisy stanowią argument na rzecz spółki". Sąd dokonał także wykładni systemowej nawiązując do innych przepisów ustawy o CIT, w których ustawodawca, odwołując się do skutków podatkowych gwarancji i poręczeń, stosował jedno z tych słów w nawiasie jednocześnie nadając gwarancjom i poręczeniom równorzędne znaczenie w kontekście ich skutków podatkowych. Jak słusznie wskazał sąd, użycie spójnika „albo" w spornym przepisie świadczy o odmiennych intencjach ustawodawcy. Stanowisko sądu zasługuje na aprobatę, gdyż jest zgodne nie tylko z wynikiem wykładni językowej, ale także wykładni systemowej wewnętrznej.

Warto nadmienić, że sąd zakończył swój wywód odwołując się do zasady in dubio pro tributario. Jest to kolejny przykład, gdy zasada wyrażona w art. 2a ordynacji podatkowej znajduje odzwierciedlenie w rozstrzygnięciu sądu administracyjnego. Warto mieć nadzieję, że również organy podatkowe zaczną podchodzić bardziej przychylnie do stosowania zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika wynikającej wprost z aktualnego brzmienia ordynacji podatkowej.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 11 kwietnia 2017 r. (III SA/Wa 952/16).

Bank (dalej także jako: wnioskodawca) świadczy na rzecz swoich klientów usługi polegające na udzielaniu różnego rodzaju gwarancji bankowych. W przypadku braku wykonania zobowiązania, którego wykonanie zostało zabezpieczone gwarancją, bank jest zobowiązany do wypłaty kwoty gwarancji, tj. spełnienia świadczenia pieniężnego. Następnie bank dochodzi od klienta zwrotu wypłaconego świadczenia. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których po wypłacie kwoty gwarancji na rzecz klienta, bank nie uzyskuje jej spłaty. Wówczas, jeśli pomimo podejmowanych działań zmierzających do uzyskania spłat należnych kwot gwarancji, w tym w ramach postępowania windykacyjnego, należne wierzytelności nie zostają spłacone, dochodzi do spełnienia przesłanek umożliwiających odpisanie tych wierzytelności jako nieściągalnych. W związku z tym bank zwrócił się do organu podatkowego o ustalenie czy w przypadku braku spłaty kwot wypłaconych gwarancji, będzie uprawniony do zaliczenia poniesionych z tego tytułu strat do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. c ustawy o CIT, jeżeli udokumentuje ich nieściągalność zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o CIT. Zdaniem wnioskodawcy, w przypadku poniesienia strat na skutek braku spłaty wierzytelności z tytułu wskazanych gwarancji, bank będzie uprawniony do zaliczenia poniesionych w ten sposób strat do kosztów uzyskania przychodów.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP