Jedną z częściej wybieranych form prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka osobowa. Niektóre jej formy nie tylko bowiem, jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, umożliwiają wykluczenie z odpowiedzialności majątku prywatnego wspólników, ale i równocześnie korzystniejsze niż w przypadku spółek kapitałowych rozliczenie podatku dochodowego. Spółki osobowe bywają także często wybieraną formą prawną inwestycji nierezydentów podatkowych, tj. osób fizycznych lub prawnych podlegających nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w państwie innym niż Polska. Niejednokrotnie jednak podatkowe konsekwencje rozliczenia podatku dochodowego przez takich zagranicznych wspólników mogą nasuwać wiele wątpliwości.
Co mówią przepisy
Według polskich przepisów dotyczących opodatkowania dochodu, spółka osobowa nie posiada podmiotowości. Podatnikiem nie jest zatem spółka, lecz jej wspólnicy.
Zasadniczo dochód uzyskiwany przez wspólnika z udziału w spółce osobowej traktowany jest przez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania jako zysk przedsiębiorstwa prowadzonego poprzez zakład położony na terytorium państwa, w którym utworzona została spółka osobowa. W większości umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę, w stosunku do takiego dochodu uzyskanego z polskiej spółki osobowej, jako metoda uniknięcia podwójnego opodatkowania, zastosowanie znajduje metoda wyłączenia. Wskutek tego dochód podlega opodatkowaniu tylko w Polsce, czyli w państwie położenia zakładu.
Źródło dochodu i obowiązek podatkowy
Wątpliwości co do prawidłowości takiej oceny mogą jednak powstać, jeżeli dochód spółki osobowej jest uzyskiwany ze źródeł położonych w państwie rezydencji zagranicznego wspólnika lub w państwie trzecim. W praktyce taki wspólnik może nie przebywać na stałe w Polsce, tylko w państwie swojego domicylu i stamtąd angażować się w działalność polskiej spółki osobowej. W wyniku jego działalności ukierunkowanej na pozyskiwanie nowych klientów w tym państwie, spółka osobowa osiągnie zatem potencjalnie przychód z państwa domicylu takiego zagranicznego wspólnika. Mogłoby to prowadzić do założenia, że skoro w takiej sytuacji dochód uzyskany jest z prowadzonej przez wspólnika nierezydenta działalności gospodarczej w formie polskiej spółki osobowej, to niezależnie od źródła jego powstania, powinien zostać uznany za dochód z położonego w Polsce zakładu i tym samym podlegać opodatkowaniu w Polsce.
Gdzie powstał zysk
Zgodnie jednak z art. 7 Modelowej Konwencji OECD dotyczącym opodatkowania zysków przedsiębiorstw, którego analogiczne postanowienia znaleźć można również przykładowo w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Polską i Niemcami, przychód podlega opodatkowaniu w państwie, w którym położony jest zakład, jedynie w takim zakresie, w jakim można go zakładowi przyporządkować.
