Dziedziczenie gospodarstw skreślone, ale ciągle wiąże

[b]Sąd Najwyższy w wyroku z 12 sierpnia 2009 r. (sygn. IV CSK 146/09) uznał, że jeśli w skład spadku otwartego w czasie obowiązywania ograniczeń w dziedziczeniu gospodarstw rolnych wchodziło takie gospodarstwo, to zgodnie z obowiązującym wówczas art. 677 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=06366309974ABA89BD75EFE36885C265?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] w postanowieniu stwierdzającym nabycie spadku sąd musi wymienić, kto dziedziczy gospodarstwo oraz udziały w nim.[/b]

Jeśli nie ma orzeczenia o dziedziczeniu gospodarstwa rolnego, trzeba zwrócić się do sądu o wydanie – stosowne do art. 677 § 3 k.p.c. – postanowienia uzupełniającego.

Bez tego kwestii własności gospodarstwa rolnego uregulować nie można.

[srodtytul]Bezpodstawne przejęcie [/srodtytul]

W sprawie chodziło o ok. 6 ha gruntów położonych w powiecie sokólskim. Wchodziły w skład nieruchomości rolnej o pow. 8 ha stanowiącej własność Antoniego D., który był też wraz z bratem współwłaścicielem gruntów rolnych o pow. 22 ha. Antoni D. został ich pozbawiony w 1949 r. z powołaniem się na art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o reformie rolnej. Grunty te zostały rozparcelowane, poza wspomnianymi 6 ha.

W 1978 r. Antoni D. zmarł. W 1998 r. Teresa S., jego jedyna spadkobierczyni, uzyskała postanowienie stwierdzające, że nabyła spadek po nim w całości na podstawie testamentu.

W 2004 r. wojewoda podlaski stwierdził nieważność decyzji z 1949 r. o przejęciu nieruchomości na cele reformy rolnej.

W 2006 r. Teresa S. wystąpiła przeciwko Skarbowi Państwa z powództwem opartym na art. 10 ustawy z 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece o uzgodnienie treści księgi wieczystej nieruchomości (tej o pow. 6 ha) z rzeczywistym stanem prawnym. Powołując się na decyzję wojewody z 2004 r. i postanowienie z 1978 r. o nabyciu całości spadku po Antonim D., domagała się wykreślenia z działu II księgi wieczystej Skarbu Państwa i wpisania jako właścicielki jej.

Sąd I instancji oddalił żądanie Teresy S., a sąd II instancji wyrok ten zaakceptował. Sądy tłumaczyły, że skoro spadkodawca zmarł w 1978 r., do spadku po nim zastosowanie mają ówczesne przepisy, w tym o dziedziczeniu gospodarstw rolnych. Ze względu bowiem na charakter gruntów (rolne klasy IVa i IVd) oraz obszar (6 ha), stanowią one gospodarstwo rolne. Skoro tak, to jeśli w postanowieniu o nabyciu spadku po Antonim D. nie ma orzeczenia o jego dziedziczeniu, musi być wydane postanowienie uzupełniające. O jego wydanie Teresa S. się nie ubiegała.

[srodtytul]Które przepisy [/srodtytul]

Sąd, wydając takie postanowienie, musiałby respektować szczególne przepisy obowiązujące w chwili śmierci Antoniego D. W myśl tych przepisów na podstawie testamentu gospodarstwo rolne odziedziczyć mogli tylko pracujący w jakimkolwiek gospodarstwie rolnym, członkowie spółdzielni produkcyjnych, a także osoby z kwalifikacjami rolniczymi.