Prezydencki projekt ustawy o zasadach zwrotu niektórych należności wynikających z umów kredytu i pożyczki z 1 sierpnia 2016 r. budzi wielkie emocje wszystkich zainteresowanych problematyką tzw. kredytów frankowych.
Projekt wprowadza po raz pierwszy w historii definicje kredytu denominowanego i kredytu indeksowanego, w odniesieniu do umów zawartych w okresie pomiędzy 1 lipca 2000 r. a 26 sierpnia 2011 r. Skomplikuje to w znacznym stopniu sytuację kredytobiorców, którzy podnoszą w toczących się postępowaniach sądowych argumenty nieważności klauzul umownych dotyczących waluty kredytu lub jego indeksacji. Wiele z tych argumentów podziela w swoim raporcie rzecznik finansowy. W aktualnym stanie prawnym frankowicze w niektórych przypadkach mogą żądać uznania ich kredytu za kredyt złotowy ze wszystkimi wynikającymi stąd skutkami prawnymi i ekonomicznymi, powołując się na zasadę walutowości i nominalizmu, które obowiązywały w pełnym zakresie do 2009 r. Wejście w życie przepisów proponowanych przez prezydenta istotnie utrudni sytuację prawną dużej grupy frankowiczów.
Diabeł tkwi w szczegółach
Zdecydowana większość publikacji opisuje przewidziane w prezydenckim projekcie mechanizmy i zasady zwrotu kredytobiorcom spreadów walutowych. Uwadze umyka inny, istotny dla problematyki kredytów frankowych potencjalny wpływ projektowanej ustawy na zarzuty i argumenty kredytobiorców w coraz częstszych procesach sądowych przeciwko bankom.
Prezydencki projekt po raz pierwszy w historii wprowadza do polskiego porządku prawnego definicję ustawową pojęć „kredyt indeksowany" oraz „kredyt denominowany" (por. art. 2 ust. 4 i 5 projektu). W uzasadnieniu projektu podkreślono, iż „pojęcia kredytu denominowanego i kredytu indeksowanego, mimo ich wprowadzenia przez ustawę antyspreadową do art. 69 ust. 2 i 3 prawa bankowego, nie zostały dotychczas zdefiniowane przez ustawodawcę. Mają one jednak kluczowe znaczenie z punktu widzenia istoty niniejszej ustawy, służą bowiem m.in. precyzyjnemu określeniu jej zakresu przedmiotowego". Niestety, wprowadzenie definicji ustawowych zawsze wywiera też skutki systemowe – definicje kredytu indeksowanego i kredytu denominowanego będą wykorzystywane do oceny charakteru prawnego umów kredytu zawieranych w latach 2000–2011.
Według założeń proponowanych przez zespół ekspertów prezydenta za kredyt denominowany uważa się „kredyt udzielony w walucie obcej, który został wypłacony w walucie polskiej, bez względu na użyte w umowie kredytu określenie kredytu", czyli nazwę umowy. Z kolei kredytem indeksowanym „jest kredyt udzielony w walucie polskiej, który zgodnie z umową kredytu stanowi równowartość określonej ilości waluty obcej lub jest indeksowany lub waloryzowany do waluty obcej, bez względu na użyte w umowie kredytu określenie kredytu".