Scheda także dla żony w separacji i nieślubnych dzieci

Zmienić to może przede wszystkim testament, ale wtedy dziecko lub współmałżonek ma prawo do zachowku (więcej w artykule [link=http://www.rp.pl/artykul/236971.html]"Najbliższym należy się po zmarłym przynajmniej zachowek"[/link]).

[b]Całkowite odsunięcie od schedy spadkowej jest możliwe wskutek wydziedziczenia w testamencie, orzeczenia sądu albo w wyniku notarialnej umowy zrzeczenia się dziedziczenia[/b] zawartej między spadkobiercą ustawowym, tj. takim, który dziedziczy automatycznie, gdy nie ma testamentu, a przyszłym spadkodawcą.

W praktyce jednak wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zwłaszcza przy dziedziczeniu ustawowym, jest w ogromnej większości tych spraw rodzajem formalności. Dotyczy to także dziedziczenia testamentowego, jeśli nie ma sporu między spadkobiercami, wątpliwości co do ważności lub znaczenia zapisów testamentu. Podobnie formalnością jest uzyskanie poświadczenia dziedziczenia u notariusza.

[srodtytul]Zawinione wyłącznie z dziedziczenia[/srodtytul]

Sprawa może się bardzo skomplikować, jeśli spadkobiercy nie utrzymują ze sobą kontaktu. Tak będzie, jeśli np. spadkodawczyni czy spadkodawca od lat żyli w faktycznej, ale niezalegalizowanej separacji ze swą drugą połową. [b]W wypadku separacji orzeczonej przez sąd małżonkowie po sobie nie dziedziczą.[/b] Majątek czy jakaś część majątku małżonka, który zmarł w orzeczonej separacji, może przypaść drugiemu tylko wówczas, gdy zmarły uwzględnił go w testamencie.

[b]Spadkobiercy zmarłego mogą doprowadzić do wyłączenia żony czy męża zmarłego od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił za życia do sądu o rozwód lub separację, i to z winy małżonka[/b], a żądanie to było uzasadnione. O wyłączeniu rozstrzyga sąd.

We wszystkich innych sytuacjach, choćby małżonkowie żyli w faktycznej separacji od wielu lat, choćby nie utrzymywali ze sobą od lat żadnych kontaktów, a zmarły żył w konkubinacie z inną kobietą i miał z nią pięcioro dzieci, muszą one co do zasady się podzielić spadkiem z żoną ojca. Jeśli ojciec zostawił testament na ich rzecz, to żonie ojca należy się od nich co do zasady zachowek, jeśli tego zażąda.

Zmienić to może tylko wydziedziczenie dokonane przez spadkodawcę w testamencie lub orzeczeniu sądu o uznaniu jej za niegodną dziedziczenia. Jednakże i jedno, i drugie wchodzi w rachubę tylko w wyjątkowych i szczególnie drastycznych sytuacjach.

To samo dotyczy dzieci spadkodawcy nieślubnych czy z innego małżeństwa, bo [b]wszystkie dzieci zmarłego dziedziczą po nim na takich samych zasadach[/b]. Całkowite wyłączenie ich ze spadku może nastąpić tylko w drodze wydziedziczenia lub uznania przez sąd za niegodnych dziedziczenia.

[srodtytul]Sąd ustala krąg spadkobierców [/srodtytul]

Choć wnioskodawca we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku ma obowiązek wskazać wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy, sąd niezależnie od tego obowiązany jest do ustalenia kręgu spadkobierców z urzędu z własnej inicjatywy. Musi także zbadać, czy spadkodawca nie zostawił ostatniej woli.

Jeśli zostało uprawdopodobnione, że jest testament, sąd wzywa osobę, u której on się znajduje, do jego złożenia. Taka osoba ma obowiązek złożenia go w sądzie albo u notariusza. W razie zatajenia testamentu lub odmowy jego wydania ponosi odpowiedzialność za szkody z tego wynikłe.

Ustalenie, że do spadku należy jeszcze małżonek spadkodawcy, jest łatwe, bo to wynika z aktu zgonu. Inaczej rzecz się ma z dziećmi, w tym nieślubnymi, czy dalszymi krewnymi, jeśli spadkodawca zmarł bezpotomnie i dziedziczą oni wspólnie z wdową czy wdowcem lub z innymi takimi krewnymi (siostrzeńcami, siostrzenicami, ewentualnie ich dziećmi).

Jednakże [b]sąd może poprzestać na zapewnieniu spadkobierców czy spadkobiercy, że oprócz niego czy osób podanych nie ma innych.[/b] Zapewnienie ma takie znaczenie jak zeznanie. Składający je może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (grozi za to kara pozbawienia wolności do lat trzech). Ponosi też odpowiedzialność cywilną wobec świadomie pominiętego spadkobiercy za szkody, jakich ten doznał wskutek zatajenia, że również on uczestniczy w schedzie.

[b]Jeśli jednak sąd ma wątpliwości, czy takie zapewnienie albo inne dowody są wystarczające, obowiązany jest[/b] do wezwania potencjalnych spadkobierców poprzez ogłoszenie. Takie ogłoszenie musi zostać zamieszczone w piśmie poczytnym na terenie całego kraju. Musi być także podane w miejscu ostatniego zamieszkania w sposób w miejscu tym przyjęty, np. poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w gminie czy w gmachu sądu. Tylko jeśli wartość spadku jest nieznaczna, sąd może takich ogłoszeń zaniechać.

Postanowienie o stwierdzeniu spadku może być wydane nie wcześniej niż po upływie sześciu miesięcy od daty ogłoszenia.

[ramka][b]Jak i za co można wydziedziczyć [/b]