NSA: nie można przeprowadzać referendum w sprawach planowania przestrzennego

Naczelny Sąd Administracyjny 20 września 2016 r. wydał ważny wyrok dla gmin i społeczności lokalnych. Uznał, że w sprawach planowania przestrzennego nie można przeprowadzać referendum.

NSA oddalił skargę kasacyjną mieszkańców Lwówka (woj. wielkopolskie), którzy domagali się przeprowadzenia referendum dotyczącego lokowania farm wiatrowych. NSA potwierdził, że referendum jest niedopuszczalne, bo prowadziłoby do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem.

Feralne pytanie

Mieszkańcy Lwówka wystąpili do władz lokalnych o zorganizowanie referendum. Chcieli zapytać: „Czy jest Pani/Pan za uchwaleniem zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy, których zapisy określają odległość poszczególnej budowli siłowni wiatrowej nie mniejszą niż 3 km od strefy zabudowy mieszkaniowej?". Wniosek spełniał wszystkie wymagania formalne.

Rada miejska odmówiła jednak przeprowadzenia referendum. Uznała, że gdyby większość mieszkańców odpowiedziała na pytanie twierdząco, to wiążący wynik referendum prowadziłby do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem. A w takich przypadkach ustawa o referendum lokalnym, a konkretnie art. 17 ust. 1, pozwala odmówić przeprowadzenia plebiscytu.

W ocenie radnych pozytywny i wiążący wynik referendum zobowiązałby władze gminy do uchwalenia studium i planu miejscowego o ściśle określonej treści, nawet w sytuacji, gdy co innego wynikałoby z przeprowadzonych w trakcie procedury planistycznej uzgodnień z właścicielami nieruchomości czy podmiotami publicznoprawnymi.

Radni mają rację

Stanowisko radnych Lwówka podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. W uzasadnieniu wyroku z 16 września 2015 r. podkreślił, że uznanie dopuszczalności wniosku referendalnego odnoszącego się do formułowania założeń planistycznych sprzeciwiałoby się obowiązującym przepisom ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Ustawa bowiem w szczegółowej procedurze przyznaje uprawnienie do rozstrzygania tej kwestii organowi uchwałodawczemu, a lokalnemu społeczeństwu gwarantuje udział w procedurze w ściśle określonych formach. Wśród nich jednak nie wymienia się referendum lokalnego (sygn. II SA/Po 731/15).

Naczelny Sąd Administracyjny podzielił stanowisko sądu pierwszej instancji.

– Pozytywne i wiążące rozstrzygnięcie referendum oznaczałoby nakaz dla organów Lwówka do dążenia, aby w dokumentach planistycznych znalazł się zakaz lokowania wiatraków w odległości 3 km od zabudowy mieszkaniowej – mówił Zdzisław Kostka, sędzia NSA.

– To zaś mogłoby oznaczać konieczność zignorowania przez władze gminy stanowisk i ustaleń wypracowanych w ramach procedury planistycznej. Innymi słowy, udział uprawnionych w procedurze planistycznej byłby iluzoryczny – wskazywał sędzia. I podkreślił, że w orzecznictwie NSA rysuje się linia o niedopuszczalności referendum w sprawach planowania przestrzennego. – Tam, gdzie prawo określa ściśle procedurę uzgadniania rozstrzygnięć, referendum jest niedopuszczalne – wskazywał sędzia.

sygnatura akt: II OSK 1709/16