Bez reformy sędziowie nie dadzą rady - raport o efektywnej pracy sędziów

Receptą na sprawne procesy jest poprawa warunków pracy w sądach, ograniczenie kognicji i sprawiedliwy przydział spraw.

Aktualizacja: 29.10.2019 06:25 Publikacja: 28.10.2019 18:45

Bez reformy sędziowie nie dadzą rady - raport o efektywnej pracy sędziów

Foto: Adobe Stock

Wyższe pensje dla urzędników sądowych, szacunkowe pensum spraw danego typu dla sędziego i przesunięcie części spraw do urzędników, mediatorów i referendarzy – wszystko to ma uzdrowić polskie sądy.

Wśród zaleceń Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości zawartych w raporcie o efektywnej pracy sędziów znalazły się też: rozwinięcie systemu wideorejestracji rozpraw o procedurę automatycznego spisywania protokołu, zwiększenie liczby asystentów sędziów i umożliwienie im pracy pod własnym nazwiskiem. Większe mają być też uprawnienia referendarzy. Powstać ma centralny informatyczny system kontaktu sądu z biegłymi i osobami uczestniczącymi w postępowaniach (elektroniczne doręczenia).

Czytaj też:

Przewlekłość postępowań to nadal problem w sądach

Coraz dłuższe postępowania sądowe

Czy można przymusić sądy do sprawnego postępowania?

A jest o co walczyć. Tylko w pierwszej połowie 2019 r. państwo zapłaciło blisko 5 mln zł za przewlekłe postępowania. Sędziowie przyczyny widzą głównie w zmianach prawa, złym przygotowaniu sędziów i profesjonalnych pełnomocników, postawie stron zainteresowanych przedłużaniem postępowania i problemach ze stawiennictwem świadków. Na liście „winnych" znalazło się też długie oczekiwanie na opinie biegłych oraz niedostateczna liczba sędziów i urzędników sądowych.

– Polski sędzia pracuje ponad osiem godzin dziennie, także w weekendy, w domu i na urlopie. Są też duże różnice w obciążeniu pracą sędziów pracujących w różnych wydziałach oraz w sądach różnej wielkości i mających siedzibę w miastach różnej wielkości – piszą autorzy raportu.

Najwięcej czasu zabiera sędziom przygotowanie się do rozprawy oraz sporządzanie uzasadnień. Twierdzą też, że warunki pracy pogarsza im, a tym samym zmniejsza ich ogólną efektywność skupianie się jedynie na ilościowym wymiarze ich pracy.

W przypadku asystentów najbardziej doskwierającymi problemami okazały się ich niewystarczająca liczba i rotacja oraz brak własnych uprawnień do samodzielnego wykonywania pewnych czynności. Raport porusza także kwestię kwalifikacji kandydatów na asystentów, które są zróżnicowane i nierzadko niewystarczające. Choć przyuczenie asystenta do pracy nie jest dla sędziów problemem, to jest ono obarczone ryzykiem szybkiego odejścia świeżo wyszkolonego asystenta, co może zniechęcać sędziów do tej formy współpracy.

Autorzy raportu pokusili się też o zdefiniowanie najważniejszych cech dobrego sędziego. Za takie uznane zostały umiejętność podejmowania decyzji zmierzających do zakończenia prowadzonych spraw oraz doświadczenie.

Receptę na sprawne sądy i szybsze procesy autorzy raportu widzą w ograniczeniu kognicji sądów, wprowadzeniu lepszego nadzoru i poprawie warunków pracy.

Sędziowie wizytatorzy, których autorzy raportu zapytali o opinię o efektywności pracy sądów, wskazywali liczne wady systemu losowego przydziału spraw i zasady niezmienności składu orzekającego.

– Dzisiaj już można powiedzieć, że przez losowanie spraw nie można ich rozpoznać w ustawowym terminie. Sędziowie karni w pierwszej instancji mogliby szybciej podjąć czynności, a przez obowiązek losowania tracą 24 godziny – cytują wypowiedź sędziego na temat losowania autorzy raportu. Sygnalizują również wiele problemów związanych z instytucją sędziego pokoju i możliwościami premiowania sędziów za efektywną pracę.

Sędziowie pytani o propozycje mówią, że na prawdziwą reformę czekają od kilku lat.

– Od samego mówienia o ograniczeniu kognicji i poprawie warunków pracy sędziów i urzędników nic się nie zmieni – twierdzi warszawski sędzia Marek Celej.

Wyższe pensje dla urzędników sądowych, szacunkowe pensum spraw danego typu dla sędziego i przesunięcie części spraw do urzędników, mediatorów i referendarzy – wszystko to ma uzdrowić polskie sądy.

Wśród zaleceń Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości zawartych w raporcie o efektywnej pracy sędziów znalazły się też: rozwinięcie systemu wideorejestracji rozpraw o procedurę automatycznego spisywania protokołu, zwiększenie liczby asystentów sędziów i umożliwienie im pracy pod własnym nazwiskiem. Większe mają być też uprawnienia referendarzy. Powstać ma centralny informatyczny system kontaktu sądu z biegłymi i osobami uczestniczącymi w postępowaniach (elektroniczne doręczenia).

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP