Kiedy kara umowna pomniejszy przychód podatnika - interpretacja podatkowa

Jeżeli kara umowna została poniesiona z powodów niezależnych od płacącego ją podmiotu, to może ona stanowić dla niego koszt uzyskania przychodów, który należy rozpoznać w dacie jego poniesienia.

Publikacja: 25.02.2019 01:00

Kiedy kara umowna pomniejszy przychód podatnika - interpretacja podatkowa

Foto: 123RF

Takie stanowisko potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 16 stycznia 2019 r. (0111-KDIB2-1.4010.484.2018.1.AR).

Przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną była możliwość ujęcia w kosztach podatkowych kary umownej nałożonej przez spółkę z branży energetycznej. Spółka (ciepłownia) zawarła kompleksową umowę na zakup paliwa gazowego, w celu jego wykorzystania do podgrzania wody wodociągowej. Zgodnie z umową, spółka była zobowiązania do odbioru konkretnej ilości paliwa gazowego, określonej jako kontraktowe ilości obowiązkowe w wysokości 80 proc. zamówionych ilości paliwa. Zgodnie z ustaleniami, w przypadku nieodebrania zamówionej ilości minimalnej, spółka będzie zobowiązana do zapłaty kary umownej. Jak się okazało, w pierwszym miesiącu współpracy w ciepłowni wystąpiły problemy z awarią kotła gazowego, jego naprawa przedłużała się (z przyczyn niezależnych od spółki), w związku z czym nie odebrano odpowiedniej ilości gazu. Co więcej, w kolejnych miesiącach, ze względu na niskie temperatury oraz duże zapotrzebowanie na energię, spółka musiała uruchomić dodatkowy piec węglowy, a co za tym idzie, wygasić piec gazowy. Skutkowało to niedotrzymaniem warunków umowy co do ilości zamawianego paliwa gazowego i koniecznością zapłaty kary umownej.

Czytaj także: Kara umowna nie podlega opodatkowaniu VAT

W związku z tym, że spółka nie miała wpływu na te sytuacje i były one od niej niezależne, uznała, że kara może stanowić koszt uzyskania przychodów rozpoznany w dacie poniesienia wydatku. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w całości przychylił się do stanowiska spółki.

Urszula Butryn konsultant w dziale prawnopodatkowym PwC

Kary umowne są jednym z elementów kształtujących wzajemne stosunki podmiotów gospodarczych. Mogą mieć one charakter zarówno sankcyjny, na przykład za nieterminowe wykonanie usługi czy wcześniejsze odstąpienie od umowy, bądź charakter odszkodowawczy, mający na celu naprawienie szkody lub wypłatę rekompensaty. Pomimo że kwestia kar umownych została uregulowana w art. 483-484 kodeksu cywilnego, na potrzeby kwalifikacji na gruncie prawa podatkowego każdy taki przypadek powinien być analizowany indywidualnie.

Zasady zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określa art. 15 ust. 1 ustawy CIT. Wynika z niego, że kosztem podatkowym mogą być wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Jak wskazała spółka we wniosku o interpretację, art. 16 ust. 1 pkt 22 wyłącza z kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów bądź wykonania robót i usług. Przepisy te odnoszą się więc ściśle do sytuacji, w których kary umowne są następstwem wadliwego wykonania usługi bądź dostarczenia wadliwego towaru. Oznacza to, że co do zasady kary spowodowane opóźnieniem (a więc przyczynami niezależnymi od spółki), odstąpieniem od umowy lub jej niewykonaniem, nie mieszczą się w tej kategorii. Dodatkowo należy jednak zweryfikować czy zapłacone kary umowne mają związek z prowadzoną działalnością, czy ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na możliwość powstania przychodu, a także czy podmiot działał racjonalnie i z zachowaniem należytej staranności. Kary poniesione z winy podatnika, które są skutkiem jego niestarannego działania, lekkomyślności czy niedbalstwa, nawet jeżeli nie są wyłączone z katalogu kosztów podatkowych, nie mogą zostać ujęte w podstawie opodatkowania (wyrok NSA z 17 sierpnia 2016 r., II FSK 2125/14). Podobnie również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 15 lutego 2017 r. (2641-IBPB-1-2.4510.1076.2016.1.BKD) uznał, że kara za nieterminowe wykonanie robót budowlanych może stanowić koszt podatkowy, ponieważ obowiązek jej zapłaty nie wynikał z winy podatnika, lecz z obiektywnych okoliczności, na które podmiot nie miał wpływu.

Jak wskazał w komentowanej interpretacji Dyrektor KIS, kosztem uzyskania przychodów będzie koszt, który spełnia łącznie następujące warunki:

? został poniesiony przez podatnika, tj. ostatecznie pokryty z zasobów majątkowych podatnika,

? ma charakter definitywny – nie został podatnikowi zwrócony w jakikolwiek sposób,

? pozostaje w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i został poniesiony w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,

? nie jest wyłączony w katalogu wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

W art. 15 ust. 4 ustawy o CIT ustawodawca podzielił koszty na bezpośrednie i pośrednie. Koszty bezpośrednie to koszty, które da się przyporządkować do konkretnych przychodów. Są one potrącalne w roku podatkowym, w którym powstał przychód. Natomiast kary umowne nie mają zwykle bezpośredniego związku z przychodem, gdyż nie jest możliwe ustalenie w jakiej wysokości i w jakim okresie powstał związany z nimi przychód, szczególnie jeżeli służą zabezpieczeniu źródła przychodów w przyszłości. W związku z tym powinny zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia, tj. na dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury lub innego dokumentu.

Takie stanowisko potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 16 stycznia 2019 r. (0111-KDIB2-1.4010.484.2018.1.AR).

Przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną była możliwość ujęcia w kosztach podatkowych kary umownej nałożonej przez spółkę z branży energetycznej. Spółka (ciepłownia) zawarła kompleksową umowę na zakup paliwa gazowego, w celu jego wykorzystania do podgrzania wody wodociągowej. Zgodnie z umową, spółka była zobowiązania do odbioru konkretnej ilości paliwa gazowego, określonej jako kontraktowe ilości obowiązkowe w wysokości 80 proc. zamówionych ilości paliwa. Zgodnie z ustaleniami, w przypadku nieodebrania zamówionej ilości minimalnej, spółka będzie zobowiązana do zapłaty kary umownej. Jak się okazało, w pierwszym miesiącu współpracy w ciepłowni wystąpiły problemy z awarią kotła gazowego, jego naprawa przedłużała się (z przyczyn niezależnych od spółki), w związku z czym nie odebrano odpowiedniej ilości gazu. Co więcej, w kolejnych miesiącach, ze względu na niskie temperatury oraz duże zapotrzebowanie na energię, spółka musiała uruchomić dodatkowy piec węglowy, a co za tym idzie, wygasić piec gazowy. Skutkowało to niedotrzymaniem warunków umowy co do ilości zamawianego paliwa gazowego i koniecznością zapłaty kary umownej.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP