Czy sklep spożywczy może być blisko cmentarza

Jan K. chciał wybudować sklep spożywczo-przemysłowy. Wystąpił o wydanie warunków zabudowy. Burmistrz odmówił. Okazało się bowiem, że sklep będzie za blisko cmentarza. Nic jednak nie wskórał. Wojewódzki Sąd Administracyjny stanął po stronie burmistrza.

Mur cmentarny tuż

Burmistrz powołał się na § 3 ust. 1 rozporządzenia ministra gospodarki komunalnej z 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze. Z tego przepisu wynika, że odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych, zakładów produkujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego przechowujących artykuły żywności, źródeł i strumieni, służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych, powinna wynosić co najmniej 150 m. Odległość ta może zostać zmniejszona do 50 m pod pewnym warunkiem. W pasie gruntu znajdującym się w odległości od 50 do 150 m od cmentarza znajduje się sieć wodociągowa i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone.

Czytaj także: Ile czasu trzeba czekać na decyzję w sprawie warunków zabudowy

Jan K. odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie. Zarzucił, że wspomniany § 3 ust. 1 rozporządzenia stosuje się tylko do nowych cmentarzy, a nie do lokalizowania nowych budynków w strefie istniejących już cmentarzy.

Ponadto sklep będzie podłączony do sieci wodociągowej. Burmistrz wydał też kilka decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji znajdujących się w odległości mniejszej niż 50 m od cmentarza.

Stare przepisy, ale aktualne

SKO utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Kolegium zacytowało art. 61 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z nim ustalenie warunków zabudowy jest możliwe, jeżeli jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej jest zabudowana w podobny sposób. Chodzi o kontynuację funkcji, parametrów cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu. Parametry te ocenia urbanista.

Decyzja o warunkach zabudowy musi być również zgodna z przepisami odrębnymi. W tym konkretnym wypadku rozporządzenie ministra gospodarki komunalnej z 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze.

Zdaniem SKO rozporządzenie dotyczy nie tylko nowo powstających cmentarzy, ale także zabudowy lokalizowanej w strefie ochronnej dla istniejących już cmentarzy. Taki pogląd wynika z wykładni celowościowej, albowiem każdy nowy cmentarz, który spełniałby przesłanki rozporządzenia w chwili jego powstawania, na skutek późniejszych inwestycji mieszkanioych w wyniku ich nieprzestrzegania, przestałby spełniać ustanowione normy odległościowe.

Tak uważają sądy

SKO podkreślił, że pojawiły się dwa orzeczenia WSA w Krakowie, z których wynika zupełnie co innego. Tym niemniej najnowsze orzecznictwo NSA w Warszawie konsekwentnie podtrzymuje utrwaloną linię orzeczniczą, że § 3 ust. 1 rozporządzenia, stanowi przepis odrębny, który stosuje się w postępowaniu o wydanie warunków zabudowy i dotyczy także przypadku lokalizacji nowej zabudowy w strefie oddziaływania istniejących już cmentarzy.

SKO podkreślał, że sklep będzie znajdował się w całości w odległości mniejszej niż 50 metrów od granicy istniejącego cmentarza.

Sklepu nie będzie

Jan K. nie poddał się i wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie. Podniósł w niej, że burmistrz powinien zbadać rzeczywistą odległość od miejsca inwestycji do miejsca, w którym na terenie nekropolii są grzebani zmarli, a wówczas okazałoby się, że odległość ta jest większa niż 50 m. Chciał również, by WSA zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności par. 3 ust. 1 rozporządzenia z art. 31 ust. 3 konstytucji w zakresie w jakim rozporządzenie to ogranicza prawo własności chronione w art. 64 ust. 1 ustawy zasadniczej.

WSA uznał, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza akt postępowania prowadzi do wniosku, że o dokonano właściwej oceny zgromadzonego w badanej sprawie materiału dowodowego, trafnie przyjmując, że wydanie decyzji nie jest możliwe ze względu na zbyt bliskie sąsiedztwo istniejącego cmentarza.

Zasadnie również burmistrz oraz SKO przyjęli, że zawarte w rozporządzeniu regulacje dotyczą nie tylko nowych cmentarzy, ale odnoszą się również do cmentarzy już istniejących a przewidziane w § 3 ust. 1 odległości mają zastosowanie zarówno do sytuowania cmentarzy względem zabudowy już istniejącej, jak i sytuowania nowej zabudowy względem istniejącego cmentarza.

Według WSA bez znaczenia jest, czy odległość od cmentarza liczy się od cmentarza do wspomnianych zabudowań, czy w odwrotnym kierunku, ponieważ ideą regulacji jest zachowanie określonej w § 3 ust. 1 rozporządzenia odległości dla zapewnienia strefy ochronnej wokół cmentarza.

WSA podkreślił, że sklep spożywczo-przemysłowy jest obiektem, w którym przechowywana jest żywność. Definicja żywności (lub środka spożywczego) została sformułowana w art. 2 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r.

Według tej definicji „żywność" (lub „środek spożywczy") oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać". "Środek spożywczy" obejmuje napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącznie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki. Definicja ta obejmuje wodę.

Zatem sklep, w którym będzie sprzedawana żywność w jakiejkolwiek postaci, bez względu na sposób jej opakowania należy zaliczyć do kategorii zakładów przechowujących żywność, o których mowa w § 3 ust. 1 rozporządzenia.

WSA nie podzielił również stanowiska skarżącego, że zaniechano przeprowadzenia oględzin i dowodu z opinii biegłego.

W tej konkretnie sprawie stan faktyczny nie jest sporny. Granice działki inwestycyjnej oraz jej położenie względem istniejącego cmentarza zostały uwidocznione na stanowiącej załącznik do analizy architektoniczno-urbanistycznej mapie, na której zaznaczono też odległość tej części działki od granicy cmentarza.

Sąd nie podzielił również zarzutu, że na działkach znajdujących się w bliskim sąsiedztwie cmentarza znajdują się liczne zabudowania o funkcji mieszkalnej, co w ocenie skarżącego wskazuje na to, że w innych przypadkach rozstrzygnięcia organów w zakresie wydania zgody na ustalenie warunków zabudowy były pozytywne.

Zdaniem sądu dokumenty te nie mogą mieć wpływu na wynik sprawy. Sąd nie dostrzegł potrzeby zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym dotyczącym zgodności § 3 ust. 1 rozporządzenia z konstytucją RP, ponieważ nie podzielił argumentacji skarżącego. Kwestionowany przepis wydano na podstawie normy kompetencyjnej zawartej w art. 5 ust. 3 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Stanowi on, że minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska, określi, w drodze rozporządzenia, jakie tereny uznaje się za odpowiednie pod względem sanitarnym na cmentarze. Przepis ten zatem dopuszcza ograniczenie wykonywania prawa własności.