Dłuższy urlop wychowawczy bez ochrony przed zwolnieniem grupowym

Zwolnienia grupowe mogą objąć osoby przebywające na urlopie wychowawczym. Z ostrożności pracodawca nie powinien wypowiadać umowy rodzicom, którzy go wzięli na krócej niż trzy miesiące.

Publikacja: 04.09.2016 08:15

Dłuższy urlop wychowawczy bez ochrony przed zwolnieniem grupowym

Foto: 123RF

Niejednokrotnie rodzic przebywający na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub ojcowskim chciałby przedłużyć okres opieki nad dzieckiem. Przyda się do tego urlop wychowawczy gwarantowany przez art. 186 i następne kodeksu pracy.

Z urlopu wychowawczego może skorzystać pracownik, który bez względu na liczbę pracodawców był zatrudniony na umowie o pracę łącznie minimum sześć miesięcy. Ten czas etatowego zaangażowania do uzyskania uprawnienia jest niezmienny od lat. Nie zmienił się też wymiar urlopu, który co do zasady wynosi do 36 miesięcy. Nowelizacja kodeksu pracy ze stycznia 2016 r. wydłużyła natomiast okres, w którym pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego. Ma takie prawo do ukończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy sześć lat.

Wśród zatrudnionych istnieje przekonanie, że korzystanie z urlopu wychowawczego zapewnia im ochronę przed utratą angażu taką samą jak podczas urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego. Czy rzeczywiście nie trzeba się wtedy bać wypowiedzenia?

Zgodnie z art. 186 § 7 k.p. pracownik powinien co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego złożyć pisemny wniosek. Od dnia jego złożenia rozpoczyna się dla niego okres ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Trwa do dnia zakończenia urlopu.

Bez gwarancji

Pracownika nie uratuje jednak pismo o skorzystanie z urlopu wychowawczego złożony po otrzymaniu wypowiedzenia. Jego angaż rozwiąże się w terminie wskazanym w wymówieniu.

Także złożenie wniosku o urlop na kilka miesięcy przed jego rozpoczęciem nie zwiększy okresu ochrony. Według znowelizowanych przepisów każdorazowo rozpoczyna się ona nie wcześniej niż na 21 dni przed startem korzystania z tego urlopu.

Kodeks pracy wprost wskazuje przypadki, gdy ochrona trwałości stosunku pracy w trakcie wychowywania dziecka jest wyłączona. Nie obowiązuje, gdy dochodzi do upadłości pracodawcy lub jego likwidacji. Przy czym ma to być całkowita likwidacja jako odrębnego podmiotu zarejestrowanego w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, a nie np. jednego z sieci sklepów lub salonów kosmetycznych należących do pracodawcy.

Także pojawienie się przyczyny umożliwiającej szefowi rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym znosi ochronę podczas urlopu wychowawczego. Powody pozwalające rozstać się z pracownikiem bez wypowiedzenia z jego winy wskazuje art. 52 k.p.:

- ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków służbowych,

- popełnienie przez niego w trakcie trwania zatrudnienia przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku (niezbędny jest prawomocny wyrok w tym zakresie lub oczywistość faktu popełnienia przestępstwa),

- zawiniona utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Dla wielu opiekujących się dzieckiem podczas urlopu wychowawczego znaczenie ma ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 192 ze zm.; dalej: ustaw a o zwolnieniach grupowych). Stosują ją firmy zatrudniające co najmniej 20 pracowników.

Masowe redukcje

W razie zwolnień grupowych, czyli takich, w których przyczyna nie dotyczy postępowania załogi (do rozstania dochodzi zarówno w trybie wypowiedzenia ze strony pracodawcy, jak i porozumienia stron), dopuszczalne jest wypowiedzenie stosunku pracy osobie przebywającej na urlopie wychowawczym. Takie stanowisko poparła znaczna część doktryny, podziela je też Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej.

Przyjmuje się, że przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych stanowią lex specialis w stosunku do powszechnej ochrony z kodeksu pracy. Co prawda są rozbieżności dotyczące tego, czy wypowiedzenia można dokonać już w początkowym okresie urlopu wychowawczego, czy niezbędny jest upływ czasu uprawniający do złożenia nieobarczonego wadami oświadczenia woli w tym zakresie.

Co wynika z orzecznictwa

Orzecznictwo Sądu Najwyższego najczęściej przyjmuje, że możliwe jest wypowiedzenie angażu osobie korzystającej z urlopu wychowawczego, jeżeli wynosi on minimum trzy miesiące.

Sąd Najwyższy potwierdził to m.in. w wyroku z 21 listopada 2006 r. (II PK 52/06). Przedstawił w nim wykładnię art. 5 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych w powiązaniu z art. 41 k.p. Wskazał, że „wykładnia gramatyczna tego przepisu w oderwaniu od stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy nie budzi wątpliwości, iż dotyczy on w zasadzie każdego urlopu, a więc nie tylko urlopu wypoczynkowego, ale i innych urlopów, np. bezpłatnego, szkoleniowego lub wychowawczego, który został udzielony na co najmniej 3 miesiące. Istotne jest wszakże to, że przepis ten nie zawiera zastrzeżenia, iż wypowiedzenie stosunku pracy w czasie urlopu trwającego co najmniej 3 miesiące jest dopuszczalne dopiero po upływie tego okresu. Przyjmuje się bowiem, że skoro przesłanką dopuszczalności wypowiedzenia z przyczyn dotyczących pracodawcy, a w aktualnym stanie prawnym – z przyczyn niedotyczących pracownika – jest jedynie wymiar udzielonego urlopu (co najmniej 3 miesiące), przeto dopuszczalne w czasie trwania takiego urlopu wypowiedzenie stosunku pracy może być dokonane także przed upływem 3-miesięcznego okresu jego udzielenia".

Warto jednak pamiętać o  tym, że w uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 13/05) SN uznał, iż urlop wychowawczy nie zalicza się do urlopów, o których mowa w art. 41 k.p., ponieważ jest instytucją szczególną. W związku z tym niejako wskazał, że generalnie może dojść do wyłączenia ochrony szczególnej przed zwolnieniem osób korzystających z urlopu wychowawczego w razie zwolnień grupowych.

Autorka jest prawnikiem w kancelarii TGC

Niejednokrotnie rodzic przebywający na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub ojcowskim chciałby przedłużyć okres opieki nad dzieckiem. Przyda się do tego urlop wychowawczy gwarantowany przez art. 186 i następne kodeksu pracy.

Z urlopu wychowawczego może skorzystać pracownik, który bez względu na liczbę pracodawców był zatrudniony na umowie o pracę łącznie minimum sześć miesięcy. Ten czas etatowego zaangażowania do uzyskania uprawnienia jest niezmienny od lat. Nie zmienił się też wymiar urlopu, który co do zasady wynosi do 36 miesięcy. Nowelizacja kodeksu pracy ze stycznia 2016 r. wydłużyła natomiast okres, w którym pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego. Ma takie prawo do ukończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy sześć lat.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP