Dotacje unijne dla firm inwestujących w badania i rozwój

Środki unijne na realizację projektów badawczo-rozwojowych znajdują się zarówno w programie ogólnokrajowym tj. w programie „Inteligentny rozwój", jak i w regionalnych programach operacyjnych. Firmy mogą starać się pozyskać zarówno jedne, jak i drugie (chociaż oczywiście nie w tym samym czasie i nie na realizację tego samego przedsięwzięcia – to jest zakazane). Należy jednak podkreślić, że „Inteligentny rozwój" skierowany jest na realizację stosunkowo dużych projektów badawczo-rozwojowych, co wyrażone jest poprzez minimalną dopuszczalną wartość kosztów kwalifikowanych. W zależności od konkretnego działania (części programu), konkursu, a czasem także wielkości przedsiębiorstwa takim progiem mogą być 2 mln zł, 5 mln zł, a nawet 12 mln zł. Mniejsze projekty nie są wówczas przyjmowane. W programach regionalnych te progi są na niższych poziomach, co pozwala włączyć się do gry także mikro i małym przedsiębiorstwom, w przypadku których realizacja wielomilionowych projektów mogłaby przekraczać zarówno ich możliwości, jak i potrzeby.

Krajowe i wojewódzkie

Druga zasadnicza różnica odnosi się do tzw. inteligentnych specjalizacji. Zgodnie z unijnymi wymogami, przyjętymi w okresie 2014-2020, tam gdzie państwa (samorządy) chcą wspierać przedsiębiorców (udzielają im pomocy publicznej) w zakresie prowadzenia badań przemysłowych i prac rozwojowych, mogą to robić, tylko pod warunkiem skoncentrowania środków na szczególnie obiecujących branżach (sektorach, dziedzinach działalności). Chodzi o takie obszary, w których kraj (region ) wyróżnia się, które stanowią lub mogą stanowić o jego przewadze, wykorzystują silne strony (np. wynikające z funkcjonującej od lat gałęzi przemysłu, warunków naturalnych, specjalizacji środowisk naukowych, akademickich, itp.).

Zgodnie z tymi wymogami takie inteligentne specjalizacje zostały przygotowane na szczeblu krajowym i dodatkowo każde województwo wybrało swoje specjalizacje. Stąd startując o środki z programu „Inteligentny rozwój", trzeba zaplanować prace B+R w obszarach specjalizacji krajowych. Natomiast próbując sięgnąć po pieniądze z programu regionalnego trzeba wykazać zgodność tematyczną przedsięwzięcia ze specjalizacjami wojewódzkimi. Ponadto o środki z programu „IR" mogą generalnie starać się wszystkie firmy z sektora MSP (czasami są dopuszczane także duże), niezależnie od miejsca działalności. W programach regionalnych jest inaczej. O dotacje mają prawo starać się tylko te firmy (także najczęściej tylko MSP), które prowadzą działalność na jego obszarze i/lub zadeklarują, że wspierana inwestycja (prowadzone prace B+R) zostanie zrealizowana na jego obszarze.

Identyczne wsparcie...

Warto za to podkreślić, że inaczej niż to jest przy regionalnej pomocy inwestycyjnej (pomocy publicznej udzielanej np. na rozbudowę firmy, zróżnicowanie jej działalności, zakup nowoczesnych maszyn i technologii), w przypadku pomocy na badania i rozwój w całym kraju obowiązuje taka sama intensywność wsparcia. Inaczej, niezależnie od miejsca realizacji projektu, udział środków unijnych może procentowo finansować tyle samo kosztów kwalifikowanych. Lokalizacja nie decyduje zatem o wielkości maksymalnego dofinansowania. Decydują o tym za to trzy inne czynniki. Po pierwsze odpowiednie przypisanie podejmowanych działań do kategorii badań przemysłowych lub prac rozwojowych. Po drugie jest to wielkość firmy realizującej projekt. Wreszcie trzecim elementem wpływającym na intensywność wsparcia jest tzw. premia. A można ją uzyskać za:

- realizację wspólnych projektów w ramach tzw. wzmocnionej współpracy niezależnych przedsiębiorców albo przedsiębiorców i instytucji naukowo-badawczych,

- deklarację szerokiego rozpowszechnienia wyników badań po zakończeniu projektu (np. w trakcie konferencji naukowych, w ramach publikacji, przy wykorzystaniu otwartych, bezpłatnych systemów).

Biorąc pod uwagę te wszystkie elementy, okazuje się, że rozpiętość wsparcia może być bardzo duża. Od 25 proc. do nawet 80 proc. >patrz tabela.

...ale różne terminy

W przypadku programu „Inteligentny rozwój" wszystkich przedsiębiorców obowiązuje taki sam termin składania wniosków. Zawsze robi się to w odpowiedzi na konkurs. A te ogłasza Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, któremu powierzono realizację kluczowych działań wspierających inwestycje w działalność badawczo-rozwojową realizowane przez przedsiębiorców (działania 1.1 oraz 1.2). Natomiast w przypadku programów regionalnych, każde województwo ma własny harmonogram ogłaszania naborów wniosków.

Aby pokazać przykład, to taki właśnie konkurs został ogłoszony w województwie podlaskim. Wiąże się on z realizacją działania 1.2.1 „Wspieranie transferu wiedzy, innowacji, technologii i komercjalizacji wyników B+R oraz rozwój działalności B+R w przedsiębiorstwach". Zgodnie z warunkami konkursu wnioski o dofinansowanie mogą składać wszystkie przedsiębiorstwa, tj. zarówno duże podmioty jak i firmy z sektora MSP, a także konsorcja firm oraz konsorcja przemysłowo-naukowe .

Kompleksowa pomoc

Dofinansowanie może zostać przyznane na trzy rodzaje projektów:

- tworzenie lub rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego, służącego działalności inwestycyjnej (inwestycje w aparaturę, sprzęt i inną niezbędną infrastrukturę B+R). Warunkiem wsparcia inwestycji w zakresie infrastruktury przedsiębiorstw będzie przedstawienie informacji dotyczących planowanych prac B+R,

- prowadzenie przez przedsiębiorstwo prac B+R ukierunkowanych na wdrożenia (badania przemysłowe i/lub eksperymentalne prace rozwojowe prowadzone we własnym zakresie lub obejmujące nabycie usług od innych jednostek, w tym także spoza regionu/kraju – jako element projektu),

- wdrożenie (do etapu pierwszej produkcji włącznie) własnych lub zakupionych wyników prac B+R. Wdrożenie zakupionych wyników prac B+R jest możliwe tylko w przypadku przeprowadzenia prac rozwojowych (eksperymentalnych prac rozwojowych) uzupełniających/dostosowujących technologie do specyfiki przedsiębiorstwa.

Pierwszy rodzaj powinien zainteresować przedsiębiorców, którzy prowadzą samodzielnie działalność badawczo-rozwojową albo w jej prowadzeniu upatrują szans na rozwój firmy. Dofinansowanie można bowiem przeznaczyć na budowę lub rozbudowę całego zaplecza badawczego (laboratorium) wraz z zakupem niezbędnego sprzętu. Dzięki temu firma będzie mogła rozwijać swoje produkty, usługi, technologie uniezależniając się od instytucji zewnętrznych. Może także w przyszłości wykonywać takie prace na zlecenie innych firm.

Drugi rodzaj dopuszczalnego projektu to prowadzenie badań i prac rozwojowych. Chodzi więc o doskonalenie produktów, usług, technologii, procesów, jak i tworzenie zupełnie nowych. Jeżeli firma ma do tego odpowiednie zaplecze i kadrę, ma prawo realizować taki projekt samodzielnie. Jeżeli nie, wolno jej skorzystać z podwykonawców, a nawet zlecić przeprowadzenie całościowych badań instytucji zewnętrznej (jednostce naukowej, badawczej). Jak widać, dzięki tak zakreślonemu wsparciu, władze regionu nie ograniczyły go do firm, które mają własne zaplecze badawcze.

Wreszcie trzeci rodzaj inwestycji, która także może zostać dofinansowana, to zakup gotowych wyników prac B+R. Głównym zadaniem firmy pozostaje ich wdrożenie we własnej działalności gospodarczej. Aby jednak otrzymać wsparcie na takie działania, firma musi dostosować daną technologię (wyniki badań) do swoich specyficznych potrzeb. Trzeba zatem wykazać etap prac rozwojowych.

Należy także podkreślić, że niezależnie od rodzaju projektu realizowanego przez przedsiębiorcę, jego zasadniczym celem powinno być stworzenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (towar, usługa) lub procesu. Nie chodzi bowiem o prowadzenie badań, dla samej idei ich rozwijania. I uwaga ta dotyczy nie tylko województwa podlaskiego, ale wszystkich programów.

Liczą się wdrożenia

Dotowanie badań i prac rozwojowych ma tak naprawdę służyć powstawaniu innowacyjnych produktów i technologii. Stąd przy każdym rodzaju projektu, nawet tym związanym z tworzeniem zaplecza badawczego, już na etapie ubiegania się o wsparcie, przedsiębiorca musi przedstawić agendę badawczą, czyli pokazać program badań i przedstawić, co ma być ich rezultatem.

Na dofinansowanie projektów, które zostaną wyłonione w opisanym konkursie władze regionu zarezerwowały 100 mln zł., z czego:

- na projekty wpisujące się w rdzeń specjalizacji w rozumieniu „Planu rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o inteligentne specjalizacje województwa podlaskiego na lata 2015–2020+" (RIS3) przeznacza się środki w wysokości nie większej niż 80 mln zł,

- na projekty wpisujące się w specjalizacje wschodzące w rozumieniu „Planu rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o inteligentne specjalizacje województwa podlaskiego na lata 2015-2020+" (RIS3) przeznacza się środki w wysokości nie większej niż 20 mln zł.