Zgłoszenie rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego wiele miesięcy wstecz

Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia to obowiązek wynikający wprost z art. 193 pkt 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa zdrowotna). Oznacza to, że ten, kto będąc ubezpieczonym, nie informuje podmiotu właściwego do dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego o okolicznościach powodujących konieczność zgłoszenia lub wyrejestrowania członka rodziny, podlega karze grzywny.

Członkowie rodziny uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego >patrz ramka.

Od kiedy

Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny powstaje, jeżeli:

- nie podlega on obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z własnego tytułu, np. jako pracownik, zleceniobiorca, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, bezrobotny,

- nie jest on osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie udzielania rzeczowych świadczeń zdrowotnych,

- w przypadku narodzin dziecka – pracownik powinien wystąpić do pracodawcy niezwłocznie o zgłoszenie swojego potomka do ubezpieczenia zdrowotnego.

- kiedy rodzic zmienia pracę – też musi pamiętać o ponownym zgłoszeniu dziecka u nowego pracodawcy.

Członek rodziny

Kto jest traktowany jako członek rodziny i może zostać zgłoszony do ubezpieczenia? Definicję taką określa art. 5 pkt 3 ustawy zdrowotnej. Zgodnie z tym przepisem za członka rodziny uważa się:

- dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce przyjęte w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,

- małżonka,

- wstępnych (czyli rodziców bądź dziadków) pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Co ważne, nie tylko mama czy tata może zgłosić dziecko do ubezpieczenia zdrowotnego. Mogą to zrobić oboje rodzice jednocześnie. Ponadto w zależności od sytuacji rodzinnej do ubezpieczenia dziecko zgłoszą jego dziadkowe lub opiekunowie. Jeżeli żaden z rodziców nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego lub nie jest osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie np. pracy na własny rachunek, ubezpieczenia dobrowolnego lub pracy wykonywanej z tytułu przepisów o koordynacji, dziecko mogą zgłosić mający ubezpieczenie babcia albo dziadek.

Wybór druków

Gdy zajdą okoliczności, które spowodują, że powstanie obowiązek zgłoszenia członków rodziny u płatnika składek (najczęściej swojego pracodawcy bądź zleceniodawcy), ubezpieczony ma siedem dni na złożenie wniosku o takie zgłoszenie. Wniosek taki płatnik przekazuje do ZUS, składając formularz ZUS ZCNA. Na tym druku płatnik zarówno zgłasza, jak i wyrejestrowuje członka rodziny.

Zatem to na ubezpieczonym ciąży obowiązek poinformowania w formie wniosku płatnika składek o konieczności dokonania zgłoszenia bądź wyrejestrowania, a na płatniku składek ciąży wymóg złożenia do ZUS odpowiedniej formy deklaracji ZCNA.

Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego pracownik czy zleceniobiorca dokonuje za pośrednictwem swojego pracodawcy czy też zleceniodawcy. Natomiast jeśli ktoś jest zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy, w nim zainteresowany zgłasza fakt narodzin dziecka. Samodzielnie także to robi, gdy prowadzi działalność gospodarczą.

Przykład

Jan Kowalski jest zatrudniony w firmie XYZ, a jego żona Zofia Kowalska zatrudniona w ABC straciła pracę 31 marca 2016 r. Tym samym pani Zofia straciła tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. W tej sytuacji jej mąż powinien niezwłocznie w ciągu siedmiu dni wystąpić do swojego pracodawcy z wnioskiem o zgłoszenie żony do ubezpieczenia zdrowotnego, tj. od 1 kwietnia 2016 r. Pracodawca po otrzymaniu wniosku niezwłocznie wypełnia deklarację ZCNA i przekazuje ją do ZUS. Jeśli pani Zofia znajdzie nową pracę, jej mąż musi pamiętać o zgłoszeniu swojemu pracodawcy wniosku o wyrejestrowanie jej jako członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego z odpowiednią datą.

Przykład

Pracownik zatrudniony od 1 stycznia 2016 r. zapomniał zgłosić syna i żonę do ubezpieczenia zdrowotnego jako członków rodziny. Wypełniony formularz złożył dopiero 12 kwietnia 2016 r., podając jako datę nabycia uprawnień przez te osoby 1 stycznia 2016 r. Z jaką datą należy dokonać zgłoszenia? Czy z tą podaną przez pracownika, czy z dniem złożenia wniosku? Pracodawca zgłasza członka rodziny pracownika z datą 1 stycznia 2016 r. Wynika to stąd, że jeżeli dana osoba spełniała warunki do objęcia jej ubezpieczeniem zdrowotnym jako członek rodziny w dniu zgłoszenia do tego ubezpieczenia pracownika, powinna zostać zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z tą datą.

Gdy pracownik nie dopełnił obowiązku poinformowania pracodawcy o konieczności zgłoszenia członków jego rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, to dokonując zgłoszenia dziecka i żony pracownika, zakład pracy powinien wskazać datę nabycia uprawnień niezależnie od tego, kiedy nastąpiło faktyczne zgłoszenie członka rodziny do tego ubezpieczenia przez pracownika.

Rejestracja uczniów...

Dzieci, które ukończyły 18 lat, ale nie kontynuują nauki, muszą być wyrejestrowane z ubezpieczenia zdrowotnego z dniem zakończenia edukacji. Zdarza się jednak, że dzieci mają własny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, bo np. pobierają świadczenie rentowe, otrzymują stypendium sportowe, z którego pobierana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne lub są zatrudnione jako pracownicy młodociani (umowa o pracę, ale nie umowa-zlecenie) albo rozpoczynają prowadzenie własnej działalności gospodarczej (np. studenci). W takim przypadku osoba, która wcześniej dokonała zgłoszenia do ubezpieczenia (rodzic, dziadek lub szkoła), również powinna pamiętać o wyrejestrowaniu dziecka.

Ważne, aby rodzice ponownie zarejestrowali dziecko jako członka rodziny, gdy ten tytuł wygaśnie (np. student zakończy wakacyjną pracę lub zamknie działalność gospodarczą).

...i studentów

Przy zgłoszeniu osoby do ubezpieczenia zdrowotnego obowiązuje pewna kolejność:

1. Jeżeli student jest zatrudniony na umowę o pracę, do ubezpieczenia zgłasza go jego pracodawca.

2. Jeżeli student prowadzi własną działalność gospodarczą, obowiązek ten należy do niego.

3. W trzeciej kolejności obowiązek zgłoszenia studenta do ubezpieczenia mają jego rodzice.

Tak się dzieje jednak u tych studiujących, którzy jeszcze nie pracują lub nie prowadzą własnej działalności gospodarczej oraz nie mają ukończonych 26 lat. Zgodnie z ustawą zdrowotną każdy student, także studiów doktoranckich, od dnia ukończenia 26. roku życia zostaje wyrejestrowany z ubezpieczenia jako „dziecko" zgłoszone przez rodzica.

4. Studenta, który ukończył 26. rok życia lub nie podlega ubezpieczeniu z innego tytułu, do ubezpieczenia zgłasza uczelnia, w której się uczy.

O to, żeby uczelnia zgłosiła studenta do ubezpieczenia w NFZ, występuje sam zainteresowany. Zgłoszenia musi dokonać po wpisaniu na listę studentów i złożeniu oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (np. umowa o pracę, umowa zlecenia lub jako współmałżonek osoby ubezpieczonej). Dotyczy to wszystkich typów uczelni i trybów studiowania, czyli także np. uczelni prywatnych, studiów zaocznych itp.